Günümüzde yiyeceklere geçmişe göre çok daha kolay erişebiliyoruz. Artık her mahallede en az bir market var, daha da kolayı oturduğumuz yerden kolaylıkla tüm ihtiyaçlarımızı internet üzerinden sipariş edebiliyoruz. Tüketici tercih ve taleplerindeki değişikliklerle birlikte artık çok çeşitli ürünleri de bulmak mümkün. Hatta bazen bu kadar çok ürün çeşidi arasında kafa karışıklığı dahi yaşıyoruz.

Sağlıklı beslenmeyi yaşam tarzı haline getirmemizdeki değişimin başlangıcı mutfağımızda başlar. Satın aldığımız ürünler sağlıklı beslenme alışkanlıklarımızda büyük etki oluşturur. Alışverişte doğru besinleri seçmek sağlık beslenmede kritik rol oynar. Alışveriş; sağlıklı beslenme üzerinde bu kadar etkiliyken, alışveriş anındaki tercihlerimizi etkileyen birçok faktör rol oynar. Kişinin aç karnına olması, o andaki psikoloji (mutsuz, stresli,üzgün veya mutlu olmak) gibi faktörlerin yanı sıra, ürünün pazarlamasındaki stratejik planlama da ürün tercihini önemli oranda etkiler.

AMBALAJ VE MARKANIN ETKİSİ

Bir ürünün ambalajı, o ürünün pazarlama ve reklamında kritik önem taşır. Tüketiciler için ürünle ilk iletişim noktası ürünün ambalajıdır. Ürünle ilgili tüketicideki ilk izlenimler, kişinin ürünle ilgili uzun vadeli algısını etkiler. Ürün ambalajı çarpıcıysa, ürün alımı için büyük oranda hazırsınızdır. Bir marka için ambalaj tasarımının değerini analiz eden bir araştırmaya göre, ambalaj ve satın alma arasında güçlü bir ilişki olduğu saptanmıştır. Görüşülen müşterilerden yüzde 73'ü, satın alma kararı verirken ürün ambalaj tasarımlarına önemli ölçüde güvendiklerini belirtti. Araştırmalar, ürün içeriğinin göründüğü şeffaf ambalajlar ürünün tercih edilmesini artırdığını, kabartmalı kağıt ambalajların ve sert sunum kutularının lüks bir deneyim yarattığını göstermektedir.

Tabii ki marka gücü, bilinirliği ve markaya olan güven de ürünün tercih edilmesinde etkiyi artırır. Markalı ürün paketleri, müşterilerin ürünleri fark etmesine veya ürünler ile ilişki kurmasına yardımcı olur.

Bir ürün ambalajı, üreticinin dünyaya ürününün ne anlama geldiğini anlatmak için bir fırsattır. Bir ürün üzerindeki bilgiler, ürünün başarısı üzerinde büyük etki yaratabilir. Ürün üzerindeki temel bilgiler şunları içerir;

• Ürünün fonksiyonel faydaları

• İçindekiler ve ürün türü

• Ürün çeşidi

• Avantajlarını

• Beslenme bilgileri

• Beyanlar ve harekete geçirme çağrısı (call to action)

RENKLERİN ETKİSİ

Ürün ambalajlarındaki renkler, tüketici tercihlerini direkt veya dolaylı olarak etkiler. Renk, tüketicilerin ürünlere olan ilgisini çekmek için de mükemmel bir araçtır. Her markanın renk temaları vardır. Benzer ürün grupları genellikle benzer ambalaj rengi ve tasarımını benimser. Lüks ürünler için genellikle siyah, gümüş ve altın kullanılır. Beyaz ambalaj temizlik ürünleri için popüler bir renktir ve lavanta rengi ise maneviyat duygusu yaratabilir.

Mor, siyah ve altın gibi renklerin tümü, tüketicileri alışveriş yapmaya ve göz atmaya teşvik eden belirli temaları ve mesajları iletebilir.

DİKKAT ÇEKİCİ KELİMELER

Marka ekiplerinin ürünün pazarlama ve satışında kullandığı bazı kelimeler vardır. Özellikle beslenme ile farkındalığın artması ve spesifik tercihlere bağlı olarak besinlerin bazı özelliklerinin ön plana çıkarıldığı kelimeler bu tür ürünlerin tercih edilmesini artırmaktadır. Bu beyanlara örnek olarak “glutensiz, doğal, tam tahıl, şekersiz, organik, düşük glisemik indeksli, probiyotik, prebiyotik” verilebilir.

AKILLICA ETİKET OKUMA

Ürünlerin etiketleri tüketicilere ürünlerle ilgili bilgi verdikleri, yanlış bilgilerden korunmalarını ve bilinçli seçimler yapabilmelerini sağladıkları için gıda güvenliğinin önemli parçalarından birini oluşturuyor. Yapılan çalışmalar, besin etiketi okuma alışkanlığı kazanan bireylerin zayıflama diyetlerinde çok daha başarılı olduğunu gösteriyor. Dengeli beslenmek için besinlerin üzerinde yazan etiketleri doğru okumak ve doğru değerlendirmek gerekiyor.

