Sosyal medya platformlarında hızla yayılan “askerlik 3 aya düşüyor” iddiası, gençler ve aileleri arasında belirsizlik oluşturdu. Mevcut düzenlemelere göre zorunlu askerlik süresi en az 6 ay olarak belirlenmiş durumda. Uzmanlar ve hukukçular, bu iddianın yasal altyapısı bulunmadığını vurgularken, vatandaşlar resmi açıklamaları bekliyor.
Sosyal medyada yayılan iddialar
Son haftalarda Twitter, Instagram ve WhatsApp gruplarında dolaşıma giren haberler, zorunlu askerlik hizmetinin 3 aya indirileceğini ileri sürüyor. Bu paylaşımlar, resmi MSB kanallarından doğrulanmadığı hâlde kısa sürede on binlerce beğeni ve paylaşım aldı. İddiaların kaynağı belirsiz olsa da çoğu kullanıcı, sosyal medya fenomenlerinin duyurularını yalanlamadan yeniden paylaşıyor. Bu durum, askerlik planlaması yapan gençlerde gereksiz bir heyecan ve kafa karışıklığı oluşturdu.
Mevcuttaki askerlik hükümleri
Türkiye’de zorunlu askerlik, 7179 Sayılı Askeralma Kanunu çerçevesinde uygulanıyor. Yasanın 5. maddesi, erbaş ve erler için hizmet süresinin en az 6 ay olacağını açıkça belirtiyor. Aynı kanunun diğer hükümlerine göre yedek subay ve astsubaylar 12 ay askerlik yapıyor. Cumhurbaşkanı’na tanınan yetki sadece bu süreleri bir katına kadar artırmak veya yarısına kadar indirmekle sınırlı. Yani mevcut düzen, askerlik 3 aya düşüyor iddiasını hukuken imkânsız kılıyor.
Yasal düzenlemenin sınırları
Hukukçular, kanunun değiştirilmesi için Meclis’ten yeni bir teklifin geçmesi gerektiğine dikkat çekiyor. Ankara Barosu Askeri Hukuk Komisyonu’ndan Avukat Serkan Erdem, “Kanunun 6 aylık asgari süre hükmünün kaldırılması, TBMM’de uzun tartışmalara ve uzman raporlarına ihtiyaç duyar. Günübirlik bir tasarıyla bu değişikliği yürürlüğe koymak mümkün değil,” diyor. Mevcut yetki çerçevesi, 7179 Sayılı Askeralma Kanunu’ndaki asgari süre maddesini ortadan kaldırmadan 3 aylık askerliği tanımıyor.
Geçmiş değişikliklerin izleri
Cumhuriyetin ilk yıllarında askerlik süresi 18 ay olarak uygulanıyordu. Yıllar içinde güvenlik ihtiyaçları, profesyonelleşme hedefleri ve ekonomik koşullar doğrultusunda bu süre 15 ay, sonra 12 aya, nihayetinde 2019’da 6 aya indirildi. Emekli Kurmay Albay Cengiz Öztürk, “TSK’nın modernizasyon süreci, uzman personel sayısını artırma planları ve teknolojik yatırımlar, askerlik süresinin kademeli olarak azaltılmasını sağladı. Ancak daha alt sınıra inmek stratejik planlamanın dışında,” diye konuşuyor.
Bedelli ve dövizli seçenekler
Toplum nezdinde sıkça tartışılan bedelli askerlik, belirli bir ücret karşılığında 21 gün temel eğitimle vatani görevi sonlandırma imkânı tanırken, dövizli askerlik yabancı ülkelerde ikamet eden vatandaşlar için 5.000 Euro muafiyet ücreti sunuyor. Her iki uygulama da hak sahiplerinin mecburi süreci kısaltmasını sağlıyor ancak zorunlu hizmet süresine dokunmuyor. Uzmanlar, bedelli ve dövizli seçeneklerin vatandaşların taleplerini hafiflettiğini ancak asıl hizmet süresine ilişkin kamuoyu beklentilerini kabullenmediğini vurguluyor.
Gençlerin planlama zorlukları
Askerlik çağına gelen gençler, eğitim ve kariyer planlarını askerlik süresi üzerinden kurguluyor. “Üniversite bitince hemen askere gidip sonra iş aramayı düşünüyordum. Şimdi 3 aya çekileceği söylentileri yüzünden ne zaman başvuru yapacağımı bilemiyorum,” diye konuşan 24 yaşındaki mühendis adayı Mehmet Can, benzer endişeyi taşıyan yüzlerce gencin sesi. Aileler de çocuklarının askerlik ve iş yaşamı arasındaki dengeyi kurma konusunda sıkıntı yaşadıklarını belirtiyor.
Uluslararası karşılaştırmaların ışığı
Dünya genelinde uygulanan askerlik süreleri birbirinden farklı. Güney Kore’de 18-21 ay arası, İsrail’de erkeklere 32 ay, kadınlara 24 ay hizmet zorunlu tutuluyor. Almanya, Fransa ve İngiltere gibi ülkeler ise zorunlu askerliği kaldırıp profesyonel ordu sistemine geçmiş durumda. Savunma analisti Dr. Kemal Arslan, “Jeopolitik riskler ve NATO üyeliği bağlamında Türkiye’nin savunma ihtiyaçları, askerlik sistemini tamamen profesyonelleştirmekten ziyade melez bir yapıda tutmayı gerektiriyor,” diye ekliyor.
Uzman görüşleri ve değerlendirmeler
Askerlik politikaları üzerine çalışan akademisyenler, her tartışmanın arkasında hem sosyal talep hem stratejik gerekliliklerin bulunduğunu söylüyor. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nden Prof. Dr. Ayşe Özkan, “Halkın hizmet süresini kısaltma isteği, ekonomik ve sosyal maliyetleri azaltma amacı taşıyor. Ancak bu adım, milli savunma ihtiyaçları ve kurumun eğitim-öğretim programları göz önünde bulundurularak planlanmalı,” şeklinde görüş belirtiyor. Uzmanlar, sürecin bir kez daha gündeme gelmesi halinde derinlemesine etki raporlarının hazırlanacağına dikkat çekiyor.
Resmi açıklamalar neden gecikiyor
Milli Savunma Bakanlığı’ndan (MSB) konuyla ilgili yazılı veya sözlü bir teyit gelmedi. MSB kaynakları, önceliğin sahada askeri operasyonlar ve personel ihtiyacının karşılanmasına verildiğini, süre düzenlemelerinin kamuoyuna yansımadan önce siyasi ve hukuki iradenin netleşmesi gerektiğini ifade ediyor. Bakanlık yetkilileri, mecliste görüşülen veya hazırlık aşamasındaki düzenlemelerle ilgili bilgi paylaşımını resmi süreç tamamlandıktan sonra yapmayı tercih ediyor.
Alternatif senaryolara dair spekülasyonlar
Sosyal medyada 3 aylık askerlik tartışıladursun, uzmanların gündeminde başka formüller de var. Kısmi profesyonel ordu modeli, teknisyen ve uzman erbaş sayısının artırılması, belirli branşlarda sürenin özelleştirilmesi gibi senaryolar zaman zaman masaya geliyor. Bu öneriler, geleneksel mecburi askerlik modeline takviye amaçlı panel ve seminerlerde kamuoyu nezdinde test ediliyor. Henüz resmi adım atılmasa da akademik çevrelerde konunun sıcaklığını koruduğu biliniyor.
