Türkiye’nin tarımsal ihracatındaki amiral gemisi olan kuru meyve sektörü, küresel ısınmanın yarattığı yıkıcı etkilere karşı yol haritasını belirlemek üzere İzmir’de bir araya geldi. Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği’nin ev sahipliğinde Swissotel’de gerçekleştirilen "Kuru Meyve Sektörü Yıllık Değerlendirme Toplantısı", sektörün tüm paydaşlarını aynı çatı altında buluşturdu. Üniversitelerden kamu kurumlarına, özel sektör temsilcilerinden ihracatçılara kadar geniş bir katılımın sağlandığı zirvede, gıda güvenliği ve sürdürülebilir üretim modelleri masaya yatırıldı. Toplantıda öne çıkan en çarpıcı veri, üretim miktarındaki dramatik düşüşlere rağmen Türkiye’nin bu alandaki pazar hakimiyetini koruyarak 1,7 milyar dolarlık ihracat geliri elde etmesi oldu.
İklim krizinin faturası rekolteye ağır yansıdı
Toplantının açılışında kürsüye gelen Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Mehmet Ali Işık, sektörün son üç yıldır doğayla verdiği zorlu sınavı rakamlarla gözler önüne serdi. İklim krizinin artık bir teori olmaktan çıkıp tarlada yakıcı bir gerçeğe dönüştüğünü vurgulayan Işık, yaşanan verim kayıplarını endişe verici tablolarla anlattı. Özellikle Malatya ve çevresinde kuru kayısı rekoltesinin 100 bin tondan 5 bin tona gerilemesi, sektörde şok etkisi yarattı. Benzer bir düşüşün Ege’nin sarı altını olarak bilinen kuru üzüm üretiminde de yaşandığını belirten Işık, 3 yıl önce 320 bin ton olan rekoltenin 165 bin tona kadar gerilediğini ifade etti.
Dünya lideri olduğumuz kuru incir ise bu tablodan nasibini alarak 90 bin tondan 70 bin ton seviyelerine indi. Başkan Işık, "İthalatçılarımız bu durum karşısında tedbir almaya başladı. Küresel ısınma uzmanlara göre devam edecek, bu yüzden acil bir risk yönetimi planına ihtiyacımız var. Bu sorunla tek başımıza değil, ülke olarak topyekün mücadele etmeliyiz" sözleriyle durumun ciddiyetini özetledi.
Bakan Yumaklı incir için sahaya iniyor
Sektörün geleceği için Ankara ile yoğun bir diplomasi trafiği yürüttüklerini belirten Mehmet Ali Işık, üreticiye moral verecek önemli bir haberi de paylaştı. İhracatçı birliği olarak Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’yı ziyaret ettiklerini aktaran Işık, Bakan Yumaklı’nın sektörün sorunlarına kayıtsız kalmadığını dile getirdi. Görüşmeler neticesinde Bakan Yumaklı’nın, kuru incir üretimindeki sorunları yerinde incelemek ve çözüm projeleri geliştirmek üzere Aydın iline özel bir ziyaret gerçekleştireceğinin sözünü verdiği duyuruldu.
Devlet desteği olmadan Avrupa Birliği'nin dayattığı Yeşil Mutabakat kriterlerine uyum sağlamanın imkansız olduğuna dikkat çeken Işık, "Kalite ve fiyat dengesini tek başımıza yönetmemiz zorlaşıyor. Bakanlıklar, üniversiteler ve özel sektörün oluşturacağı sacayağı ile bu krizi aşabiliriz. Üniversiteler işin mutfağında olmazsa projelerimiz yarım kalır" şeklinde konuştu.
Kaliteden ödün vermeyenlere uluslararası ödül
Türkiye’nin kuru meyve pazarındaki prestijini korumak adına ihracatçıların büyük fedakarlıklar yaptığına değinen Başkan Işık, 2025 yılı içerisinde radikal bir karar aldıklarını hatırlattı. Kalite standartlarını düşürmemek adına, aflatoksinli ve küflü olduğu tespit edilen tam 1.400 ton kuru incirin imha edildiğini açıklayan Işık, bu hamlenin dünyada başka bir örneği bulunmadığını belirtti. Bu kararlı duruş ve yürütülen kalite odaklı projeler, sektöre Uluslararası Kuru ve Kabuklu Meyveler Kongresi’nden (INC) "Sürdürülebilirlikte Mükemmellik Ödülü"nü getirdi. Güney Afrika’daki üreticilerin Ar-Ge çalışmalarıyla hasat dönemlerini uzattığını örnek gösteren Işık, Türkiye'nin de benzer bilimsel yöntemlerle üretim altyapısını modernize etmesi gerektiğinin altını çizdi.
Bilim ve sektör temsilcileri çözüm için kenetlendi
Gün boyu süren zirvede düzenlenen panellerde, sektörün yol haritası uzman isimlerce detaylandırıldı. "Kuru Meyvelerde Gıda Güvenliği" başlıklı ilk oturumda Ticaret Bakanlığı ve Tarım ve Orman Bakanlığı yetkilileri ile akademisyenler, ihracatta karşılaşılan bürokratik ve teknik engelleri tartıştı. Yusuf Gabay moderatörlüğünde gerçekleşen "Kuru İncir Değer Zinciri" oturumunda ise İncir Araştırma Enstitüsü ve yerel tarım müdürlükleri temsilcileri, bahçeden çatala uzanan süreçteki iyileştirme alanlarını konuştu.
Son olarak gerçekleştirilen "Kuru Üzüm ve Kuru Kayısı Değer Zinciri" panelinde ise bağcılık ve kayısı üretimindeki modern teknikler ele alındı. Prof. Dr. Ahmet Altındişli ve uzmanların katılımıyla gerçekleşen bu oturumda, rekolte kayıplarını minimuma indirecek bilimsel yöntemler ve katma değeri artıracak stratejiler ihracatçılarla paylaşıldı.
