RÖPORTAJ / Sinan KESKİN

İzmir Amatör Levanten Tiyatrosu bu yıl Tom, Dick & Hary oyunu ile yine çok güldürdü. Her ne kadar isimlerinde Amatör ibaresi olsa da onlar birçok profesyonel ekibine parmak ısırtan bir performansla 10 yıldır istikrarlı bir şekilde tiyatro yapıyorlar. İtiraf etmeliyim ki oyunu izlemeye giderken benim de önyargılarım vardı. İyi niyetle hazırlanmış okul müsameresi tadında bir oyun ve oyunculuk bekliyordum. Henüz oyun başlamdan dekoru gördüğüm anda profesyonel bir performans izleyeceğimin sinyallerini aldım diyebilirim. Tüm ayrıntılarına kadar dikkatle hazırlanmış dekor İzmir Amatör Levanten Tiyatrosu'nun yaptığı işe duyduğu saygıyı açıkça gösteriyordu.

Yüz yılı aşan bir geleneği yeniden canlandıran Ugo Braggiotti'nin ilerlemiş yaşına rağmen tüm oyun boyunca sergilediği yüksek performans birçok genç profesyonel oyuncuya örnek olacak türdendi. Ugo, temposu hiç düşmeyen oyunda sahnede ayak basmadık yer bırakmadı. Ben, onun performansını izlerken yoruldum. Kendisini ayakta alkışlıyorum.

İzmir Amatör Levanten Tiyatrosu kökleri yüz yılı aşan bir geleneğe dayanıyor. İzmir Amatör Levanten Tiyatrosu’nun kurucusu Ugo Braggiotti, 1800’lü yıllarda Levantenlerin, kendi aralarında eğlenebilmek için evlerde ‘okuma tiyatrosu’ yaptığını, ancak savaşlar nedeniyle 1940’lı yıllara kadar bu etkinliklere ara verildiğini anlatıyor. Braggiotti o dönemde yaşananları şöyle özetliyor: “Uzun bir boşluktan sonra yeniden ezber tiyatrosu olarak Fransızca tiyatro oyunları başlıyor. 1960’lı yıllarda kadar yine bir ara veriliyor ki ben o dönemi hatırlıyorum. Alsancak Garı’nın karşısındaki Anglikan Kilisesi’nin içinde bir sahne vardı. O dönemde bilinen Levanten aileler tiyatro yapmaya başladılar. Lucien Arkas, Pierre Caporal, Roger Caporal, Febo De Andria, Gilbert Epik, Reginald Gallia, Marie Lou Peartree, May Gallia, Lorraine Lochner, Enzo Sponza, Max Steinbuchel gibi isimler oyunlarda yer aldı. Komedi oyunları sahnelerlerdi. Bir dönem sonra bu kişiler de oynamayı bıraktı.”

İşte İzmir Amatör Levanten Tiyatrosu kahkaha ve alkış seslerini unutmayan, tiyatro geleneğini yeniden canlandırmak isteyen yeni nesil Levantenler tarafından 2008 yılında kuruldu. Ugo Braggiotti ile İzmir Amatör Levanten Tiyatrosu'nu konuştuk.

Levanten Tiyatro Topluluğu'na geçmeden önce kısaca Ugo Braggiotti'yi tanıyabilir miyiz?

1954'te İzmir'de doğdum. İzmir'in levanten ailelerindenim. Annem ve babam İtalyan ailelerden. Fakat onların dedeleri Türkiye'ye gelmişler. Dedemler, babamlar ve biz hepimiz İzmir'de doğduk. Ben dördüncü nesilim. Benim çocuklarım 5. nesil. Özel Saint Joseph Fransız Lisesi'ni bitirdim. Sonra Ege Üniversitesi Endüstri Mühendisliği bölümünden mezun oldum. Endüstri Mühendisliğini hiç yapmadım, hayatım ticaretle geçti. Babamın dedemle birlikte kurduğu massey bir şirketi vardı. massey ferguson traktörlerinin distribütörlüğünü yapıyorduk. Aile şirketi olmasının avantajları vardı ama ben her zaman çok çalıştım. 2001 yılında traktör işini bitirdik. O yıllarda Türkiye ekonomisi iyi gitmiyordu. Kendi kararımızla işi bitirmeyi uygun gördük. 50 yıllık bir şirketti ama doğru zamanda doğru bir karar almışız. 1,5 ay sonra öyle bir kriz patladı ki birçok şirket battı. Biz direkten döndük. 2001 yılında emekli olduktan sonra hobi olarak gıda takviyesi işine girdim.

Levanten Tiyatro Topluluğu'nu yeniden bir araya getirme fikri nasıl doğdu?

