Türkiye İstatistik Kurumu'nun açıkladığı 2024 yılı iç göç istatistikleri, ülkemizde yaşanan nüfus hareketliliğinin çarpıcı bir tablosunu ortaya koyuyor. Geçen yıl iller arası göç eden toplam nüfus 2 milyon 682 bin 673 kişi olarak gerçekleşti. Bu rakam, Türkiye nüfusunun yüzde 3,13'üne denk geliyor ve 2008 yılından bu yana göç oranlarındaki dalgalanmaların devam ettiğini gösteriyor.
Göç eden nüfusun cinsiyet dağılımına bakıldığında, kadınların erkeklerden daha fazla göç ettiği görülüyor. Göç edenlerin yüzde 52,4'ünü kadınlar, yüzde 47,6'sını ise erkekler oluşturuyor. Bu durum, geleneksel göç kalıplarında yaşanan değişimi yansıtıyor.
İstanbul göçte çifte rekor kırdı
İstanbul, 2024 yılında da göç hareketliliğinin merkezi konumunu korudu. Türkiye'nin en kalabalık şehri, 395 bin 485 kişi ile en çok göç alan il unvanını elinde bulundururken, aynı zamanda 369 bin 453 kişi ile en çok göç veren il olmayı da başardı.
Bu çelişkili durum, İstanbul'un bir yandan cazibe merkezi olmaya devam ederken, diğer yandan yaşam koşullarının zorlaşması nedeniyle nüfus kaybettiğini gösteriyor. Şehrin aldığı göçün büyük kısmı, iş ve eğitim fırsatları arayan genç nüfusun oluşturduğu tahmin ediliyor.
Ankara 202 bin 402 kişi ile göç alan ikinci il konumunda yer alırken, İzmir 117 bin 889 kişi ile üçüncü sırada bulunuyor. Bu üç büyük şehir, toplam göç alan nüfusun önemli bir kısmını kendine çekmeye devam ediyor.
Doğu illeri göç vermeye devam ediyor
Göç veren iller sıralamasında İstanbul'ın ardından yine Ankara (150 bin 373 kişi) ve İzmir (102 bin 40 kişi) geliyor. Bu durum, büyük şehirlerdeki yoğun nüfus hareketliliğinin her iki yönde de sürdüğünü ortaya koyuyor.
En az göç alan iller arasında Ardahan (4 bin 570 kişi), Bayburt (5 bin 644 kişi) ve Tunceli (6 bin 739 kişi) öne çıkarken, en az göç veren iller listesinde de Ardahan (6 bin 441 kişi), Kilis (8 bin 41 kişi) ve Bayburt (8 bin 639 kişi) yer alıyor.
Bu veriler, doğu ve güneydoğu illerinin göç vermeye devam ettiğini, batı illerinin ise göç almaya devam ettiğini gösteriyor. Bölgeler arası gelişmişlik farkının göç hareketliliğini yönlendiren temel faktör olmaya devam ettiği anlaşılıyor.
Gençler göçün motoru olmaya devam ediyor
Yaş grupları açısından incelendiğinde, 2024 yılında en fazla göç hareketliliği 20-24 yaş grubunda yaşandı. Bu yaş grubundan toplam 549 bin 43 kişi göç etti ve bu grubun göç edenlerin yüzde 20,5'ini oluşturduğu görüldü.
20-24 yaş grubundaki göç edenlerin yüzde 41,9'unu erkekler, yüzde 58,1'ini ise kadınlar oluşturuyor. Bu durum, genç kadınların eğitim ve kariyer fırsatları için daha aktif göç ettiğini gösteriyor.
İkinci en yüksek göç oranı yüzde 13,9 ile 25-29 yaş grubunda gerçekleşirken, üçüncü sırada yüzde 9,0 ile 15-19 yaş grubu yer alıyor. Bu veriler, gençlerin Türkiye'deki göç hareketliliğinin ana dinamiği olmaya devam ettiğini ortaya koyuyor.
Aile bağları göçün en önemli nedeni
2024 yılında göç etme nedenlerine bakıldığında, hanedeki fertlerden birine bağımlı göç 579 bin 507 kişi ile ilk sırada yer alıyor. Bu durum, Türkiye'deki göç hareketliliğinin büyük oranda aile birleşmeleri ve aile bağlarına dayalı olduğunu gösteriyor.
