Kaynaştırma sisteminin kilit taşı BEP, velilerin en büyük hak mücadelesi yaptığı bir alan. Çoğu okulda uygulanmıyor, bazı okullarda ise ‘kopyala-yapıştır’ metoduyla hazırlanıp uygulanıyor. Hak arayan veliler baskılanıyor. Milli Eğitim Bakanlığı ise BEP konusunda öğretmenleri bilgilendirmek için yol haritası hazırladı. Sistemin okullarda uygulanmasına ilişkin denetim yapılmaması ise en büyük eksiklik
Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim ve Rehberlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün hazırladığı Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP), Tüm Öğretmenler İçin Yol Haritası adındaki kitap geçtiğimiz günlerde yayınlandı. Kitap PDF formatında internet ortamında da mevcut. Öncelikle belirtmeli ki, bu kitapta yer alan hiçbir bilgi yeni değil. BEP hakkında bütün öğretmenler ve idareciler tarafından hali hazırda bilinmesi ve yerine getirilmesi gereken uygulamaları anlatıyor. Ancak 1997 tarihli 573 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile hazırlanması yasal bir zorunluluk olan BEP, kaynaştırma/bütünleştirme sisteminin en önemli unsurlarından olmasına karşın en büyük sıkıntılardan biri olarak karşımızda duruyor.
İLK ÇALIŞMA DEĞİL
Kaynaştırma öğrencilerinin en temel yasal hakkı BEP, velilerin en büyük hak mücadelesi yaptığı alan. Çoğu okulda uygulanmıyor, çoğu öğretmenin haberi yok ya da yokmuş gibi davranıyorlar, bazı okullarda ise kopyala yapıştır metoduyla hazırlanıp uygulanıyor. Çocuğunun hakkını arayan veli ise tehditkar yaklaşımlar ile sindirilmeye çalışılıyor. Bütün bunların sistemin işletilmesindeki aksaklıklardan, idari kadroların ve öğretmenlerin konuyla ilgili eğitim eksikliğinden ve bakış açılarından, BEP planlarının uygulama konusunda sıkı bir denetime tabi tutulmasından kaynaklanıyor. Yeni yayınlanan Tüm Öğretmenler İçin Yol Haritası elbetteki Milli Eğitim Bakanlığı’nın 1997’den bu yana BEP uygulaması ile yapılan ilk çalışma değil. Belki her Bakan değiştiğinde her dönemde ilerlenen yolun tekrar yürünmeye kalkılmasından belki de denetimsizlikten bilinmez, ancak BEP uygulamalarının kanayan bir yara olduğu da bir gerçek. Şimdi yeni yayından biraz örnekler vermek gerek. Çünkü her yerden, her mecradan bu bilgileri yaymak, ilgili kişilerin dikkatini çekmeye çalışmak bizim işimiz haline geldi. Öğretmenlere ve idari kadroya her alanda ulaşmaya çalışıyoruz. Çünkü biliyoruz ki kağıtlarda yazılı haklarımız uygulandığında bile çok yol kat edeceğiz. Belki bir gün var olan haklarımıza ulaştığımızda, eksik kalanlar ve uygulama iyileştirmesine ihtiyaç olanlar için de mücadele edeceğiz.
BEP UYGULAMALARI
“Bireyselleştirilmiş eğitim programlarına ilişkin yasal mevzuat ve alan yazında vurgulanan yararlarından hareketle hazırlanan bu kılavuz öncelikle özel eğitim ihtiyacı olan öğrencilerle çalışan tüm öğretmenler, yöneticiler ve bu öğrencilerin aileleri için yararlı olma amacı taşımaktadır.”
Bu cümle haritanın önsözünden. Evet, BEP’e ilişkin yasal mevzuat mevcut, bu yayın ilk değil, Milli Eğitim Personeli bu alanın 1997’den bu yana süregelen varlığına rağmen, 2023 yılında bile kılavuza ihtiyaç duyuyor. Aslına bakarsanız kılavuzdan çok konuyla ilgili eğitime ihtiyaç duyuyor. Sistemin de düzenli bir şekilde denetime gereksinimi var. Yazının konusu BEP, peki nedir bu BEP? : Özel eğitim ihtiyacı olan öğrencinin gelişim özellikleri, ihtiyaç, ilgi, yetenekleri ve eğitsel performansı doğrultusunda öğrenciye özgü olarak hazırlanan bireysel bir eğitim programıdır.
