Kent çöplüğü insan yaşamını ve doğayı tehdit ediyor

Haber/ M. Salih SERTKAL

Van’da yıllar öncesinden; şehrin üçüncü büyük gölü olan Sıhke Gölü’nün yanında kurulan çöplük, başta Bostaniçi, Şemsibey, İstasyon, Gölyazı gibi birçok mahallede insan yaşamına ve doğaya zarar vermeye devam ediyor. Yerleşim yerlerinin hemen yanında kalan çöplükten yükselen koku,söz konusu mahallelerde derinden hissedilirken; enfeksiyon hastalıklarına neden olduğu ve birçok kişinin de bundan dolayı tedavi gördüğü belirtildi. Şu an için onlarca dönüme yayılacak kadar büyüyen çöplük alanından beslenen ve kontrol edilemeyen sokak köpekleri de mahalleliler açısından büyük bir sorun teşkil ediyor. Çöplükten beslenen hayvanlar geçtiğimiz günlerde Şemsibey Mahallesi’nde bir çocuğu parçalayarak ölmesine neden olmuştu. Rüzgarın etkisiyle çöplük alanından çevreye saçılan poşet tarzı atıklar da doğaya büyük bir zarar vermeye devam ediyor. Çöplüğün hemen yanı başındaki Sıhke Gölü ise geleceğin Salda Gölü olma yolunda ilerliyor. Göldeki kirlilik oranı çöpten yayılan atıklardan kaynaklı her geçen gün daha da artıyor.

'ÇÖPLÜKLE İÇ İÇE YAŞIYORUZ'

Çöplüğün yarattığı sorunlara ilişkin çöplük alanının hemen altında bulunan Beyüzümü Mahallesi’nde yaşayan Sinan Yağız (30), “Yıllardır bu mahallede yaşıyorum. Kentin en büyük çöplüğü ile iç içe yaşamak zorunda kalmış durumdayız. Yıllar öncesinden kent çöplüğü olarak tasarlanan bu çöp alanı artık yerleşim yerlerinin içinde kalmış durumda. Buna rağmen hala belediyeler kentin tüm çöpünü, lağımını getirip buraya döküyorlar. Birçok defa mahalleli olarak resmi kurumlara imza toplayıp dilekçe vermemize rağmen hiçbir şey yapılmıyor. İnsanlar çöplükten yayılan kokudan kaynaklı hastalanıyor. İnsanlar camlarını açıp evlerini havalandıramıyorlar. Hastalık tehdidi altında yaşıyorlar” diyerek çöplüğün ıslah edilmesini ve bulunduğu alandan taşınmasını talep etti.

HAYVAN KATLİAMI YAŞANIYOR

Çöplük alanından sayısız sokak hayvanının özellikle de köpeklerin beslenmeye çalıştığını belirten Yağız, “Kentin en büyük çöplüğü olan bu çöplükten sayısız hayvan besleniyor. Özellikle de sahipsiz, koruma altına alınmayan sokak köpekleri kontrolsüz bir şekilde bu pislikten besleniyor. Van-İran transit yolunun da hemen yanından geçtiği çöplükten beslenen köpekler yola çıktıklarında her seferinde araçların altında kalarak feci bir şekilde can veriyorlar ya da sağlıksız beslenmeden kaynaklı çoğu zaman zehirlenerek can veriyorlar. Yani aynı zamanda bir hayvan katliamı da yaşanıyor” dedi.

HASTALIK TEHDİDİ

Bostaniçi Mahallesi'nde yaşayan Abdullah Özoral ise çöplük alanından yayılan kokudan yüzbinlerce insanın etkilendiğine dikkat çekerek, “15 yıla yakındır bu mahallede yaşıyorum. Kendimi bildim bileli bu çöp kentte hep sorun teşkil etti. Bir dönem yetkililer çöplük alanının kapatılacağını söylediler ama tam tersine, çöp atıkları yetmezmiş gibi kanalizasyon olmayan mahallelerden çektikleri foseptik sularını da getirip çöplük alanına döküyorlar. Kokudan dolayı evimizde duramıyoruz. Yayılan kokudan kaynaklı hassas bünyeye sahip olan, özellikle çocuklarımız ve yaşlılarımız hemen hastalanıyor. Sürekli enfeksiyonal hastalıklar yaşanıyor” diye konuştu.

DOĞA TAHRİBATI

Çöplük alanının doğaya da büyük bir zarar verdiğine dikkat çeken Özoral, “Çöplük alanından yayılan koku ile beraber aynı zamanda şiddetli rüzgarlarla beraber çöplükten yükselen poşet tarzı atıklar birçok mahalleye kadar gidiyor. Çöplük alanının hemen alt kısmında 50-100 metre kadar yakınında bulunan ve Van’ın üçüncü büyük gölü olan Sıhke Gölü de çöplük alanından yayılan atıklardan kaynaklı her geçen gün daha da kirleniyor” ifadelerini kullandı.

