Türkiye'de trafiğe kayıtlı milyonlarca araç sahibi için periyodik bir zorunluluk olan araç muayenesi, çoğu zaman can sıkıcı bir prosedür olarak görülür. Ancak Tunceli'de yaşayan M.T. isimli bir vatandaş için bu süreç, sadece bir zorunluluk olmaktan çıkıp, tüm tüketiciler için bir hak arama mücadelesine dönüştü. M.T., aracını muayeneye götürdüğünde, muayene ücretini kredi kartı ile tek çekimde ödemek istedi. İşlem sonunda eline geçen makbuzu kontrol ettiğinde ise büyük bir sürprizle karşılaştı. Muayene ücretine ek olarak, "ödeme kuruluşu hizmet bedeli" adı altında kendisinden 127,62 TL'lik bir kesinti daha yapılmıştı. Bu durumun haksız olduğunu düşünen M.T., bu küçük meblağın peşine düşerek aslında milyonlarca insanı ilgilendiren büyük bir hukuk mücadelesinin ilk adımını attı. Bu kesintinin yasal bir dayanağı olmadığını düşünen bilinçli tüketici, hakkını aramak için ilk olarak yasal prosedürü izleyerek Tüketici Hakem Heyeti'ne başvurdu.
Tüketici hakem heyeti 'olmaz' dedi, mahkeme son sözü söyledi
M.T.'nin hizmet bedeli adı altında kendisinden tahsil edilen ücretin iadesi için yaptığı başvuru, Tunceli İl Tüketici Hakem Heyeti Başkanlığı tarafından şaşırtıcı bir şekilde reddedildi. Hakem heyeti, bu bedelin alınmasında bir usulsüzlük olmadığına kanaat getirmişti. Ancak bu ret kararı M.T.'yi yıldırmadı. Hakkını sonuna kadar aramaya kararlı olan vatandaş, avukatı Haydar Doğan aracılığıyla konuyu bir üst merciye, yargıya taşıdı. Tunceli Tüketici Sorunları Hakem Heyeti Başkanlığı'nın verdiği ret kararının iptali istemiyle Tunceli 2. Asliye Hukuk Mahkemesi'nde dava açıldı. Tüketici Mahkemesi sıfatıyla davayı ele alan mahkeme, dosyayı derinlemesine inceledi ve tüm Türkiye için emsal teşkil edecek o tarihi karara imza attı. Mahkeme, hakem heyetinin kararını hukuka aykırı bularak iptal etti ve tüketiciden haksız yere tahsil edilen 127,62 TL'lik hizmet bedelinin davacı M.T.'ye iade edilmesine hükmetti. Bu karar, hakem heyetinden dönen birçok tüketici için de bir umut ışığı oldu.
Kararın kalbi: Kanun ne diyor?
Tunceli 2. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin bu kararı alırken dayandığı temel nokta, son derece açık ve net bir kanun maddesiydi. Mahkeme, kararının gerekçesinde 5464 Sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu'nun 17. maddesine atıfta bulundu. Bu madde, üye iş yerlerinin, sattıkları mal veya hizmetin bedelini kredi kartıyla ödemek isteyen kart hamilinden, komisyon veya benzeri herhangi bir isim altında ek bir ücret talep edemeyeceğini açıkça belirtiyor. Kanun, "İş yeri, kart hamilinden kartın kullanımı dolayısıyla komisyon veya benzeri bir isim altında ilave bir ödeme isteyemez" diyerek bu konuda hiçbir şüpheye yer bırakmıyor. Mahkeme, bu amir hüküm karşısında, "ödeme kuruluşu hizmet bedeli" adı altında yapılan kesintinin de aslında kanunun yasakladığı bir tür komisyon olduğuna karar verdi. Bu yorum, araç muayene istasyonunun, kredi kartı kullanımının maliyetini tüketiciye yansıtmasının yasa dışı olduğu anlamına geliyordu ve davanın seyrini tamamen değiştirdi.
Peki bu 'hizmet bedeli' nereden çıkıyor?
Vatandaşların kafasını karıştıran bu hizmet bedelinin kaynağı, araç muayene hizmetini sunan kuruluşun ödeme altyapısıyla ilgili. Araç muayene istasyonları, kredi kartı ile yapılan ödemeler için genellikle bir aracı ödeme kuruluşuyla çalışıyor. Bu aracı kurum, gerçekleştirdiği her işlem için belirli bir komisyon alıyor. İşte muayene istasyonu, kendi ödemesi gereken bu komisyon maliyetini, "hizmet bedeli" adı altında doğrudan tüketiciye yansıtma yolunu seçiyordu. Ancak mahkeme kararı, bu uygulamanın kanuna aykırı olduğunu tescilledi. Karara göre, bir ticari işletme, müşterilerine kredi kartıyla ödeme seçeneği sunuyorsa, bu seçeneğin getirdiği operasyonel maliyetleri (POS cihazı kirası, komisyon vb.) kendi ticari gideri olarak kabul etmek zorundadır. Bu maliyeti, ödemeyi kartla yapan müşterinin üzerine ek bir yük olarak bindiremez. Bu karar, kartla ödemeyi bir "ek hizmet" gibi gösterip bundan ayrıca ücret talep etme döneminin sona ermesi gerektiğini ortaya koydu.
Emsal karar ne anlama geliyor: Paranızı nasıl geri alabilirsiniz?
Tunceli'de alınan bu kararın emsal karar niteliğinde olması, hukuki olarak en önemli kısmını oluşturuyor. Bu, benzer bir durumla karşılaşan diğer tüm araç sahiplerinin, kendi davalarında bu kararı bir delil ve hukuki dayanak olarak kullanabileceği anlamına geliyor. Yani, daha önce araç muayenesinde kredi kartıyla ödeme yapıp bu hizmet bedelini ödemiş olan milyonlarca vatandaş, artık parasını geri almak için çok daha güçlü bir pozisyonda. Davanın avukatı Haydar Doğan'ın da belirttiği gibi, vatandaşların izlemesi gereken yol haritası şöyle:
-
Öncelikle, geçmişte yaptığınız ödemeye ait makbuz veya kredi kartı ekstresini bulun.
-
Bu belgeyle birlikte, ikamet ettiğiniz ilçedeki Tüketici Hakem Heyeti'ne başvurarak kesilen hizmet bedelinin iadesini talep edin. Başvurunuzu e-Devlet üzerinden de yapabilirsiniz.
-
Eğer hakem heyeti, Tunceli'deki ilk örnekte olduğu gibi talebinizi reddederse, bu ret kararıyla birlikte Tüketici Mahkemesi'nde dava açma hakkınız doğar.
-
Açacağınız davada, Tunceli 2. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin verdiği bu emsal kararı dilekçenize ekleyerek, talebinizin hukuki dayanağını güçlendirebilirsiniz.
