Toz partiküllerinin ortam havasında bulunma yoğunluğu belirli bir doygunluğa ulaştığında, bir kıvılcım ya da maddenin tetiklemesiyle meydana gelen akıma “patlama” denir. Geçmişten günümüze kadar, maden sektöründen tekstile, ambalaj üretiminden gübre yapımına kadar birçok işletmede toz partiküllerinden kaynaklı patlamalar yaşanmış, birçok çalışan ölmüş veya yaralanmış, hem çevre hem de içinde bulunan diğer canlılar da olumsuz etkilenmiştir. Dünya'da meydana gelen toz patlamalarına bakacak olursak; 1942 yılında Çin'de bir maden ocağında gaz ve kömür tozu karışımının neden olduğu patlamada havalanma sisteminin kapanmasından dolayı karbon monoksit zehirlenmesi sebebiyle 458 kişi hayatını kaybetti, 833 kişi de ağır yaralandı. Fransa'da 1906 yılında maden ocağında, kuyularda çıkan yangının yol açtığı patlama sonucu 1099 kişi hayatını kaybetti. Yine Çin'de 1960 yılında metan gazı patlamasının neden olduğu kazada 684 kişi hayatını kaybetti. New York'ta Triangle Shirtwaist giysi fabrikasında meydana gelen patlama sonucu çıkan yangın, 145 işçinin hayatına mal oldu. Dünya tarihinde atom bombası patlaması öncesi bilinen en büyük patlama, 1917’de Kanada’nın Halifax limanında 3000 ton patlayıcı taşıyan Fransız gemisi Mont Blanc’ın Norveç gemisiyle çarpışması sonucu meydana geldi. 1800 kişinin öldüğü ve 9 binden fazla kişinin yaralandığı patlama, küçük bir tsunami dalgası yaratacak kadar etkili oldu. Ölü sayısının fazla olması, patlamanın, kazayı izlemek üzere insanların toplanmasından 15 dakika sonra gerçekleşmesinden kaynaklandı. ABD'de Texas City kentindeki limanda 1947’de suni gübre yapımında kullanılmak üzere 2.300 ton amonyum nitrat bulunan kargo gemisinde çıkan yangın sonu patlama gerçekleşti 400’den fazla kişi hayatını kaybetti. Suni gübre yapımında kullanılan amonyum nitratın depolanmasıyla ilgili yeterli güvenlik önemleri alınmadığı için yeniden ABD'de 2013 yılında patlama yaşandı. 15 kişi hayatını kaybetti, 160 kişi yaralandı.

Yıl 2015…

Çin’ in kuzeyindeki liman şehri Tiancin’ de geçtiğimiz hafta, tehlikeli kimyasal maddelerin bulunduğu bir depoda büyük bir patlama meydana geldi. Dünyanın en büyük onuncu limanı olan patlamada, şimdilik açıklanan rakamlara göre en az 50 kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi ağır yaralandı, nakliye konteynırları ve yüzlerce otomobil yanarak kullanılamaz hale geldi.700 ton siyanür, ayrıca depoda bulunduğu belirtilen tolüen diizosiyanat gibi tehlikeli kimyasal maddelerin etkileri de ileriki zamanlarda karşımıza çıkabilir. Aslında yaşanan tüm bu felaketlerin önüne geçmek mümkün! Bunun gerçekleşebilmesi için; meydana gelen patlamaların nedenlerinin mutlaka incelenmesi ve bu nedenlerin ortadan kaldırılması için önlem alınması gereklidir. Bu çerçevede AB, Temmuz 2003 itibarıyla ATEX direktifini (Muhtemel patlayıcı ortamlarda çalışan teçhizat ve sistemlerle ilgili olup 94/9/At direktifi şeklinde geçmektedir.) oluşturmuştur. Üreticiler için ve ekipman kullanıcılar için olmak üzere 2 ATEX direktifi vardır. Artık ülkemizde de Büyük Endüstriyel kazaların önüne geçmek için çıkarılan yönetmelikle, özellikle üst tehlike sınıfına sahip tesislerden, ATEX direktifleri kapsamında patlamadan korunma dökümanı ile güvenlik raporu hazırlatmaları ve 1.1.2016 tarihine kadar ilgili bakanlığa onaylatmaları istenmektedir. İnşallah bu önlemlerle bugüne kadar önemsenmeyen iş güvenliği ve insan hayatı bundan sonra bir nemze olsun koruma altına alınmış olur.