Genco Erkal 86 yaşının son anına kadar; aydın sorumluluğunu duymuş dev bir sanatçıydı.
Gerçekten tepeden tırnağa tiyatrocuydu,.
İlerici, devrimciydi!
Sanatın gücüne yürekten bağlıydı.
Nâzım Hikmet'i, şiirlerini onunla -daha çok- sevdik...
Nâzım ve Brecht’in düşüncelerinden etkilenmiştir.
Onlar sayesinde de tiyatronun toplumsal işlevini perdeye taşımıştır.
‘’Bana ihanet etmediler.
Ben de onlara!
Oyunlarını oynadım, şiirlerini söyledim.
Özdeşleşme var aramızda.’’ der iki şair için ve ekler Erkal;
‘’Beni ben yapan; Nâzım’dır.
Onun sesi oldum, o benim özüm!’’
Genco Erkal için Nâzım Hikmet "Manevi lider", Brecht de "kuramsal liderdir"!
****
Her fırsatta herşeyini Cumhuriyet 'e borçlu olduğu ifade ederdi.
İnsan haklarına, insan emeğine, kadın-erkek eşitliğine saygısı tartışılmazdı.
1969'da Dostlar Tiyatrosu'nu kurdu, politik tiyatro yaptı.
Tek kişilik oyunlarla özdeşleşti.
Sakıncalıydı da(!)
8 yıl boyunca pasaport alamadı.
Barış Derneği Davası'nda yargılandı, beraat etti.
****
Ayşegül Yüksel’in
‘’Genco Erkal’ın Dostlar Tiyatrosu Serüveni-
Güneşin Sofrası’nda’’ isimli kitabı;
Genco Erkal’ı
ve kurucusu Dostlar Tiyatrosu’nu;
anlatır.
‘’Kalıcı bir işe’’ imza atan yazar, yıllar önce genç ve
hevesli bir oyuncu adayıyken tiyatromuzun en büyükleri arasındaki,
bir aydın olarak da gönüllerde taht kurmuş
bir sanatçıyı ve emeğiyle yoğurduğu
topluluğun, yarım asırda ulaştığı saygın
konumu -inceleyerek-
13 bölümde dillendirir.
*****
Şiirden ilk tiyatroyu, ‘’Kerem Gibi’’yle sahneleyendir.
Nâzım’ı Fransızca da Yunanca da oynayan aktördür.
Sahnede ölmek isterdi hep!
“Tiyatro başımın tacı” derdi ve devam ederdi:
“Tiyatroda umudu paylaşıyoruz, ilerleyen aydınlığın içinde olduğumuzu görüyoruz. Beni ayakta tutan da ilerleyen aydınlığın içinde olmak!..”
****
Ayla Algan, Halit Akçatepe, Şevket Altuğ,
Zeliha Berksoy, Ahmet Gülhân, Salih Kalyon,
Macit Koper,
Ahmet Mekin,
Güler Ökten, Ali Taygun, Zeynep Tedü,
Gülsen Tuncer,
Sumru Yavrucuk, Işık Yenersu ve yüzü geçen tiyatro ustası…
Her birinin yolu, Dostlar Tiyatrosu'ndan geçmiştir.
‘’Rosenbergler Ölmemeli’’,
‘’Asiye Nasıl Kurtulur’’, ‘’Aslan Asker Şvayk’’,
‘’Abdülcanbaz’’, ‘’Azizname’’, ‘’Kerem Gibi’’,
‘’Düşmanlar’’, ‘’Brecht Kabare’’, ‘’Yalınayak Sokrates’’,
‘’İnsanlarım’’, ‘’Simyacı’’, ‘’Can’’, ‘’Sivas 93’’,
‘’Yaşamaya Dair’’, ‘’Güneşin Sofrasında-
Nâzım ile Brecht’’ ve ‘’Merhaba’’,
Genco Erkal tiyatrosunun 60’ı aşkın
oyunu arasında unutulmazlardır.
****
"Gazete Pencere''den Özlem Özdemir'e verdiği röportajdandır şu ifadeleri;
"Günümüzde tiyatronun toplumdaki etkisi mi?
Bazen çok küçük şeyler mutluluk veriyor insanlara; yalnız olmadığını hissetmek, bu geriye dönük muhafazakâr baskı içinde ‘benim gibi düşünenler de var’ demek bile moral ve güç verir. Ayakta kalmak için bu bile yeter diye düşünüyorum şimdi.
Bir tarafım müthiş karamsar; bu kadar uğraştık ettik, ne oldu, galiba bu böyle gidecek diyor.
Ama diğer tarafımla da diyorum ki; öyle teslim olmak yok, mücadeleye devam, yaptığımız işe ve sanatın gücüne inanarak ileriye bakmak, çok uzakta bile olsa aydınlığı görmek...
Atacağımız adımlar küçük bile olsa sonucun aydınlık bir yerde olacağını düşünüyorum diye tarif ediyordu(...)
Biz görsek de görmesek bir ümit mutlaka var. Sonuç aydınlığa doğru gider, öyle düşünüyorum. Ama ne kadar zaman sonra olur bilemem..."
Saygı,sevgi ve özlemle
****
"Günaydın Evren
Hoşça kalın dostlarım benim hoşça kalın!
Sizi canımda canımın içinde,
kavgamı kafamda götürüyorum.
Hoşça kalın dostlarım benim hoşça kalın…
Resimlerdeki kuşlar gibi dizilip üstüne kumsalın,
mendil sallamayın bana.
İstemez…
Tek hecesz elveda..."
Bir yıl önce -bugün- bu ifadelerle veda etti
Genco Erkal.
İyi ki vardı, iyi ki...
Sanata bıraktığı izlere, anısına saygı ile...
