İzmir Halı Yıkamacıları Derneği Başkanı Süleyman Kozan İzmirliler’i uyardı:“Düşük fiyatla halı yıkayanlar ne yazık ki deterjan kullanmıyor. Halılarınızı suyla yıkayıp geri gönderiyor.”

Röportaj / Engin YAVUZ

HALI06

“Deterjan kullanmadıkları anlaşılmasın diye size teslim etmeden önce ruloların içine parfüm sıkıyorlar.”


Süleyman Kozan, Ödemişli… 20 yıldan bu yana Bornova’daki tesisinde halı yıkıyor, işini severek yapıyor. Müşterileri arasında valiler ve kaymakamlar da var. Kozan İzmir Halı Yıkamacılar Derneği’nin de başkanı. Kendisinden sektörün sorunlarını dinledik, uyarılarını not ettik.

Bize kendinizden söz eder misiniz?

Ödemiş’te doğdum. Bornova’da yaşıyorum. Ödemiş’te yıllarca bir firmanın bölge bayiliğini yaptım. Ekonomik krizden etkilenince işyerimi tasfiye etmek zorunda kaldım. Çekle, senetle uğraşmak yerine nakit para kazanacağım uygun bir iş yapmayı düşündüm. Araştırdım, benim için halı yıkamak en uygun işlerden biriydi. Bundan 20 yıl önce Bornova’da bir sanayi sitesinde kendime bir işyeri açtım. O tarihten bu yana halı yıkıyorum. Halı yıkamacılığı öğrenip başarmam tam beş yıl sürdü, eski tecrübelerimden yararlanarak bu kez işi çok sıkı tuttum. Denedim, yanıldım, hatalarımı düzelttim ve sonunda bu sektörde başarılı bir iş adamı haline geldim. Şimdi valilerin, kaymakamların halılarını yıkıyorum.

Niye dernek kurma ihtiyacı hissettiniz?

İzmir Halı Yıkamacıları Derneği’ni 2013 yılında kurduk. 2016 yılında ben seçimle dernek başkanı oldum. Bizim 106 üyemiz var. Derneğimiz Bornova, Bayraklı ve Karşıyaka’yı kapsıyor. Gaziemir ile Karabağlar’ı kapsayan Ege Halı Yıkamacıları Derneği ve ayrıca diğer semtleri kapsayan bir üçüncü dernek daha var. Bu meslekte başıboşluk, birbirini tanımama, işimizin meslek olarak görülmemesinden kaynaklanan sorunlar yaşıyorduk. Halı yıkamacıların sorunlarının çözümü için dernekleştik ve mesleğimizle ilgili meslek kodunu da kısa bir süre önce aldık. Artık mesleğimiz üniversitelerde ders olarak okutulabilecek, üniversitelerde halı yıkama bölümü açılabilecek.

HALI04

BİRÇOĞU KAÇAK

İzmir’de halı yıkamacıların faaliyetlerini anlatır mısınız?

İzmir’de kayıtlı kayıtsız yaklaşık 1000 kadar halı yıkamacı var. Her gün kentin sokaklarında 1200 araç halı toplayıp teslim ediyor. Ulaşım hizmetinde çalışan 2000 kişi var. İşletmelerde yaklaşık 2500 kişi çalışıyor. 1000 kadar işyeri sahibi var. İmalatçıları var, deterjancıları var, diğer tedarikçiler var. Bu haliyle sektörümüz binlerce kişinin ekmek yediği, günde yüz binlerce liranın döndüğü bir sektör. Bu yüzden görevimizi çok önemsiyoruz ve bu sektörde çalışanları da halkımızı da bilinçlendirmek için uğraşıyoruz. Tek derdimiz halkımız kandırılmasın…

Bu konuda vatandaşlardan çok şikayet var…

Evet, halı yıkamacı olarak açılan işyerlerinin büyük bölümü kaçak. Ya da ortada böyle bir işyeri yok. Maliyeye kayıtlı değiller, fatura kesemiyorlar, halınızı getirdiklerinde fiş veremiyorlar. Çünkü genellikle bir adresleri yok. Genellikle internet üzerinden kendilerini tanıtıyorlar. Bir ya da birkaç telefon numarası koyuyorlar. Vatandaşlarımız da tanıdığı bir halı yıkamacı yoksa internetten kendine en yakın olanını arıyor, buluyor, halılarını teslim ediyor. Sonra bekliyor, üç günde getirileceği söylenen halılar 15 gün ortada yok. Bize bu konuda çok şikayet geliyor, ama yaptırımlarımız kısıtlı. Biz bu tür işyerleri üzerinde baskı kurma ve denetleme yetkisine sahip değiliz. Sektörü bir araya getirip bu sorunları konuşmak için uğraşıyoruz. Geçenlerde 200 arkadaşı buluşturup bir toplantı düzenledik. Kararlar alınıyor ama denetleme yetkisi resmi kurumlarda olduğu için sonuçta somut bir adım atamıyoruz.

