Kalp hastalıkları artık sadece yetişkinlerin sorunu değil. Yeni araştırmalar, çocuklarda bel çevresinin boy oranına göre fazla olmasının, henüz 10 yaşında bile kardiyovasküler ve metabolik hastalık risklerini artırabileceğini ortaya koyuyor.
Bel-boy oranı kritik bir gösterge
Araştırmalar, 1990'lı yılların başından beri çocukların bel çevrelerinde %65'ten fazla artış olduğunu gösteriyor. 1988'den 2004 yılına kadar erkek çocuklarında bel çevresindeki yağlanmaya bağlı obezite %65, kız çocuklarında ise yaklaşık %70 oranında artış göstermiştir ve bu oran günümüzde de hızla artmaya devam etmektedir. Bu nedenle sadece boy ve kiloya bakmak yerine bel çevresini de ölçmek önemli bir gösterge haline gelmiştir.
Finlandiya'da yürütülen ve Avrupa Obezite Kongresi'nde sunulan yeni araştırmaya göre, bel çevresi boy oranına göre yüksek olan çocuklarda kalp hastalıklarına bağlı risk faktörleri 10 yaş itibarıyla ortaya çıkıyor. Doğumdan 10 yaşına kadar takip edilen 700 çocukta, bel-boy oranı ile kan basıncı, insülin direnci, iltihap göstergeleri ve iyi kolesterol düzeyleri arasındaki ilişki incelendi.
Karın yağlanması ve sağlık riskleri
Bel çevresi yavaş ama istikrarlı şekilde artan çocukların, referans gruba kıyasla 0.79 standart sapma daha yüksek kardiyometabolik risk taşıdığı saptandı. Bu çocuklarda:
-
Sistolik tansiyon yükseliyor
-
C-peptid, HOMA-IR ve hs-CRP gibi iltihap belirteçleri artıyor
-
HDL (iyi kolesterol) düşüyor
Araştırmanın başyazarı Dr. David Horner, "En önemli belirleyici çocuğun şu anki karın yağı miktarı. Geçmişteki artış biçimi değil, 10 yaşındaki durumu belirleyici" ifadelerini kullandı.
Bel çevresi, beden kitle indeksinden daha belirleyici
Uzmanlar, bel çevresinin kalınlaşmasının (abdominal obezite) trigliserit seviyeleriyle önemli bir ilişkisi olduğunu, ayrıca insülin direnci ve kan basıncı için önemli bir risk faktörü olduğunu vurguluyor. Son yıllarda yapılan çalışmalar, bel/boy oranının santral obezitenin saptanmasında geçerli bir ölçüm olduğunu göstermektedir.
Farklı etnik gruplarla yapılan bir meta-analiz çalışmasında bel/boy oranının bel çevresi ve BKİ'ye göre Tip 2 diyabet, dislipidemi, hipertansiyon ve kardiyovasküler hastalıklarda her iki cinsiyet için de daha iyi bir risk faktörü göstergesi olduğu kabul edilmiştir.
Yetişkinlerde de risk devam ediyor
Araştırma sadece çocuklar için değil, yetişkinler için de uyarıcı nitelikte. Cleveland Clinic uzmanları, bel çevresi ölçüsünün erişkinlerde de risk göstergesi olduğunu belirtiyor:
-
Kadınlar için 88 cm (35 inç) ve üzeri
-
Erkekler için 102 cm (40 inç) ve üzeri
Bu ölçümlerin üzerindeki değerler, visseral yağ fazlalığını ve buna bağlı kalp hastalıkları, diyabet, demans ve bazı kanser türleri riskini artırıyor.
Erken önlem hayat kurtarabilir
Uzmanlar, çocuklarda bel çevresi ölçümünün düzenli olarak yapılmasını ve yaşa göre normal değerlerin takip edilmesini öneriyor. Çocuklarda yaşa göre normal bel çevresi değerleri şöyle:
-
8-11 yaş: Erkek 70,9 cm, Kız 70,4 cm
-
12-14 yaş: Erkek 84,5 cm, Kız 81,9 cm
-
15-16 yaş: Erkek 94,4 cm, Kız 89,8 cm
-
17 yaş: Erkek 101,0 cm, Kız 97,0 cm
Sağlıklı beslenme, düzenli fiziksel aktivite ve ekran süresinin sınırlandırılması gibi yaşam tarzı değişiklikleri, çocuklarda karın yağlanmasını önlemek için önerilen temel yaklaşımlar arasında yer alıyor. Uzmanlar, bu önlemlerin erken yaşta alınmasının ileride oluşabilecek ciddi sağlık sorunlarını önlemede etkili olacağını vurguluyor.
