Bir işveren okurumuz soruyor: “İşyerimde 15 işçi çalışıyor. Bundan 4 ay kadar önce ürettiğimiz mallardan biri kayboldu. Kaybolma nedenini ve alanı bulamadık. Ancak, birkaç gün önce işyerini arayan bir müşteri işçimiz A.'dan aldıkları malın arızalandığını ve onarımı için gelip bakmamızı istedi. Böylece kaybolan malın işçimiz A. tarafından satıldığını öğrenmiş olduk. Aradan 4 ay gibi bir zaman geçmesine karşın bu işçimizi tazminatsız olarak işten çıkartabilir miyim?”

4857 sayılı İş Yasası’nın 24 ve 25. maddelerinin 2. bentlerinde “Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri” başlığı altında işçi ile işverene iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmeye ilişkin düzenlemelere yer verilmiştir. Yine aynı yasanın 26. maddesinde “24 ve 25. maddelerde gösterilen ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan hallere dayanarak işçi veya işveren için tanınmış olan sözleşmeyi fesih yetkisi, iki taraftan birinin bu çeşit davranışlarda bulunduğunu diğer tarafın öğrendiği günden başlayarak altı iş günü geçtikten ve her halde fiilin gerçekleşmesinden itibaren bir yıl sonra kullanılamaz. Ancak işçinin olayda maddi çıkar sağlaması halinde bir yıllık süre uygulanmaz” hükmü bulunmaktadır.

Madde hükmü dikkate alındığında işyerinden işverenin izni dışında bir malı alıp başkasına sattığı belirlenen işçinin iş sözleşmesini yasanın 25. maddesinin 2. bent (e) fıkrasına göre haklı nedenle ve derhal feshetme hakkı bulunmakta olup, okurumuzun olayında her ne kadar işçinin işverenin malını sattığı 6 iş günü içinde belirlenmemiş ise de sattığı mal ile kendisine maddi çıkar da sağlaması nedeniyle bir yıllık hak düşürücü süreden söz edilemez ve bir yıldan fazla bir zaman geçmiş olsa da işverenin olayı öğrendiği zaman iş sözleşmesini derhal fesih hakkı doğar.

Ayrıca ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık sebepleriyle iş sözleşmesinin bildirimsiz ve tazminatsız olarak altı iş günü ya da bir yıl içinde fesheden işçi ya da işverenin uğradıkları zararı tazmin ettirme hakları da bulunmaktadır. Ancak bu tazminatın istenebilmesi için fesheden tarafın bir zararı ve bu zarar ile feshe gerekçe gösterilen olay arasında nedensellik (illiyet) bağının bulunması gerekir. Yine maddi ya da manevi tazminat, hak düşürücü süre içinde bildirimsiz fesih hakkını kullanan tarafın iş sözleşmesini feshetmesi sonucu zarara uğraması durumunda söz konusu olabilir. Örneklemek gerekirse iş sözleşmesinin feshi sonucu diğer tarafın ağır kusuru ya da şeref ve haysiyet kırıcı sözleri nedeniyle onuru kırılan, elem ve acıya uğrayan tarafın söz konusu tazminatı istemesi gerekir.