Ormanlarımız nasıl yok oluyor? Sıcaklıkların artmasında ormanların payı ne?
Önce Orman Nedir? sorusuna cevabını verelim;
Ormanlar belirli yükseklikteki ve büyüklükteki çeşitli ağaçlar, çalılar, otsu bitkiler, mantarlar, mikroorganizmalar, böcekler ve hayvanlar bütünüdür.
Peki, bu bütün nasıl oluşuyor?
Bir ağaçlık alana orman denebilmesi için en az 0.5 hektar alana sahip olması ağaç boyunun 5 metre olması ve söz konusu alanın yüzde 10’unun ağaç tepeleri ile örtülmesi gerekir. 1 hektar alan içinde yaklaşık 10 bin ağaç vardır. 10 bin ağaç ise günlük 30 bin insanın tükettiği oksijeni üretir.
Ormanlar insanlığa gıda, yakıt, barınak, temiz hava ve su, gelir kaynağı, ,istihdam, dinlenme gibi maddi- manevi faydalar sağlar.
Türkiye’de orman alanı miktarı 21.7 milyon hektar 783 bin 562 km kare yüzölçümüne sahip olan Türkiye’nin yüzde 27.7’si ormanla kaplı. Türkiye’de ormanlar yıllık 44 milyon ton oksijen üretiyor.
Türkiye’nin orman alanları 39 yılda 3 milyon hektar arttı. Bu ormanlık alanı ile Türkiye, Dünya’da 37’nci sırada.
İlk 5 sırada en geniş orman alanı Rusya, Kanada, Çin, ABD, Brezilya bulunuyor. Dünya’nın en büyük ormanı 1.4 milyar dönüm ile Amazon yağmur ormanlarıdır.
Türkiye’de en fazla orman alanına sahip illerimiz ise şöyle sıralanıyor:
‘’Antalya( 1 milyon 146 bin hektar), Kastamonu (873 bin hektar), Mersin (835 bin hektar), Muğla(829 bin hektar), Kütahya (646 bin hektar), Balıkesir(632 bin hektar), Adana(593 bin hektar),Denizli(588 bin hektar), Manisa(542 bin hektar), Bolu(531 bin hektar), İzmir(478 bin 547 hektar).
En az ormanlık alanı olan illerin sıralaması ise şöyle:
Iğdır(161 hektar), Ağrı(5.9 bin), Nevşehir(11 bin), Şanlıurfa(14.8 bin), Aksaray(23 bin).
Şimdi gelelim ormanlarımızın son yıllarda yaşadığı gerçeklere;
FAO raporuna göre, yıllık ortalama 11 bin hektarın 104 bini kendiliğinden yenilenirken ancak 10 bin hektarı ağaçlandırma yoluyla ormana dönüştü. Yıllık ortalama ağaçlandırma yüzde 55 azaldı.
Türkiye’de orman alanlarını artmasına karşın Marmara, Ege ve Akdeniz kıyılarındaki orman alanları azalıyor. Orman alanları İzmir, Muğla, Adana, Hatay da azaldı.
İstanbul’da son 50 yılda 24 bin hektar orman alanı yok oldu.
2025 Mayıs ayı sonunda alınan kararla İzmir Menemen’de 7 milyon 473 bin 562 metrekare orman alanı, orman sınırları dışına çıkartıldı.
Karbon tutma kapasitesi 4 yılda yarıya düştü.
1990-2017 yılları arasında ormanlarda yılda 63 ile 67 milyon ton karbon tutulurken bu miktar 2021 de 34 milyon tona düştü. Bunun nedeni orman alanlarının, ormanlık dışı sektöre tahsis edilmesidir.
2017 yılında 15.5 milyon metreküp endüstriyel odun üretimi, 2022 yılında 25.4 milyon metreküp yükseldi.
Her 100 metreküp ağaçtan yıllık olarak üretilen odun miktarı Dünya’da ortalama 1 metreküp iken AB ortalaması 0.75 , Türkiye’de ise 2 metre küpün üzerinde.
Envanterde ormanlık alan görünmeye devam eden yerler Rüzgar Enerjisi Santralleri (RES), Maden Sahası, Çöplük, Hastane, Üniversitelere belirli sürelerle tahsis edildi. Orman alanı görünseler de orman vasfını kaybettiler.
İşin komiği envanterde orman ama gerçekte otel.Ege ve Akdeniz Bölgeleri bu gerçekle dolu.
Son 10 yılda 810 bin hektarlık orman alanı enerji ve maden sektörüne tahsis edildi. Bu yapılan tahsislerin yüzde 63’ünün karşılığına geliyor.
Son yıllarda orman alanlarımız nicelik bakımından artıyor görünse de gerçekte azalıyor. Geri dönülmez bir kriz bu. Hem karbon stoku azalıyor hem de yaban hayata verilen zarar, toprak ve su kaybı, yani ekosistem hızla çöküyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçtiğimiz hafta yaptığı konuşmada ‘’2025 sıcak geçecek ‘’dedi.
Sıcaklıkların artma nedeni de, ormanlar alanların azalması.
Ormanlar, yörenin iklimini etkiler yağmur yağmasını sağlar. Çok sıcakları, çok soğukları önler.
Şimdi size ormanın ve yağmurun ilişkisini anlatayım: Aralarında masum bir ilişki var.
Yağmur yağması için atmosferde su bulunması yetmez. Su moleküllerinin bir araya toplanmasını sağlayan zerrelere ihtiyaç vardır. Bunlar sayesinde su damlası oluşur ve yağmur yağar. Ağaçlar yağmurun yağmasını sağlayan zerreleri yayarlar.
Yani orman olmazsa, yağmur olmaz, yağmur olmazsa su olmaz.
İşte bu nedenle ormanlar milli servettir.
Yazıya Atatürk’ün sözlerini hatırlatarak son verelim:
‘’Ağaçsız orman ve ağaçsız toprak vatan değildir. Eğer vatan denen şey kupkuru dallardan, taşlardan, ekilmiş alanlardan, çıplak ovalardan, kentlerden, köylerden oluşmuş olsaydı onun zindandan hiçbir farkı olmazdı.’’
