Genç Kalemler Dergisi okul tarihine ışık tutuyor

Saadet Erciyas

08.06.2022 - 06:12 Yayınlanma

08.12.2022 - 11:33 Güncelleme

İzmir eğitim yaşamının köklü çınarlarından Namık Kemal Lisesi bu yıl 100 yaşında olmanın gururunu yaşıyor. Okulun 100. yılında mezun olacak lise son sınıf öğrencileri ise bu gurura "Genç Kalemler Sanat Dergisi"ni okul tarihine ışık tutan bilgilerle çıkarmanın mutluluğuyla ortak oluyor.

1962 yılında yayın yaşamına başlayan Genç Kalemler Dergisi, edebiyat dünyasına Refik Durbaş başta olmak üzere çok sayıda kalem yetiştirmiş. İzmir basınının duayen isimlerinden Okan Yüksel'in öğrencilik yıllarında kaleme aldığı ilk yazılar da bu dergide yayımlanmış. Yaklaşık 12 yıl süreyle yayımlanan dergininin yeniden basımına 2017 yılının sonunda Okul Müdürü Mustafa Hilmi Dişbudak'ın görev gelişiyle yeniden başlanmış. Her yıl bir sayı yayımlanan derginin 2022 yılındaki tüm çalışmaları öğrenciler tarafından yapılmış.

Genç Kalemler Dergisi'nden e-posta iletisi sayesinde haberdar oldum. Namık Kemal Lisesi'nin son sınıf öğrencilerinden, Genç Kalemler ekibinin lideri Utku Bahçeci, iletisinde okulun 100. yılına özel hazırladıkları dergiden söz ediyordu. Bahçeci, yeniden yayımladıkları dergiyi hazırlayan ekiple tanıştırmak için okula davet ediyordu. Bir İzmir Kız Lisesi mezunu olarak, 1925-1936 yılları arasında okuluma da ev sahipliği yapmış, 1931 yılında Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün Kız Lisesi olarak hizmet verirken ziyaret ettiği tarihi okulu görmek için bu daveti seve seve kabul ettim.

Okula gittiğimde Namık Kemal Lisesi Müdürü Mustafa Hilmi Dişbudak'ın odasında toplanan öğrenciler matbaadan henüz gelmiş dergilerini ellerine almış, heyecanla inceliyordu. Genç Kalemler ekibinin 12. sınıf öğrencisi üyelerinden Utku Bahçeci, Melisa Afyon, Elif Akay, Nurçin Özdemir, Ertuğrul Mert'in heyecanlarına ortak oldum ben de.

Söyleşmek için dergi hazırlık çalışmalarını yaptıkları okul kütüphanesine doğru yürürken okul yapısının yüksek tavanları, yaşanmışlığı, tarihi sütunlarıyla İzmir Kız Lisesi gibi baş döndürücü olduğunu düşündüm. Kendimi İzmir Kız Lisesi'nde gibi hissettiğimi söylediğimde Utku Bahçeci'nin yanıtı çok hoştu: "Bazı arkadaşlarım apartman gibi okullarda eğitim görüyorlar. Biz ise her sabah okula geldiğimizde tarihi bir mekanda, böylesine yeşil bir ortamda, tarihi objelerle iç içe eğitim gördüğümüz için kendimizi çok şanslı hissediyoruz. Ülke kurucumuz Mustafa Kemal Atatürk'ün, İkinci Cumhurbaşkanımız İsmet İnönü'nün ziyaret ettiği bir mekan burası. Bu çok özel bir duygu. Bizi en iyi siz anlarsınız."

PANDEMİDE ÖĞRENCİLİK

Namık Kemal Lisesi'nin binası, Kurtuluş Savaşı'nın bitiminde işgale son verilmesinden sonra tamamlanmış. İlk öğrencileri savaşı, işgali ve kurtuluşu yaşamış İzmirli gençler olmuş. Yoksulluklarına karşın aileler çocuklarının iyi bir eğitim alması için elinden geleni yapmış.