Vedat Murat Güzel'in çalıştırdığı Musevi cematinin bir tiyatro topluluğu vardı. Biz onların oyunlarına gider, çok eğlenirdik. 2008 yılında kız kardeşim Linda Tito, 'biz neden böyle bir şey yapmıyoruz' dedi. Aslında tiyatro her zaman benim gönlümde vardı. Hani aktörlük biraz insanın içinde olur ya. Olur mu olmaz mı derken, Vedat ve Aysel hocayı çağırıp bir konuşalım dedik. Birgün ben, kardeşim Linda, Vedat Murat Güzel ve Aysel Güzel benim ofiste bir toplantı yaptık. 'Bir amatör tiyatro kursak becerebilir miyiz?' dedik. Hocalarımız, 'siz de gördüğümüz bu sevgi, bu aşk, bu istek varsa yapabilirsiniz, biz sizi çalıştırırız' dediler.

Kaç kişiyle kuruldu topluluk?

Tamamı levanten olan 8 kişi ile çıktık yola. Hiç tanımadığımız kişilerden gruba katılmak için talepler aldı. İlk yıl grubun en küçüğü benim kızımdı. Bizimle birlikte sahneye çıktığında 18 yaşındaydı. Her yaş grubundan oyuncumuz oldu. 60 yaş üstü çok oyuncumuz var. Zaman içinde grup genişledi. Ayrılanlar olduğu gibi yeni katılanlar da oldu. Ayrılanlar herhangi bir sorundan dolayı değil, ya doğumdan ya şehir değişikliğinden ya da işinden zaman ayıramamaktan dolayı ayrıldılar. Ama bizi seyredip de 'ben de sizinle çalışmak istiyorum' diyen de çok oluyor. Grup içindeki 6 kişi 11 yıldır kesintisiz devam ediyor.

İlk oyununuzu ne zaman sahnelediniz?

2009 yılında ilk oyunumuzu sahneledik. Tuncer Cücenoğlu'nun Boyacı oyunuydu. Kara mizah türünde, çok güzel bir oyundur. Atatürk Lisesi'nin bahçesindeki binanın salonunda oynadık.

Oyun ilgi gördü mü?

Oyun zamanı geldiğinde elimizde biletler tek tek insanları ziyaret ettik. 'Biz böyle bir oyun yaptık vaktiniz olursa gelir misiniz?' diye çekinerek bilet sattık. 3 gece toplam 400 kişi geldi oyunumuza. Salonun yarısı boştu. Ama oyuna gelenler çok memnun kaldı. 'Biz okul müsamersi gibi bekliyorduk, değilmiş, gayet güzel oynadınız' dediler. Bu bize cesaret verdi. 2-3-4 derken arka arkaya daha ciddi eserler sahnelemeye başladık.

Bugüne kadar hangi oyunları sahnelediniz?

Michael Cooney'in Aman Karım Duymasın, Ray Cooney'in Karmakarışık ve Kaç Baba Kaç, Gogol'ün Müfettiş, Carlo Goldoni'nin İzmirli İmprezaryo, Claude Magnier'in Oscar, Dimitris Psathas'ın Yalancı Aranıyor, Valentin Kataev'in Bugün Git Yarın Gel, Ray Cooney ve John Chapman'ın Şimdi Değil Sevgilim ve son olarak Ray Cooney ve Michael Cooney'in Tom, Dick & Hary oyunlarını sahneledik.

Oyunlarınızın tamamında elde ettiğiniz geliri bir sivil toplum kuruluşuna aktarıyorsunuz.

Evet. Bu ekip olarak oturup karar verdiğimiz bir şey değil, doğal bir şekilde böyle gelişti. Biz oyunlarımızın gelirlerini hep bir sosyal sorumluluk projesine aktarıyoruz. Gruba yeni katılanlara da bunu söylüyoruz. Bu gruba girdiğinizde para kazanılmıyor, hatta cebinizde harcamanız gerekiyor diyoruz.

Bu yıl sahnelediğiniz Tom, Dick & Hary oyunuzu izleme fırsatı buldum. Açıkçacı beklediğimden çok çok daha iyiydi. Birçok profesyonel ekipten daha iyi olduğunuzu söyleyebilirim. Siz profesyonel bir tiyatro ekibi olmayı hiç düşünmediniz mi?

Profesyonelleşme gibi bir düşüncemiz hiç olmadı. Hepimizin geçimini sağladığı başka meslekleri var. Ekim ayında toplanıp prova zamanlarını ve oyunu sahneleyeceğimiz tarihleri belirliyoruz. Bütün yıl bu işi yapmak istemiyorum. Kafamda yılda 5 ay buna ayrılmış durumda. Güzel bir oyun sahneliyoruz, güzel bir gelir elde edip ihtiyaç sahiplerine veriyoruz. Sonra herkes işine bakıyor. Gruptaki herkes aynı fikirde. Onun için bunu kurumsallaştırmak gibi bir düşüncemiz hiç olmadı. Amatörlük güzeldir.

Toplulukta yer alanlar

Benyıl Poyraz Gloghini, Brigitte Braggiotti, Ege Elmacı, Gina Carla Finale Ersan, Guillaume Pagy, Ingrid Micaleff Braggiotti, Jean Yves Özmirza, Margery Joly Braggiotti, Marilen Braggiotti Pedal, Mehmet Çakmak, Mustafa Özgür Tunç, Ugo Braggiotti.