Ülkemizde isteğe bağlı olarak uygulanmakta olan Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) ile ilgili olarak hazırlanan yasa tasarısında, "zorunlu bireysel emeklilik sistemi" de getiriliyor. Bu sisteme göre zorunlu BES uygulamasında, şimdiye kadar kişilerin isteğine göre prim ödenmekte iken bundan söyle kişiler zorunlu olarak prim ödeyecekler.
Aslında getirilmek istenen yeni yasal düzenlemenin asıl amacı, son yıllarda son derece yetersiz hale gelen iç tasarrufu artırmak, bankalar için yeni bir kaynak/kazanç kapısı oluşturmak, yıldan yıla eriyen emekli aylıklarına yeni bir katkı sağlamak.

***
Kimler zorunlu bireysel emeklilik sistemine girecekler?
Zorunlu bireysel emeklilik sistemine kamu kesiminde çalışanlar dışında tüm özel sektör çalışanları içinde 45 yaşın altında olup da 50’den fazla işçi çalıştıran işyerlerinde çalışanlar katılmak zorunda olacak. Yani özel sektörde çalışıp da 45 yaşın üstünde olanlar ile çalıştığı işyerinde toplam işçi sayısı 50’den az olanlar zorunlu BES dışında olacaklar.
Zorunlu BES’in en önemli özelliği primlerin tamamen işçiden kesilmesi. İşçinin prime esas ücretinin % 3’ü oranında kısmı zorunlu BES primi olarak kesilecek. Bugün için asgari ücretin aylık brüt 1.647,00 TL olduğu dikkate alındığında, kesilecek zorunlu BES yaklaşık 49,50 TL olacak. Bu tutar ücretin yüksekliğine göre daha da artacak.
Getirilen sistemde işveren herhangi bir prim ödemeyecek.
Yine getirilmek istenen istemde zorunlu girişten sonra en az 6 ay zorunlu prim ödeme getiriliyor. Ayrılmak isteyen 6 ay sonraki 2 ay içinde sistemden çıkabilecek. Ne var ki, ayrıldığında isteğe bağlı BES'te olduğu gibi % 25 olan devlet katkısını alamayacak.
Devlet zorunlu BES’e girmek zorunda olanlara bir kez 1.000,00 TL giriş katkısı verecek. Sistemden 3 yıl içinde çıkıldığında devlet katkısı alınamayacak. 3 yıldan sonra 6'ncı yıla kadar çıkanlara ise devlet katkısıyla oluşan birikimin % 15’ini, 6-10 yıl arasında ayrılanlar % 35’ini, 10 yıldan sonra ayrılanlar % 60’ını alabilecekler.

***
Zorunlu BES’in çalışanlara getirecekleri...
1 Ocak 2017 tarihinde uygulanması planlanan zorunlu BES primlerinin işveren katkısı olmaksızın sadece işçiden kesilmesi sonucu işçilerin ücretlerinde düşüş yaşanacak. Ayrıca, 4857 sayılı İş Yasası’nın 30'ncu maddesi gereğince 50 ve daha üzerinde işçi çalıştıran işyerlerinde engelli ve eski hükümlü çalıştırmamak için işçi sayısının 50’nin altında tutulması gibi, BES’in 50 ve üzerinde işçi çalıştıran işyerlerinde çalışan işçilere uygulanacak olması nedeniyle, zaten düşük ücretle çalışan işçilere aylık en az 50,00 TL gibi bir ücret kesintisi yaşatmamak için işçi sayısının 50’nin altında tutulması da beklenebilir.
Zorunlu BES’in en ilginç yanı, şu anda bireysel emeklilik sigortası primi ödeyenler en az 10 yıllık sigortalılık süresinden sonra 56 yaşını doldurduklarında BES’ten emekli olabildikleri halde, zorunlu BES’de bu konuda bir açıklık bulunmaması. Zorunlu BES'te ödenen primler, ileride taksitler halinde ya da bir seferde geri alınabileceğine ilişkin tasarıda düzenleme olduğu halde emeklilikle ilgili net bir düzenleme bulunmamaktadır.
Bir başka ilginç yan da şudur: Şu anda SGK’dan emekli aylığı alan memur, işçi ve işveren emeklilerine aylıkları ölünceye kadar verildiği, öldükten sonra da eşine ve çocuklarına dul ve yetim aylığı olarak ödendiği halde Bireysel Emeklilik Sistemi'nde sadece ödenmeyen prim tutarları ölenin varislerine ödenecektir.