HAK-İŞ Genel Başkanı Mahmut Arslan, Türkiye'deki asgari ücret belirleme sistemine köklü bir değişiklik getirme çağrısında bulundu. Arslan, düzenlenen bir iftar programında yaptığı açıklamada, mevcut Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun yapısının demokratik olmadığını ve daha katılımcı bir modele geçilmesi gerektiğini vurguladı. Özellikle Almanya'daki asgari ücret belirleme modelini örnek gösteren Arslan, Türkiye için benzer bir yapının uygulanabileceğini ifade etti.
"Türkiye'de asgari ücretle çalışanların tamamı özel sektörde ama asgari ücreti belirleyen komisyonda en belirleyici kamu. Dolayısıyla kamunun asgari ücret tespitinden uzaklaşması gerekiyor," diyen Arslan, mevcut sistemde asgari ücretin genellikle hükümet ile işverenin uzlaşısıyla belirlendiğine dikkat çekti.
Arslan, asgari ücretin diğer ekonomik göstergelerle ilişkilendirilmesinin de sorunlara yol açtığını belirterek, "Cezaları, engelli maaşını ve diğer birçok kalemi asgari ücrete bağlayıp, bu sorunu çözemeyiz. Asgari ücret müstakil olarak tartışılmalı. Bunu da bizim çoğulcu bir yapıyla gerçekleştirmemiz gerekiyor," ifadelerini kullandı.
Alman modeli nasıl işliyor?
Almanya'da uygulanan asgari ücret belirleme modeli, Türkiye'deki sistemden oldukça farklı bir yapıya sahip. Bu modelde asgari ücret, bağımsız bir komisyon tarafından belirleniyor. Komisyon, bir başkan, oy hakkı olan 6 daimi üye ve oy hakkı bulunmayan iki danışman üyeden oluşuyor. İşçi ve işveren kesimleri üçer üye ile eşit şekilde temsil edilirken, komisyon başkanı tarafsız bir kişi olarak görev yapıyor.
Alman modelinde kararlar basit çoğunlukla alınıyor ve uzlaşmazlık durumunda komisyon başkanı çözüm önerisi sunarak gerektiğinde oy kullanabiliyor. Karar alma sürecinde ekonomik veriler, yaşam maliyetleri, geçim şartları ve istihdam durumu gibi çok sayıda faktör dikkate alınıyor. Ayrıca süreç boyunca etkilenen kesimlerin görüşleri alınarak, daha adil bir asgari ücret belirlenmesi sağlanıyor.
HAK-İŞ Genel Başkanı Arslan, bu modelin Türkiye için de uygun olabileceğini ve mevcut sistemdeki dengesizlikleri giderebileceğini savunuyor.
Mevcut komisyon yapısına tepki
Türkiye'de Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 5'i işçi, 5'i işveren ve 5'i de hükümet temsilcisi olmak üzere toplam 15 üyeden oluşuyor. İşçi kesimini TÜRK-İŞ, işveren kesimini ise TİSK (Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu) temsil ediyor. Komisyon, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın çağrısı üzerine toplanıyor ve Bakanlıkça hazırlanan gündeme göre çalışıyor.
Komisyon toplantıları en az 10 üyenin katılımıyla gerçekleştiriliyor ve kararlar üye oylarının çoğunluğu ile alınıyor. Oyların eşitliği halinde ise başkanın bulunduğu taraf çoğunluk sayılıyor. Bu durum, hükümet ve işveren tarafının aynı doğrultuda oy kullanması durumunda işçi tarafının azınlıkta kalmasına neden oluyor.
HAK-İŞ Genel Başkanı Mahmut Arslan, bu yapıya sert eleştiriler getirerek, "Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun bugünkü yapısı devam ettiği müddetçe biz asla orada yer almayacağız. Çünkü o zaman iddialarımızla çelişiriz," dedi. Arslan, komisyondaki temsilin değil, komisyonun yapısının sorunlu olduğunu vurgulayarak, "Orada, onların yerine bizim olmamız çok bir şey değiştirmez. Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun yapısının tümden değişmesi gerekiyor," ifadelerini kullandı.
Türk-iş'in komisyondaki durumu
TÜRK-İŞ Genel Başkanı Ergün Atalay da daha önce yaptığı açıklamalarda, TÜRK-İŞ'in Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nda bir daha yer almayacağını belirtmişti. HAK-İŞ Genel Başkanı Arslan, Atalay'ın bu sözlerini hatırlatarak benzer bir tutum sergiledi.
TÜRK-İŞ, 2025 yılı için geçerli olacak asgari ücret talebini 19 Aralık 2024 tarihinde net 29.583 TL olarak açıklamıştı. Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun 2025 yılında uygulanacak asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında ilk toplantısını 10 Aralık 2024'te, ikinci toplantısını ise 16 Aralık 2024'te gerçekleştirmişti.
İkinci toplantıda, Hazine ve Maliye ile Ticaret Bakanlıkları ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) temsilcileri ekonomik veri ve raporları komisyonla paylaşmıştı. Bu toplantının ardından işçi ve işveren heyetleri görüşlerini dile getirmişti.
