Türkiye’nin deprem kuşağında yer alması, inşaat güvenliğini her geçen gün daha da hayati hale getiriyor. Bu nedenle yeni bir yasal düzenleme ile binalarda meydana gelen hasarlardan yalnızca müteahhitler değil, yapım sürecine doğrudan dahil olan inşaat ustaları da sorumlu tutulacak. Bu kapsamda cezai yaptırımlar, ustalar için de geçerli olacak.
Belgesiz usta şantiye göremeyecek
Hazırlanan yeni düzenlemeye göre, artık yetki belgesi olmayan hiçbir usta şantiyelere alınmayacak. Yapı müteahhidi ve şantiye şefi, belgeleri olmayan kişileri çalıştırması halinde sorumluluk altında olacak. Amaç, denetimsiz işçilikle yapılan binaların önüne geçmek ve özellikle deprem gibi afetlerde yaşanan can kayıplarını azaltmak.
Sistemin açığını ustalar kapatacak
Yapı Denetim ve Deprem Mühendisliği Derneği Genel Başkanı Nazmi Şahin’e göre, sistemdeki en büyük eksiklik, ustaların hukuki sorumluluğa dahil edilmemesiydi. “Yıllardır yapılan hataların bedeli sadece müteahhitlere kesiliyor, oysa uygulamayı yapan ustalar da sorumludur” diyen Şahin, yeni düzenlemenin son aşamaya geldiğini ve yakın zamanda yürürlüğe girmesini beklediklerini ifade etti.
1999 depreminden bu yana önemli adımlar atıldı
1999 Marmara Depremi sonrası yürürlüğe giren Yapı Denetimi Hakkında Kanun, sektörde birçok denetim mekanizmasını devreye soktu. Ancak inşaat ustaları bu denetim zincirinin dışında kaldı. Nazmi Şahin, “Bugüne kadar hiçbir ustanın hatasından dolayı ceza aldığını görmedik. Bu büyük bir boşluktu” diyerek yeni adımın önemine dikkat çekti.
Donanımlı terzi nasıl kıyafeti güzelleştirirse, usta da yapıyı belirler
Nazmi Şahin, yapılan işin kalitesini anlatmak için dikkat çekici bir benzetme kullandı: “Elinizde dünyanın en kaliteli kumaşı olsa bile, kötü bir terzinin elinde o kumaştan iyi bir kıyafet çıkmaz. İnşaat da aynen böyle. Proje ne kadar iyi olursa olsun, uygulama hatalıysa sonuç felaket olur.”
Bakanlık, ŞantiyeM sistemiyle kayıtları tutacak
Yeni düzenlemenin en kritik ayağını ŞantiyeM adını taşıyan dijital sistem oluşturacak. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından geliştirilen bu yazılımla birlikte ustaların tüm kayıtları dijital ortamda izlenecek. Artık her usta, e-Devlet üzerinden sisteme kayıt yaptırmak ve bu kaydı her 5 yılda bir yenilemek zorunda olacak.
Ustalar artık sistemden takip edilecek
ŞantiyeM sistemi sadece kayıt değil, aynı zamanda performans takibi anlamına da geliyor. Bu sistemle hangi ustanın hangi şantiyede, ne zaman çalıştığına dair tüm bilgiler denetim altında tutulacak. Böylece bir binada ortaya çıkan hasar sonrası doğrudan sorumlu kişilere ulaşmak mümkün olacak.
Şantiye şeflerine de ek yükümlülük geliyor
Yeni uygulamada sadece ustalar değil, onları denetleyen şantiye şefleri de sistemin içinde olacak. Şefler, çalışmaya başlayan ustaların işe giriş ve çıkışlarını 3 gün içinde sisteme işlemek zorunda olacak. Ayrıca şefler, kullanılan malzeme kalitesi, makine kullanımı ve iş sağlığı güvenliği açısından da sorumluluk taşıyacak.
Felaketlerden sonra değil, önce önlem alınmalı
Nazmi Şahin, afetlerden sonra suçlu aramak yerine önleyici sistemlerin kurulmasının önemine dikkat çekti. İzmir Depremi’nde de, 6 Şubat Kahramanmaraş Depremleri’nde de ortaya çıkan tablonun en temel nedenlerinden birinin, usta kaynaklı işçilik hataları olduğunu vurguladı.
Ustaların kayıtsız çalıştığı dönem sona eriyor
Bu düzenlemeyle birlikte kayıt dışı çalışan ustaların devri kapanıyor. Artık her usta belgeli, kayıtlı ve denetlenebilir olacak. Sadece teorik değil, pratikte de mesleki yeterliliği olmayan kişiler sektörden elenecek. Bu da Türkiye’nin bina güvenliği açısından büyük bir reformu olacak.
Türkiye arıza tespitinden çözüme geçiyor
Uzun yıllar boyunca inşaat sektöründe meydana gelen kazalar ve depremlerdeki yıkımlar sonrası sadece müteahhitlerin suçlanması çözüm getirmedi. Yeni sistemle birlikte artık herkes kendi işinin sorumluluğunu üstlenmek zorunda olacak. Bu da hem kaliteli inşaatı hem de adaletli bir denetim sistemini beraberinde getirecek.
