Fevzi Efe Sekitmez / İzmir Aliağa’da bulunan gemi söküm limanı uzun süredir halk sağlığı için tehdit oluşturuyor. En son Brezilya’dan gelen São Paulo gemisi ile ülke gündemine oturan Aliağa bu sefer de İngiltere’den gelen eski savaş gemisi HMS Brsitol ile gündemde. Sökülmek üzere gelen gemi İzmir körfez açıklarına demirledi. İzmir Yaşam Alanları ve İzmir Tabip Odası Çevre Sağlığı Komisyonu’ndan yapılan açıklamalarda, geminin zehir saçtığı ve halk sağlığı için büyük tehlike oluşturduğu söylendi.
“ALİAĞA HALK SAĞLIĞI PROBLEMİDİR”
Aliağa’nın uzun süredir gemi söküm yapılan bir gemi mezarlığına döndüğünü belirten İzmir Tabip Odası Çevre Komisyonu Başkanı Hasan Sait Ersan Ter, “Bu aslında yeni bir şey değil. Daha önce de São Paulo gemisi için yapılan eylemleri hatırlamak lazım’’ dedi.
Aliağa’da işçi sağlığı sorunu, buna bağlı olarak bir çevre sağlığı sorunu ve sonucunda da halk sağlığı sorunu olduğunu dile detiren Ter, şöyle konuştu:
‘’Bu sorunu görmek için yalnızca gidip oraya çıplak gözle bakmak bile yeterli. İşçilerin çalışma şekillerine bakmak yeterli. Bu yeni gelen, eski kraliyet donanması geminin içerisinde ise ağır metaller ve asbest bulunduğu söyleniyor. Aliağa uzun süredir asbestli gemilerin söküm noktası olmuş durumda. Asbest uzun vadede koah dediğimiz solunum yolu bozukluğuna sebep olmanın yanı sıra kanserojen bir madde olması nedeniyle de halk sağlığına büyük riskler içermektedir. İzmir açıklarında demirlemiş vaziyette olan gemi de halk sağlığını riske atan, sağlık sorunları daha da arttıracak bir gemidir. Söküm aşamalarının ne ölçüde ve nasıl yapılacağının yetkililer tarafından bildirilmesi gerekmektedir. Aliağa’da yaşanan bir halk sağlığı sorunudur.”
“15 YILDA 25 ZEHİR GEMİSİ”
İzmir Yaşam Savunucuları adına konuşan Yasemin Sağlam ise gemi sökümünün uygun koşullarda yapılmadığını belirterek şu şunları söyledi:
“İngiltere Donanmasının emekliye ayırdığı gemiler için tercih ettiği ülke öncelikle Türkiye. Türkiye’deki Aliağa Gemi Söküm Tesisleri. Burada da Leyal Gemi Geri Dönüşüm Şirketi. 2009’dan bu yana İngiltere’den 15 yılda 25 gemi sökülmek üzere buraya gönderildi. Sonuncusu HMS Bristol gemisi bugün Aliağa kıyılarına yanaşmak üzere. Gemi ihalede sökümü için en yüksek teklifi, belki de tek teklif veren LEYAL Gemi Söküm Şirketi’ne gelecek, Çevresine zehir saçacak şekilde parçalara ayrılacak. İngiltere, ülke dışına geri dönüşüm için gönderdiği her bir geminin, işçi sağlığı ve güvenliği ile çevresel standartlara uyumlu olarak söküldüğüne dair fotoğraflı kanıtlar sağlanmasını talep ettiğini belirtiyor. Biz gemi sökümünün uygun koşullarda yapılmadığını bilen İzmir Yaşam Alanları olarak bir çağrı yapıyoruz ve diyoruz ki bu fotoğraflı kanıtlar bizlerle paylaşın. Bu konuda taraf ve muhatap olan bizler de gönderdiğiniz gemilerin Basel Sözleşmesi uyarınca ve AB standartlarında söküldüğüne tanıklık edelim.”
“SUÇ İŞLENMESİNİN ÖNÜNE GEÇİN!”
Ege Çevre ve Kültür Derneğinin yaptığı açıklam ise şu şekilde:
“Atık geminin Tehlikeli Maddeler Envanteri (IHM) neyi içeriyor bilmiyoruz. Gizli tutuluyor. Aliağa’daki gemi söküm tesislerinin çevresel etki değerlendirmesinin dahi yapılmadığını, çevre izin ve lisanlarının olmadığını, her türlü denetimden muaf tutulduklarını dünya alem biliyor. Buna rağmen kimi tesisler için Avruba Birliği sertifikası verilebiliyor. HMS Bristol ile bir kez daha başkalarının çöpüyle kirleneceğiz. Buna sessiz kalamayız. Aliağa Gemi Söküm Tesislerinde suç işlenmesinin önüne geçin.”
SAVAŞIN YÜKÜ İZMİRE BİNDİ!
HMS Bristol, 1970’li yıllarda hizmete girmiş, Soğuk Savaş döneminde görev yapmış eski bir İngiliz savaş gemisi. Bu tür savaş gemilerinin yapımında asbest, ağır metaller, PCB'ler, dioksinler, kurşun, cıva, kadmiyum, tributiltin (TBT) gibi çevre ve insan sağlığı açısından tehlikeli maddeler kullanılmaktadır.
AVRUPA’NIN ATIK DEPOSU ALİAĞA
Aliağa, özellikle Avrupa’nın çevre standartlarına uymayan savaş gemilerinin ve petrol platformlarının “kolayca” elden çıkarılabildiği bir yer haline geldi. İngiltere, Fransa, İtalya, Almanya, Yunanistan, Ukrayna gibi ülkeler, savaş gemilerini ve çevresel riskleri yüksek eski deniz araçlarını Türkiye'ye göndermekte.
Avrupa’dan en çok gemi çöpü alan Türkiye’de çoğunlukla söküm için İzmir Aliağa kullanılıyor. Aliağa'da her yıl ortalama 150 gemi sökülüyor. Yani yılda ortalama 900 bin ton metal ve diğer malzemeler parçalanıyor. Araştırmalar, bölgede arsenik, kurşun, ağır metal ve toksik maddelerle yoğun bir şekilde kirlendiğini gösteriyor. Aliağa Belediyesi, 28 Şubat'ta devraldığı Aliağa Gemi Söküm Bölgesi'nde yaptığı ilk denetimlerde 15 bin ton tehlikeli atığın çevreye zarar verici şekilde depolandığını açıklamıştı.