İkinci en önemli göç nedeni daha iyi konut ve yaşam koşulları olarak karşımıza çıkıyor. 512 bin 370 kişi bu nedenle göç ederken, eğitim nedeniyle göç edenler 479 bin 622 kişi ile üçüncü sırada yer alıyor.
Diğer önemli göç nedenleri arasında tayin/iş değişikliği, işe başlamak/iş bulmak ve ailevi nedenler yer alıyor. Bu çeşitlilik, göç kararlarında ekonomik, sosyal ve bireysel faktörlerin karmaşık bir şekilde iç içe geçtiğini gösteriyor.
Erkek ve kadın göç nedenlerinde farklılık var
Cinsiyete göre göç nedenleri incelendiğinde çarpıcı farklılıklar ortaya çıkıyor. Erkeklerde en önemli göç nedeni 255 bin 846 kişi ile daha iyi konut ve yaşam koşulları olurken, kadınlarda 343 bin 342 kişi ile hanedeki fertlerden birine bağımlı göç öne çıkıyor.
Bu durum, erkeklerin daha çok ekonomik gerekçelerle göç ettiğini, kadınların ise aile bağları nedeniyle göç ettiğini gösteriyor. Erkeklerde hanedeki fertlerden birine bağımlı göç ve tayin/iş değişikliği diğer önemli göç nedenleri arasında yer alırken, kadınlarda eğitim ve daha iyi konut ve yaşam koşulları önemli faktörler olarak karşımıza çıkıyor.
20-24 yaş grubunda eğitim öne çıkıyor
En fazla göç hareketliliğinin yaşandığı 20-24 yaş grubunun göç etme nedenleri detayına bakıldığında, eğitim faktörünün öne çıktığı görülüyor. Bu yaş grubundan göç edenlerin 209 bin 40'ı eğitim nedeniyle göç etti.
Aynı yaş grubunda işe başlamak/iş bulmak nedeniyle göç edenler 84 bin 328 kişi olurken, daha iyi konut ve yaşam koşulları nedeniyle göç edenler 44 bin 319 kişi olarak gerçekleşti.
Bu veriler, üniversite çağındaki gençlerin eğitim fırsatları için büyük şehirlere göç etmeye devam ettiğini, mezuniyet sonrasında ise iş fırsatlarının göç kararlarını yönlendirdiğini gösteriyor.
Deprem sonrası geri dönüşler de kayıtlarda
TÜİK'in açıklamasına göre, 6 Şubat 2023 tarihinde yaşanan deprem sonrasında başka bir ile göç eden kişilerden, deprem öncesindeki ikamet ettikleri illere geri dönen kişiler "Aile yanına/memlekete geri dönme" başlığı altında değerlendirildi.
Bu durum, doğal afetlerin göç hareketliliğinde önemli bir faktör olduğunu ve afet sonrası göç hareketlerinin de istatistiklerde dikkate alındığını gösteriyor.
Göç trendlerinde 16 yıllık seyir
2008 yılından bu yana iller arası göç oranları incelendiğinde, yüzde 3,18 ile başlayan oran yıllar içinde inişli çıkışlı bir seyir izlemiş ve 2024 yılında yüzde 3,13 seviyesine gelmiştir.
Bu durum, Türkiye'deki göç hareketliliğinin nisbi bir istikrar içinde olduğunu, ancak ekonomik, sosyal ve coğrafi faktörlere bağlı olarak dalgalanmalar yaşadığını gösteriyor.
Göç istatistikleri, ülkemizin demografik yapısındaki değişimleri anlamamız açısından kritik öneme sahip. Bu veriler, şehir planlama, eğitim politikaları ve istihdam stratejileri gibi birçok alanda karar vericilere yol gösteriyor.
2024 yılı verileri, büyük şehirlerin hala cazibe merkezi olmaya devam ettiğini, gençlerin eğitim ve kariyer fırsatları için aktif göç ettiğini ve aile bağlarının göç kararlarında önemli rol oynadığını ortaya koyuyor.
