Gazetemizin bizlere ayrılan bu bölümünde bundan böyle sizlere Sosyal Güvenlik ve Çalışma Hayatı ile ilgili yaşanmakta olan soru ve sorunlarla ve yeni gelişmeleri sizlere ayrıntıları ile aktaracağım.

Gerek Emeklilik ve gerekse Çalışma hayatınızla ilgili sorularınızı aşağıdaki adrese yazmanız halinde sorularınıza en ivedi şekilde cevap verilecektir.

Bu Duygu ve düşüncelerle Tüm Emekli ve Çalışmakta olan İşçi, Esnaf Sanatkâr, çiftçi ve Memur kardeşlerime sağlıklı günler dileyerek sorularınızı bekliyorum.                                                      

Saygılarımla, M. Necati ÇETİNER

[email protected]

Değerli Okurlarım Günümüzdeki Sosyal Güvenlik Sisteminde Sigortalılık Kollarını özetle açıklayacak olur isek,,

1. İsteğe Bağlı Sigortalılık

2. 4/A Kapsamında Bir iş akdiyle resmi veya özel sektörde çalışmakta olan SSK Kapsamındaki sigortalılık

3. 4/B Kapsamında Kendi Nam ve hesabına çalışmakta olan Esnaf, sanatkar, Tüccar, Limited Şirket Ortakları, Anonim Şirket Kurucu ortakları ve yönetim Kurulu üyeleri, yine Tarım kesiminde Zirai faaliyette bulunan çiftçilerimiz BAĞKUR Kapsamındaki sigortalılık

4. 4/C Kapsamındaki Devlet Memurlarının Emekli Sandığı Kapsamındaki sigortalılık.

5. Yine 506 Sayılı Kanunun 20 Maddesi kapsamında Özel Bankalarda çalışanlarla Borsa ve Ticaret Odası Çalışanlarını Kapsamına alan Sigortalılık sisteminden oluşmaktadır.

İsteğe Bağlı Sigortalılık Nedir?

İsteğe bağlı sigorta, uzun vadeli sigorta kolları ve genel sağlık sigortasını kapsayan, bireylerin isteğe bağlı olarak prim ödeyerek sosyal güvenlik haklarından yararlanabilmelerini sağlayan bir mekanizmadır. Bireyler, belirli koşulları yerine getirmeleri hâlinde prim ödedikleri süre boyunca kendileri; ölümleri hâlinde ise hak sahipleri, zorunlu sosyal sigortanın uzun dönemli sigorta kollarının sağladığı tüm yardımlardan yararlanma imkânı bulurlar.

İsteğe Bağlı Sigorta Şartları Nelerdir?

Türkiye'de ve Türkiye'de ikamet etmekte iken sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış olan ülkelerdeki Türk vatandaşlarından:

• 18 yaşını dolduran,

• 5510 sayılı Kanuna tabi zorunlu sigorta kapsamında olmayı gerektirecek şekilde çalışmayan,

• Sigortalı olarak çalışmakla birlikte ay içerisinde otuz günden az çalışan ya da tam gün çalışmayan,

• Kendi sigortalılıkları nedeniyle Türkiye'de bu kanuna göre malullük veya yaşlılık aylığı almayan,

• İsteğe bağlı sigorta talep dilekçesiyle Kuruma başvuruda bulunanlar, isteğe bağlı sigortalı olmaya hak kazanır.

Öngörülen koşullar dışında bulunmakla birlikte, bu bentte belirtilenler dışında isteğe bağlı sigortalı olanlar bu bent hükümlerine tabidir. Kanunun yürürlük tarihinden önceki mülga kanunlar kapsamında isteğe bağlı sigorta primi ödeyenlerden bu kanun kapsamında sigortalı olanlar, herhangi bir işleme tabi tutulmaksızın isteğe bağlı sigortalılıklarını Kanun hükümleri uyarınca devam ettirirler.

İsteğe bağlı sigortalı olabilmek için Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığı şartı aranmamaktadır; yalnızca Türkiye'de ikamet etme şartı gereklidir. Ayrıca, 5510 sayılı Kanun'un 5'inci maddesinin (a), (b) ve (e) bentlerine tabi olanlar için de isteğe bağlı sigortalılık mümkündür.

Ayrıca Kanun'un 5'inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi kapsamında "Ülkemiz ile uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerde iş üstlenen işverenlerin yurt dışındaki iş yerlerinde çalışan Türk işçiler arasından isteğe bağlı sigortalılık talep edenlerden Türkiye'de ikamet şartı aranmaz." hükmüyle, bu durumda olan Türk işçiler için bir istisna sağlanmıştır ve Türkiye'de ikamet etmelerine gerek kalmadan isteğe bağlı sigortalı olabilmektedirler.

