İspanya'nın Bask bölgesinde küçük bir kasabadır Guernica. İspanya iç savaşı sırasında faşist Hitler Ordusunca, yine faşist General Franko'ya destek amacıyla bombalanır. Yerle bir olur 5 bin nüfuslu kasaba. Bin 700 kişi ölür, bine yakın kişi de yaralanır. Guernica asıl ününü bu olaydan sonra Pablo Picasso'nun sanat dünyasına armağan ettiği "Guernica" tablosuyla yapar. Devasa resim, savaşı ve acıları yansıtan yönüyle tüm zamanların en iyi siyasi resmi olarak kabul edilir.

Ancak ne var ki Guernica'nın acı kaderinden etkilenen tek sanatçı Picasso değildir. Yurdundan uzaklarda yaşayan bir başka sanatçı Joaquin Rodrigo Vidre duygularını notalara döker. Ülkemizde de çok sevilen "Concierto de Aranjuez"i besteler.

Rodrigo üç yaşında geçirdiği difteri sonucu kör kalmıştır. Gözlerinin görmemesi sanatını engellemez. 22 yaşında İspanya Ulusal Ödülü'nün sahibidir. 1933 yılında İstanbul doğumlu Victoria Kamhi ile evlenir. İşte Guernica'nın acılarıyla notalara döktüğü Concierto de Aranjuez'in bestelenmesinde en büyük yardımcısı da bu İstanbullu eşidir.

Bütün dünyada dillerden dillere dolaşan bu ünlü beste 1960'lı yıllarda ülkemizde de pek sevilir. Faşizme karşı direnen Guernica kasabasının acıları gençliği de yakında etkiler. İşte bu güzel besteden etkilenenlerden biri de dönemin gençlik lideri, büyük devrimci Deniz Gezmiş'tir.

Deniz, Guernica'nın faşizme karşı direnişini kendisiyle öylesine özdeşleştirmiştir ki konçertoyu idama giderken dinlemek istediğini söylemiştir.

"Bir mitinge gider gibi gideceğim idama. Asılma günüm gelip varınca o sevdiğim giysilerimi giyeceğim. Tıraş falan da olmayacağım. Önce gidip orada oturacak bir sigara yakacağım, sonra demli, güzel bir çay içeceğim. Haa bak Rodrigo'nun o ünlü gitar konçertosunu da dinlemek isterim orada. Asılacak bir insanın son isteğini geri çevirmezler. Burada ölen bedenimdir. Düşüncelerimi öldüremezler."

Faşist katiller son isteğini yerine getirmediler Deniz'in. Rodrigo'nun gitar konçertosunu dinleyemeden sehpaya çıktı. Ancak cezaevi arkadaşlarının, Deniz idama giderken ıslıkla bu ünlü konçertoyu seslendirdikleri de dilden dile dolaştı durdu.

İstanbul Üniversitesi'ndeki öğrenciliğimde bu yiğit devrimci ile omuzdaş olmaktan hep gurur duydum.