Büyük zorluklar yaşanan bir dönemde inşa edilen okulun 100. yılında mezun olan öğrencilerin savaşıysa "pandemi" ile olmuş. Utku Bahçeci, bu süreçte yaşadıkları güçlüğü şu sözlerle aktardı:

"Dergi çalışmalarımız sürerken pandemi bir araya gelmemizi çok zorlaştırmıştı. Sık sık dijital ortamda bir araya geldik. 'Derslerimizi engeller mi bu çalışma?' diye düşündük bazen. Ama öyle olmadı, tam tersine bizi rahatlattı bu heyecan. Yoğun çalışmalarımızın tanıklarından biri de öğretmenlerimiz kadar Şükela oldu."

"Şükela" okulun maskotu bir kedi. Biz söyleşirken gençlerin kucağından inmiyor, fotoğraf makinesine, cep telefonlarına son derece alışkın görünüyor. Derginin sayfalarını çevirdiğimizde Şükela'ya da genişçe bir yer ayrıldığını görüyoruz. Adını okulun eski öğrencilerinin koyduğu Şükela özellikle pandemi döneminde öğrencilere de sevgisiyle moral olmuş. Genç Kalemler ekibinden, okulun Kültür ve Edebiyat Kolu Başkanı da olan Elif Akay, derginin ilk sayılarında şair, gazeteci, yazar Refik Durbaş'ın yazılarının yer aldığını söylüyor. "Onlar okulumuzun değerli mezunları. Vefatından önce dergimizde kendisiyle bir röportaj da yapılmış" diyen Akay, sözlerini şöyle sürdürüyor: "Yine hayatta olan mezunlarımızdan Okan Yüksel var yazıları dergide yer alan. Zaman zaman okula da gelir ünlü mezunlarımız. Onları dinlemek bizler için büyük moral kaynağı. Bizlere anlattıkları anılarıyla bir yol çiziyorlar. Pandemi yaşadığımız büyük bir talihsizlikti. Tüm zorluklara karşın dergimizi yapmaktan vazgeçmedik ve bugün 100. yıl mezunları olarak geride böyle bir eser bırakabildiğimiz için çok mutluyuz."

Derginin tasarımını üstlenen Utku Bahçeci, derginin hazırlık sürecini anlatırken, "Bir arkadaşımız fotoğrafları çekti. Bir başka arkadaşımız karikatürleri dijital ortamda hazırladı. Söyleşiler, haberler, ilan konusu hepsi bizim elimizden çıktı. Öğretmenlerimizin yol göstericiliğinde böyle bir deneyim yaşamak gerçekten önemliydi" diyor.

TARİHE IŞIK TUTUYOR

Genç Kalemler ekibini oluşturan öğrenciler, dergide okulun tarihçesine adeta ışık tutan bir günlüğün haberini de paylaşıyor. Okul müdürlerinin özenli bir el yazısıyla kaleme aldığı günlük imzasız 29 sayfadan oluşuyor. Günlüğün ilk sayfasında "2nci Erkek Lisesi Hatıra Defteri", ikinci sayfasında ise "İnönü Lisesi 1-V-1942" yazıyor. Okul tarihinin not alındığı belge niteliğindeki defterde okulun bulunduğu alanın 1919 yılına kadar Küpecioğlu adında bir Rum'un sebze bahçesi olduğu yazılmış. İlerleyen sayfalarda "Yunanlılar İzmir'i işgal ettikleri sırada İzmir'deki üç bin mevcutlu (Evangeliki) Lisesi'ne ilave olarak bir lise daha inşasına karar vermişler. 1919, 1920, 1921 yıllarında inşaata devam etmişlerdir" bilgisi yer almış. Okulun 2. Erkek Lisesi ve İnönü Lisesi dönemlerinden bir kesitin anlatıldığı günlüğe okulun tarihçesi, kuruluşundan bu yana görev yapan müdürler, Kız Lisesi'nin okula taşınması, 1942 yılında İnönü Lisesi oluşu, İnönü Lisesi Marşı, öğrenci sayıları, okul kooperatifi yoluyla yoksul öğrencilere yapılan yardımlar, ortaokul ve liseden mezun olan öğrenci sayıları da yazılmış. Günlük 1946-1947 eğitim öğretim yılına ilişkin aktarılan bilgilerle sona ermiş.

