Çölyak Nedir ve Neden Olur?
Hastaneden yapılan açıklamaya göre çölyak, buğday, arpa, çavdar ve yulaf gibi tahıllarda bulunan gluten adlı proteine karşı bağışıklık sisteminin anormal tepki vermesi sonucu ortaya çıkıyor. Genetik yatkınlığı olan bireylerde görülen bu hastalık, özellikle ince bağırsağın üst bölümlerinde kalıcı hasara neden oluyor.
Kadınlarda erkeklere göre iki kat daha sık görülen çölyak hastalığı, aile öyküsü olan bireylerde ise 10 kat daha fazla risk taşıyor.
Yalnızca Karın Ağrısı Değil: Atipik Belirtiler Dikkat Çekiyor
Doç. Dr. Tolga Şahin, çölyak hastalığının yalnızca sindirim sistemiyle sınırlı kalmadığını belirterek, şu uyarılarda bulundu:
“Çölyak, baş ağrısı, yorgunluk, nedeni açıklanamayan kısırlık, düşükler, regl düzensizlikleri ve kemik erimesi gibi farklı sistemleri ilgilendiren şikâyetlerle de karşımıza çıkabilir.”
Hastalığın klasik belirtileri arasında:
-
Yağlı, kötü kokulu ishal
-
Kilo kaybı
-
Karın şişkinliği
-
İştahsızlık
-
Demir eksikliği anemisi
yer alırken; atipik belirtiler ve sessiz formlar tanıyı güçleştirebiliyor.
Tanıda Altın Standart: Endoskopik Biyopsi
Tanı süreci genellikle şüpheli semptomların değerlendirilmesiyle başlıyor. Anti-transglutaminaz, anti-endomisyum ve anti-gliadin gibi antikor testleri uygulanıyor. Ancak testler negatif çıkarsa bile hastalık dışlanamıyor.
En güvenilir tanı yöntemi, endoskopik biyopsiyle ince bağırsaktan alınan örneklerde bağırsağa özgü hasarın saptanması olarak öne çıkıyor.
Tedavi: Glutensiz Yaşam Tarzı
Çölyak hastalığını tamamen ortadan kaldıran bir ilaç tedavisi bulunmuyor. Doç. Dr. Şahin, en etkili ve güvenli yöntemin ömür boyu glutensiz diyet olduğunu vurguluyor:
“Buğday, arpa, çavdar ve yulaf diyetten çıkarılarak; pirinç, mısır ve patates gibi glutensiz alternatifler tercih edilmeli.”
Glutensiz Diyete Uyum Hayati Önem Taşıyor
Glutensiz diyete sadık kalmak sadece şikâyetleri azaltmakla kalmıyor; zamanla bağırsaklardaki hasarın da iyileşmesini sağlıyor. Diyete uyulmaması durumunda:
-
Lenfoma ve adenokarsinom gibi kanser türleri,
-
Osteopeni, demir ve B12 eksikliği gibi beslenme bozuklukları,
-
Kemik sağlığı sorunları ortaya çıkabiliyor.
Erken Tanı ve Kararlı Diyetle Sağlıklı Yaşam Mümkün
Son olarak, Doç. Dr. Şahin, çölyak hastalığının yaşam boyu süren bir durum olduğuna dikkat çekerek, şunları kaydetti:
“Doğru tanı ve kararlı bir diyetten oluşan tedaviyle hastalar sağlıklı bir yaşam sürebilir. Bu nedenle belirtileri olan kişilerin vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmaları hayati önem taşır.”