Evet, neden bir türlü uygulanmıyor bu BEP dediğimiz program, işte size ipucu. Okula bir özel eğitime ihtiyacı olan öğrenci gelmiş. Şimdi bu öğrencinin gelişim özelliklerini, ihtiyacını, ilgi, yeteneklerini ailesinden öğreneceksin, eğitsel performansını inceleyeceksin bütün bunlardan sonra bir de o öğrenciye özgü bireysel bir eğitim programı hazırlayacaksın. Uzun iş değil mi, okul müdürüm, öğretmenim? Bunca yapılacak iş varken, bir de bununla mı uğraşacaksınız? En iyisi müdürüm siz okula almayın, öğretmenim siz de sınıfınıza istemeyin, velilere haber uçurun, onlar da biz okulumuzda, sınıfımızda bu öğrenciyi istemiyoruz, bizim çocuklarımızın eğitimine engel olur, diye size dilekçeler versinler. Aile de pes etsin, başka okul arasın çocuğuna. İnat edip okulda tutuyorsa da, bakanlığa sunulacak, kopya edilmiş göstermelik bir BEP hazırlarız, olur biter. Aile planla ilgili sıkıntısını dile getirirse çocuğunun eğitimiyle tehdit ederiz, bir şekilde sustururuz.
Aklımı seveyim, nasıl da çözdük işi!
EĞİTİM HAKKI GASPI
Evet, aynen böyle çözüyorlar ne yazık ki bazı okullardaki eğitimciler! Ne diyor peki yol haritasında, bakalım: “BEP ile özel eğitim ihtiyacı olan öğrenciye özgü hazırlanmış bireysel bir plan çerçevesinde öğrencinin güçlü ve ihtiyaç duyduğu yönlerine odaklanılarak gelişimi izlenir ve ilerlemeleri kaydedilir. Böylece özel eğitim ihtiyacı olan öğrencinin bireysel ihtiyaçlarına cevap verilerek eğitim ve öğretim sürecinden en verimli şekilde yararlanması sağlanır. Ayrıca Millî Eğitim Bakanlığı mevzuatlarında da belirtildiği gibi, özel eğitim ihtiyacı olan tüm öğrenciler için BEP hazırlanması yasal bir zorunluluktur.”
BEP hazırlamaktan kaçınanlar ile kopyala yapıştır yöntemiyle BEP hazırlayanlar, özel eğitime ihtiyacı olan öğrencinin eğitim hakkını gasp ediyorlar. Suç işliyorlar. İşledikleri suçun türü görevi ihmalden öte, ayrımcılık suçu.
Birimlerin adı var, kendi yok
Okullarda, BEP Geliştirme Birimleri kurulması yasal bir zorunluluk. Bakın yol haritası ne diyor?
“Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nde (2018) belirtildiği gibi, BEP geliştirme birimi okul müdürü veya müdür yardımcısı başkanlığında,
• Öğrencinin velisi (anne/baba/yasal vasi)
• Öğrencinin sınıf öğretmeni
• Öğrencinin dersini okutan alan öğretmenleri
• Rehber öğretmen/psikolojik danışman
• Gerektiğinde özel eğitim değerlendirme kurulundan bir üye
• Öğrencinin kendisi (Zorunlu değil ama teşvik edilmeli)
• Mesleki eğitim veren özel eğitim okullarında meslek derslerini okutan bir alan öğretmeninden oluşur.
• Ayrıca okul dışından uzmanların görüşlerine ihtiyaç duyulması halinde öğrencinin destek hizmet aldığı kişiler (fizyoterapist, psikolog vb.) BEP geliştirme birimi toplantılarına görüş ve önerilerine başvurmak amacıyla davet edilebilir.”
Bu birimlerin ders yılının başında oluşturularak toplantılarının planlanması gerekiyor. Uzun ve kısa dönemli amaçları belirleyecek planda nelerin yer alması gerektiğini yine yol haritasından yazalım: “Sağlanacak destek eğitimin türü, süresi, sıklığı ve kim tarafından nerede ve nasıl sağlanacağı, öğretim ve değerlendirmede kullanılacak yöntem ve teknikler ile öğretim materyalleri, eğitim ortamına ilişkin düzenlemeler, öğrencinin davranış problemi varsa önlemeye/azaltmaya yönelik tedbirler ile olumlu davranış kazandırmaya yönelik uygulanacak yöntem ve teknikler.”
Bir şey dikkatinizi çekti mi müdürüm/öğretmenim?
Öğrencinin davranış problemi varsa okula almayın demiyor, diyor ki önlemeye ve azaltmaya yönelik tedbirleri düşünün, oluşturun ve uygulayın ayrıca olumlu davranış kazandırmak için de eğitiminizi geliştirin diyor.