Ülkemizle imzalanmış ikili sosyal güvenlik sözleşmelerine göre; Fransa, İngiltere, İsveç ve İsviçre'de bulunanlar ile bu ülkelerde sigortalı olanlardan Türkiye'de ikamet etme şartı aranmaksızın isteğe bağlı sigortalı olma şartlarını yerine getirenlerin ülkemizde isteğe bağlı sigortaya prim ödemeleri mümkündür.

İsteğe Bağlı Sigorta Nasıl Yapılır?

Belirtilen tüm şartları yerine getiren bireyler isteğe bağlı sigorta başvurusu yapabilir. İlk defa isteğe bağlı sigortalı olmak isteyenlerin, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği ekinde yer alan "İsteğe Bağlı Sigorta Giriş Bildirgesi" ile ikametlerinin bulunduğu Sosyal Güvenlik Merkezlerine başvurmaları gerekmektedir. Ancak e-Devlet üzerinden başvurmak isteyenlere ise "isteğe bağlı ilk tescil kaydı" alanından başvurma imkânı tanınmaktadır.

Tekrar isteğe bağlı sigortalı olmak isteyen sigortalıların ise talep dilekçesi ile müracaatları yeterli olacaktır.

İsteğe Bağlı Sigorta Primi Ne Kadar?

2025 yılında Türkiye'de isteğe bağlı sigorta primlerinin hesaplanması ve ödeme miktarları, sigortalının beyan ettiği günlük kazanca göre değişmektedir. İsteğe bağlı sigorta primi, prime esas kazanç alt (asgari ücret) ve üst sınırı (asgari ücretin 7,5 katı) arasında sigortalının belirlediği prime esas kazancın %32'si olarak hesaplanır. Bu oranın %20'si malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi (MYÖ), %12'si ise genel sağlık sigortası primidir. Ayrıca, ay içinde 30 günün altında çalışması olanlar ve kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışanlardan ay içindeki çalışmasını 30 güne tamamlamak için isteğe bağlı sigortalı olanlar aynı zamanda işsizlik sigortası kapsamında olup, prim oranları toplam %35'dir.

2025 yılında sigorta primine esas kazanç alt ve üst sınırları:

Günlük Kazanç Alt Sınırı

Günlük Kazanç Üst Sınırı

Aylık Kazanç Alt Sınırı

Aylık Kazanç Üst Sınırı

866,85 TL

6.501,38 TL

26.005,50 TL

195.041,40 TL

2025 İsteğe bağlı sigorta primlerini aşağıdaki tablodan inceleyebilirsiniz:

2025 İsteğe Bağlı Sigorta Primleri

4/A İsteğe Bağlı Sigorta Primi

En Düşük: 8.321,76 TL
En Yüksek: 62.413,25 TL

4/B İsteğe Bağlı Sigorta Primi

Beyan edilen aylık gelirin %32'si

Ev Hanımları İçin İsteğe Bağlı Sigorta Primi

8.321,76 TL

İsteğe Bağlı Sigorta Ne Zaman Başlar ve Sonlanır?

İsteğe bağlı sigortalılık, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 51. maddesine göre; kişinin müracaatının Kurum kayıtlarına intikal ettiği tarihi takip eden günden itibaren başlar. Yine aynı Kanun'un 51. maddesinde isteğe bağlı sigortalılığın sona ermesi şu şekilde tanımlanmıştır:

"İsteğe bağlı sigortalılık;

a. İsteğe bağlı sigortalılığını sona erdirme talebinde bulunanların, primi ödenmiş son günü takip eden günden,

b. Aylık talebinde bulunanların, aylığa hak kazanmış olmak şartıyla talep tarihinden,

c. Ölen sigortalının ölüm tarihinden, itibaren sona erer."

İsteğe Bağlı Sigortalılık Statüsü

İsteğe bağlı sigortalılık statüsünü 01.10.2008 Öncesi ve sonrası şeklinde değerlendirebiliriz

5510 sayılı kanun öncesinde geçmişte bir süre SSK kapsamında çalışmış olmak tekrar SSK kapsamında sigortalılıklarını devam ettirerek isteğe bağlı olarak prim ödemeleri mümkün iken 01.10.2008 tarihinden sonra 5510 sayılı kanun ile bu uygulamaya son verilerek isteğe bağlı sigorta bu tarihten sonra 4/B Kapsamında Bağ-Kurlu olarak değerlendirilmektedir.

İsteğe bağlı sigorta primi ödenmiş süreler; malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları ile genel sağlık sigortası hükümlerinin uygulamasında dikkate alınır ve söz konusu süreler bu maddenin üçüncü fıkrası hükmü saklı olmak üzere (ay içinde 30 günden az çalışanların kalan süreler için isteğe bağlı sigortaya ödedikleri primler 4/1-a kapsamında değerlendirilir.) 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendine göre Bağ kur kapsamında sigortalılık süresi olarak kabul edilir.