SIHKE GÖLÜ YOK OLACAK

Konuya ilişkin görüştüğümüz Van Çevre Derneği (VAN-ÇEVDER) Başkanı Ali Kalçık da çöplüğün hem insan yaşamını hem de doğayı tehdit ettiğini belirterek, şunları söyledi: “Van çöplüğü on yıllar öncesinde olduğu alana kurulmuştur. Artan şehirleşmeyle beraber çöplüğün yakınındaki alanlar da imara açılarak yerleşim yerlerine dönüşmüştür zamanla. Şu an için birçok mahalleye yakın mesafede bulunan çöplük alanından dolayı yüzbinlerce insan büyük bir mağduriyet yaşıyor. Yayılan kokudan kaynaklı hastalıklara neden olan çöplük, alandan savrulan atıklardan kaynaklı da doğaya ve en önemlisi Sıhke Gölü’ne büyük bir zarar veriyor. Sıhke Gölü böyle giderse artan kirlilikle beraber yok olacak. Çöplük alanından beslenen köpekler, çöplüğün hemen yakınında bulunan Beyüzümü Mahallesi’nde yaşayan Ruken Kolcu (6) adlı çocuğa saldırarak hayatını kaybetmesine neden oldu. Yani bu çöplük her türlü kente ve kent insanına büyük zarar veriyor. Bi ran önce bu çöplüğün kullanımının durdurulması ve ıslah edilmesi gerekmektedir.”

VAHŞİ DEPOLAMA ALANI

Van Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma Kontrol Daire Başkanı Serkan Başdinç ise, mevcut çöp sorunun 40-50 yıla tekabül eden bir sorun olduğunu belirtti. Şu an için hala ‘vahşi çöp depolama’ uygulamasının devam ettiğini aktaran Başdinç, 2018 yılından başlamak üzere faaliyete geçirilmeye çalışılan ‘katı atık entegre tesisi’ ile çöplerin ayrıştırılmaya başlandığını ve tesisin 2021 yılının Eylül ayında tam faaliyete geçmesiyle beraber tüm sorunların ortadan kalkacağını söyledi. Çöp alanının hemen alt kısmında bulunan Sıhke Gölü’ne çöp suyu sızıntılarını engellemek amacıyla proje kapsamında kuyuların açıldığını ve böylelikle suyun göle sızmasının engellendiğini beyan eden Başdinç, koku sorununun da 2018 yılında startı verilen proje ile beraber büyük oranda engellendiğini açıkladı. Şu an için Van merkez için 700 tona yakın katı atığın mevcut alanda depolandığının ve ayrıştırma işlemiyle enerjiye dönüştürüldüğünün bilgisini veren Başdinç, katı atık tesisi projesinin bitmesiyle beraber aylık 35 bin ailenin elektrik enerjisini karşılayacak kadar elektrik üretileceğini aktardı.

Harmandalı'nda durum nasıl?

Aynı şekilde çöp sorunun yaşandığı diğer bir kent olan İzmir’de de Harmandalı Katı Atık Toplama Tesisi, şehirleşmeyle beraber, çöp alanı yerleşim alanlarının içinde kalmış durumda. Konuya ilişkin görüştüğümüz İzmir Büyükşehir Belediyesi Atık Yönetimi Daire Başkanlığı’ndan verilen bilgilere göre, Harmandalı Katı Atık Depolama ve Entegre Tesisi’nin 1992 yılında kurulduğu belirtildi. Tesisin kurulduğu yıllarda söz konusu alanda yerleşim alanlarının olmadığı fakat sonradan mevcut alanın imara açılmasıyla beraber tesisin olduğu alanda yapılaşmaların oluştuğu bilgisi paylaşıldı. Şu an için Harmandalı Katı Atık ve Entegre Tesisi’nde günlük 5 bin ton çöp taşındığını ve taşınan katı atıkların burada kurulan biyogaz sistemiyle elektrik enerjisine dönüştürüldüğü açıklandı. İzmir Büyükşehir Belediyesi olarak Ödemiş ve Bergama olmak üzere iki ayrı büyük katık atık ve entegre tesisi çalışması yürüttüklerini, bu tesislerin açılmasıyla mevcut Harmandalı Tesisi’ndeki yükün azalacağı belirtildi. Harmandalı Tesisi’nin komple kapatılması gibi bir durumun söz konusu olmadığını ifade eden yetkililer, tesisin ÇED raporuna uygun olarak bakanlık izniyle tüm prosüdürler ve mevzuatlara uygun bir şekilde kurulduğunu ve şu an için bu şekilde hizmet verdiği bilgisini paylaştılar.