Yeni geliştirilen molnupiravir adlı ilacın COVID-19 enfeksiyonuna karşı çok etkili olduğuna ilişkin basında çıkan haberler ne kadar doğru? Bilimsel yayınları temel alarak, özetlemeye çalıştım.
Molnupiravir Nasıl Bir İlaç?
Deneysel antiviral bir ilaç olan molnupiravir grip virüsüne karşı geliştirilmiş olsa da SARS, MERS ve COVID-19’a yol açan SARS-CoV-2 virüslerine karşı da etkili olduğu gösterilmiş. Bilimsel yayınlarda gelişim kodları olan MK-4482 veya EIDD-2801 şeklinde de anılan ilacın ağız yolu ile kullanılması önemli bir avantaj. Etkinliğini, virüs RNA’sının kopyalanarak çoğalması sırasında, kopyalama hatalarının ortaya çıkmasını sağlayarak gösteriyor. İlaç Emory Üniversitesi’nde geliştirilmiş, Miami’deki Ridgeback Biotherapeutics tarafından satın alınmış, daha sonra Merck ortaklığı gerçekleşmiş.
Mart ayında Sheahan ve arkadaşları, Science Translational Medicine dergisinde ilacın farelerde SARS-CoV-2’ye karşı etkin olduğunu yayınlamışlar. Ardından İngiltere ve ABD’de sağlıklı gönüllülerde güvenlik, tolere edilebilirlik ve farmakokinetik açılarından test edilmiş.
Neden Gelincikler Seçilmiş?
İlacın basında geniş biçimde yer almasına yol açan makale, 3 Aralık 2020'de Nature Microbology dergisinde yayınlanmış. Yayında Cox ve arkadaşları, COVID-19 enfeksiyonunun gelincikler arasında kolay yayıldığını, ancak çoğunlukla şiddetli hastalık geliştirmediklerini; bu açıdan enfeksiyonun genç insanlardaki yayılmasına çok benzediğini açıklıyorlar. Araştırmada COVID-19 ile enfekte gelinciklere günde iki kez molnupiravir verildiğinde, hayvanların üst solunum yollarındaki virüs sayısında önemli ölçüde azalma saptanmış ve sağlam gelinciklere bulaşma tamamen önlenmiş. İlacın bu nedenle toplumda bulaş zincirini kırmada umut verici olduğu bildirilmiş.
İnsan Çalışmaları Ne Durumda?
Haziran’da Ridgeback Biotherapeutics, ilacın COVID-19 tedavisindeki etkinliğini araştırmak için 18 yaş üstündeki hastalarda Faz 2 denemelerine başlamış. ABD ve İngiltere’deki az sayıda gönüllü üzerindeki plasebo kontrollü iki çalışmadan biri hastanede yatmayan, diğeri solunum güçlüğü nedeniyle hastanede yatan COVID-19’lu hastalar üzerinde sürerken, ortak Merck firması Eylül’den itibaren molnupiravirin geç aşama denemelerine başlamayı amaçladıklarını açıklamış. 19 Ekim 2020'de hastanede yatan hastalara odaklı bir yıllık Faz 2/3 çalışması başlamış. Çalışmada 5 gün boyunca günde 2 kez 200, 400 veya 800 mg molnupiravirin etkisi plasebo grubu ile karşılaştırılacak.
Yorum ve Sonuç
İlacın şu an kullanılmakta olan remdesevir ve favipiravir gibi ilaçlardan daha etkili olacağını düşünsem de bir hayvan deneyini temel alan basındaki haberlerin biraz abartılı olduğunu ve aşırı bir beklenti oluşturabileceğini söyleyebilirim. Çünkü hayvanlarda çok etkili bulunan ilaçların insanda aynı etkiyi göstermemesi hiç nadir değildir. İnsan denemeleri de basına reklam amaçlı olarak farklı yansıyabilir; asıl değerlendirmeyi Faz 2/3 çalışmalarının hakemli dergilerde yayınlanmasından sonra yapmak isabetli olacaktır.
Umarım ilaç hem ölümlere yol açan şiddetli enfeksiyonların önlenmesinde, hem de enfeksiyonun yayılma hızının azalmasında etkili olurken, önemli bir yan etkisi ortaya çıkmaz.
Ve bu kabusun bitmesine katkı sağlar.