Etiket okumada dikkat edilmesi gerekenler

Porsiyon miktarı

Porsiyon büyüklüğü, paket başına (tek porsiyonluk bir ürün ise) porsiyon ve bir yiyeceğin porsiyon büyüklüğü anlamına gelebilir.

Porsiyon büyüklüğü olarak 1 bardak makarna diyorsa, bir porsiyonun altındaki beslenme bilgileri (yağlar, karbonhidratlar, protein, şekerler, lif) sadece bu 1 bardak için geçerlidir. Bununla birlikte, porsiyon boyutları özel sağlık ve ağırlık hedeflerine ulaşmak için ayarlanabilir. Örneğin, bir sporcuysanız veya kilo almak istiyorsanız porsiyon büyüklüğünüzü arttırmanız gerekebilir. Bu, servis boyutunu da artıracağınız anlamına gelir.

Günlük karşılama miktarı

Günlük karşılama miktarı, ürünün 1 porsiyonu tüketildiğinde enerji, şeker, toplam yağ, doymuş yağ ve tuz açısından günlük önerilen miktarların ne kadarını karşıladığını gösteren bilgilerdir. Örn. görselde görüldüğü üzere ürünün 1 porsiyonu yani 25 g tüketildiğinde 119 kcal alınır ve bu miktar da günlük enerji gereksiniminin yüzde 6’sını karşılar. Aynı şekilde ürünün 1 porsiyonu (25 g) 8 g yağ içerir ve günlük toplam yağ önerisinin %12’sini karşılar. Günlük karşılama miktarları günlük enerji gereksinimi 2000 kcal üzerinden hesaplanarak belirlenmiştir.

Kalori kontrolü

Besinleri satın alırken 100 gramında ne kadar enerji içerdiğine bakmak iyi olur. Ancak kalori değerini göz önünde bulundururken tüketilen miktar ile birlikte değerlendirmek de önemlidir.

Enerjisi/kalorisi azaltılmış: Son dönemde popülaritesi iyice artmış olan “light” ürünler yani diğer adıyla enerjisi azaltılmış veya daha az enerji içeren ürünler, referans olarak alınan ürünlere göre en az yüzde 30 daha az enerji içermektedir.

Unutmamalıyız ki hiçbir light diyet ürün ‘’mucize zayıflatıcı’’ ya da “0 kalori” değildir. Hayatının her anında olduğu gibi light ürün tüketirken de bir sınırın olmalıdır.

“Light” ibaresi olan gıdaların nasılsa az kalorili ve az yağlı düşüncesi ile sürekli veya çok miktarda tüketilmesinin de ciddi anlamda kilo alımında tetikleyici rolü var. Light ürün olması kalori içermediği ve sınırsız tüketilebileceği anlamına gelmiyor.

Düşük enerjili/kalorili ifadesi için ise; ürün ile ilgili olarak;

- 100 g katı gıdadaki enerji değerinin 40 kcal (170 kJ)’den fazla olmaması gerekir veya,

- 100 mL sıvı gıdadaki enerji değerinin 20 kcal (80 kJ)’den fazla olmaması gerekir.

Sınırlanması gereken besin öğeleri

Fazla tüketiminin kronik hastalıklar için risk oluşturduğu doymuş yağ, trans yağ, tuz (sodyum) ve şeker tüketiminin azaltılması sağlıklı beslenme açısından büyük önem taşır. Bu besin öğelerinin etiket üzerindeki değerlerine mutlaka bakılıp düşük olanları (veya içermeyenler) tercih edilmelidir. Bu besin öğeleri için düşük değerler şu şekildedir.

- Doymuş yağ için; 100 g katı üründe en fazla 1.5 g (sıvı ürünler için 100 mL.de en fazla 0,75 g),

- Trans yağ için yağlarda veya bileşen olarak yağ içeren gıdalarda 100 g.da en fazla 1 g,

- Şeker miktarı; 100 g katı üründe en fazla 5 g, sıvı ürünler için 100 mL.de en fazla 2,5 g içeren

- Tuz veya sodyum için; 100 g katı veya 100 mL sıvı gıdada, en fazla 0.12 g sodyum veya en fazla 0.31 g tuz içeren besinler

Sonuç olarak unutmayın ki akıllıca alışveriş beslenmemizi düzenlememizde büyük rol oynar. Alışverişe gitmeden önce haftalık bir yeme planı yapın, hangi gün hangi yemekleri yapacağınıza karar vermek alışverişi kolaylaştırır ve fazladan ürün almanızı engeller. Alışverişe özellikle aç gitmemeye çalışın, açken özellikle karbonhidrat ve yağ içeriği yüksek besinleri almak istersiniz. Sebze ve meyve reyonundan mevsiminde taze sebze ve meyveleri almayı unutmayın, tek birine odaklanmak yerine çeşit çeşit farklı renklerde sebze ve meyveler alın. Yüksek kalorili atıştırmalıklar yerine kuru meyve ve yağlı tohumları sepetinize ekleyin ve evde güzel tarifler deneyin. Aldığınız ürünlerin etiketlerini mutlaka okuyun ve beslenme değerlerini incelemeyi unutmayın.

Herkese keyifli sağlıklı günler.

Yazının oluşturulmasındaki katkılarından dolayı Stj. Diyetisyen Serenat Güngör’e teşekkürler.