KENDİ YIKAMIYOR


Çok ucuza halı yıkayanlar görüyoruz…

Kaçak olarak halı yıkamacılık yapanlar şöyle çalışıyor. Bunların çoğunun halı yıkama makinesi de yok. Halılarınızı almaya geldiğinde metrekaresi 3.5 liradan yıkarım diyor ve bu rakam size çok cazip geliyor. Halılarınızı alanlar aslında halılarınızı yıkamıyor. Götürüp bu halıları metrekaresi 1.5 liradan yıkayan birine teslim ediyor. Aradaki 2 lirayı komisyon olarak cebine atıyor. Asıl önemlisi siz halılarınızın özenle yıkandığını ve temizlendiğini sanıyorsunuz. Evet halılarınız yıkanıyor ama sadece yıkanıyor. Çünkü halı yıkama deterjanı pahalı ve sizden halılarınızı düşük fiyatla alanlar halılarınızı sadece suyla yıkıyor, sonra teslim ediyorlar. Halılarınızı nerede yıkadıkları da belli değil. Hayvan damlarında, yarım kalmış inşaatlarda yerlere serilip halı yıkandığını biliyoruz. Deterjan kullanmadıkları anlaşılmasın diye size teslim etmeden önce ruloların içine parfüm sıkıyorlar, siz de halılarınız tertemiz oldu diye seviniyorsunuz. Halılarınız size geldiğinde bir silkeleyin, toz kalkıyorsa bilin ki deterjansız yıkanmıştır. Bu yüzden halkımızdan ucuza halı yıkayanlara itibar etmemelerini öneriyorum.

HALI09

Metrekaresi 3.5 liraya halı yıkanabilir mi?

Maliyet hesaplarımıza göre makul olan rakam metrekare için 6 liradır. Kayıtlı işyerleri için söylüyorum. Yıkama ve kurutma makinelerimiz elektrikle çalışıyor. Halı yıkamada kullandığımız deterjanlar pahalı. Bu işlemleri rahat rahat yapabilmeniz için en az üç katlı bir binaya ya da çok geniş bir depoya ihtiyacınız var. En düşük mekan kirası 3.000 lira. Arıtma kullanıyoruz. Yanımızda her işlem için ayrı sigortalı eleman çalıştırıyoruz ve yorucu bir iş olduğu için asgari ücretin üzerinde ücret ödüyoruz. Fatura kesiyoruz, vergi veriyoruz. Bu rakamın altında halı yıkarsanız para kazanmanız mümkün değil. Kazananlar nasıl kazanıyorlar derseniz anlatayım; derme çatma binalarda makinesiz çalışıyorlar, halıları hortumla yıkıyorlar, maliyeti düşürmek için ya sigortasız eleman ya da Suriyeli işçi çalıştırıyorlar, vergi vermiyorlar, fatura kesmiyorlar. Sonra gelip tüketiciden metrekaresi 3.5 liradan halı alıyorlar.

BELEDİYE ÇÖZMELİ

Sorunların çözümü için neler öneriyorsunuz?

Halı yıkamacıları sektörü hem Maliye Bakanlığı’nın hem de Büyükşehir Belediyesi Çevre Sağlığı Daire Başkanlığı’nın görev alanına giriyor. Vatandaşlar şikayetlerini bu kurumlara yapabilir. Fiş, fatura vermeyeni şikayet edebilir. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nden bu işyerlerinin denetlenmesini talep edebilir. Aslında vergi dairelerinin de bu sektörde kaçak olarak çalışanlardan büyük vergi kaybı var. Bu işyerlerini denetleseler devlet bütçesine büyük katkısı olacak. İzmir’de bir işyerinin günde 100 metrekare halı yıkadığını düşünün, 1000 işyeri var, haftada 600 bin metrekare halı yıkanıyor ve işyerlerinin hepsi peşin parayla çalışıyor. Her vatandaş yılda en az bir kez halı yıkatır. Halı yıkatanların yüzde 40’ının da yılda iki kez halı yıkattıklarını belirledik. Özetle bu sektör büyük bir ekonomik değer yaratıyor. Daha kusursuz, kaliteli ve temiz hizmet için halı yıkamacıların mutlaka çok iyi denetlenmesi ve disiplin altına alınması, haksız rekabetin mutlaka önlenmesi gerekiyor. Biz dernek olarak uğraşmaktan çok yorulduk, ilgili kurumlardan, özellikle Büyükşehir Belediyesi’nden destek bekliyoruz.