Değişik bir ifade ile  daha önce SSK, BAĞKUR Veya EMEKLİ SANDIĞI Kapsamında prim ödemiş olanlar Emekli Olmak İçin Eksik kalmış Sürelerini İsteğe BAĞLI Sigorta primi ödeyerek 2829 sayılı Kanun Kapsamında son yedi yılda en fazla hangi statüde prim ödenmesi gerekir koşulları dikkate alınmak suretiyle tamamlamaları mümkündür.

İsteğe Bağlı Sigorta Emeklilik Şartları

İsteğe bağlı sigortalılıkta emeklilik; sigortalılığın başlangıç tarihi, prim ödeme gün sayısı, prim ödeme süresi ve yaş kriterlerine göre değişkenlik göstermektedir.

Sigorta Girişi

Prim Ödeme Süresi

Prim Ödeme Gün Sayısı

Yaş

08.09.1999 Öncesi

10 Yıl

3600 Gün

-

09.09.1999 – 30.04.2008

25 Yıl

4500 Gün

60 Yaş

01.05.2008 ve Sonrası

Yaş Haddinden Emeklilik

5400 Gün

63 Yaş

İsteğe bağlı BAĞ-KUR (4B) normal emekliliği için ise 9000 gün prim ödeme günü şartı aranmaktadır.

Mehmet KAPÇI

SORU: 01.03.1980 Doğumluyum 08.01.1989 tarihinde başlayan SSK primlerimin toplamı  yapmış olduğum askerlik borçlanması ile birlikte 4500 gündür, Emekliliğim için kalan sürelerimi İsteğe bağlı sigortalı olarak ödeyerek SSK Statüsünden emekli olabilir miyim ?

CEVAP: Sigortalılık başlangıç tarihinize göre EYT Kapsamında Bulunmaktasınız Ancak SSK Statüsünden 4/a Kapsamından emekli olabilmeniz için sigortalılık sürenizin toplamını 5975 güne tamamlamanız gerekmektedir. Kalan Süreleriniz olan 1475 günün tamamını isteğe bağlı sigortalı olarak öderseniz, İsteğe bağlı sigortalılık 4/B Bağ-Kur kapsamında olacağından ve son yedi yıl kuralına göre son yedi yıl içerisinde de En çok Bağkur kapsamında prim ödemiş olacağınızdan SSK Statüsünden emekli olmanız mümkün olmayacaktır. Bu Nedenle kalan 1475 günün 275 gününü Tekrar herhangi bir iş yerine SSK'lı olarak çalışmanız halinde kalan 1200 gününüzü SSK'lı çalışmaya başlamadan önce veya sonra 1200 günü geçmemesine özellikle dikkat edecek şekilde isteğe bağlı Bağ-Kurlu olarak prim ödeyerek SSK Statüsünden 5975 gün ve 2829 sayılı kanun esaslarına göre emekli olabilirsiniz.

Halime ZEYBEK

Soru: 01/07/1966 doğumluyum. Sigortaya giriş tarihim 1/1/1985. 1990 ve 1996 doğumlu iki çocuk annesiyim. 1100 gün doğum borçlanması yaparak 3600 prim günümü dolduracağım. EYT’li sayılıp emekli olabilir miyim? 

CEVAP:Sigortalılık başlangıç tarihiniz 8/9/1999 öncesi olduğundan EYT kapsamındasınız. 8 Eylül 1999 öncesinde kadın SSK’liler için 50 yaş, 15 yıldan beri sigortalı olup en az 3600 prim gün sayısıyla emeklilik koşulu, 3 Mart 2023 tarihinde yürürlüğe giren EYT düzenlemesinde yer almadığından. Sizin durumunuzda olanların 3600 günle emeklilikte kademeli yaş uygulaması devam etmektedir. Bu durumda, 3600 prim gün sayısını doğum borçlanmasıyla tamamlamanız nedeniyle 58 yaşını dolduracağınız 1/07/2024 tarihinde emekli olabilirsiniz.

Ahmet ÇOBANOĞLU

SORU: Ortağı Bulunduğum Limited şirkette 4/a Kapsamında SSK'lı olmam mümkün müdür?

CEVAP: Limited şirket ortağının kendi çalıştığı şirketten 4/a statüsünde SSK'lı olarak bildirilmesi mümkün değildir. Zorunlu olarak 4/b statüsünden BAĞKUR kapsamında bildirilmesi gereklidir. Limited şirket ortağı ortak olmadığı başka bir limited şirketten 4/a kapsamında sigortalı bildirilebilir. Bu durumda ortağı olduğu şirketten zorunlu 4/b Bağ-Kur sigortalılığı dondurulur. Sigortalı olduğu şirketten iş akdinin sona ermesi durumunda 4/b Bağ-Kur sigortalılığı devreye girer. Ara vermeden başka bir şirketten 4/a sigortalısı olması halinde 4/a sigortalılığı devam eder. Ancak, çalışmadığı sürelerde 4/b Bağkur sigortalılığı işler.