KUTU YAPALIM

100. yıla yaraşır bir kütüphane hayali

100 yılı geride bırakan Namık Kemal Lisesi'nin zemin katındaki kütüphanesinde dergi ekibiyle yaptığımız söyleşiye bir süre Okul Müdürü Mustafa Hilmi Dişbudak eşlik ediyor. Okul kütüphanesinin kısa bir süre önce buraya taşındığını, yaptıkları kitap bağış çağrısıyla dünyanın her yerinden kitap geldiğini söylüyor. Dişbudak, "Ama bu kütüphane 100 yıllık bir okul için yetmez. Arşivimizde İzmir Kız Lisesi, İnönü Lisesi damgalı değerli kitaplar bulunuyor. En büyük hayalim okulumuzun tarihine yaraşır, İzmir'e yaraşır büyük bir kütüphane yapmak" diyor. Mustafa Hilmi Dişbudak, bu hayalini okulun bir dönem lojman olarak da kullanılan en üst katındaki alanda gerçekleştirmek için girişimde bulunduğunu, Milli Eğitim Müdürlüğü'ne öneri götürdüklerini dile getiriyor. Son derece yıpranmış ve artık kullanılmayan lojman katına çıktığımızda ise eşsiz bir manzarayla karşılaşıyoruz. Okulun, 35 bin metrekarelik alanı ve içindeki yeşil varlığıyla Alsancak bölgesine Kültürpark'la beraber nefes aldıran neredeyse tek yeşil alan olduğuna tanık oluyoruz. Okuldan ayrılırken Dişbudak'ın dileğinin en kısa sürede yerine gelmesini diliyoruz.

Özcan Tuncel konuk oldu

Namık Kemal Lisesi'nden 68 yıl önce mezun olduktan sonra başarılı üniversite eğitimi ve iş yaşamıyla Makina Yüksek Mühendisi Özcan Tuncel okulun konferans salonunda öğrencilerle bir araya geldi, öğrencilik yıllarından söz etti. Namık Kemal Lisesi'nden 1954 yılında başarıyla mezun olan Tuncel, İstanbul Teknik Üniversitesi'nde başlayan lisans eğitimini Sümerbank bursuyla gittiği Amerika'da Lehigh Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü’nde tamamlamış. Aynı bölümden 1962 yılında yüksek lisans diplomasını alan Özcan Tuncel, General Electric firmasında 40 yılı aşkın süre çalışmış. Söyleşide 1951 yılında 14 yaşındayken ortaokulu bitirdiğini anlatan Tuncel, "Okul daha sonradan Namık Kemal Lisesi adını alan okulumuzla aynı binadaydı. Yapı eskiydi ve Cumhuriyet öncesi dönemden kalmıştı ama yine de zarifti. Görüyorum ki hala aynı zarifliğini koruyor" dedi. Binanın önünde okuduğu yıllarda güllerle dolu güzel bir çiçek bahçesi bulunduğunu anımsayan Tuncel, okul yılları boyunca herkesin öğrencisi olmak isteyeceği en iyi öğretmenlerden eğitim aldığını söyledi.

Okulun fen bölümünden 1954 yılında başarıyla mezun olduğunu söyleyen Özcan Tuncel, matematik öğretmeni Rıfat Türkeli olmak üzere unutamadığı öğretmenlerinden de söz etti. Tuncel, söyleşinin ardından öz yaşam öyküsünü kaleme aldığı, İngilizce ve Türkçe yayımlanan "Amerika'ya İlk Geldiğimde - Bir Başka Göçmen Hikayesi" adlı kitabını okul kütüphanesine armağan etti. Özcan Tuncel, öğrencilerin "Başarınızın sırrı nedir? sorusunu "Çok çalışmak, hayata pozitif bakmak ve iyi bir aile kurmak" olarak açıkladı. Özcan Tuncel eşi İlkay Tuncel ile katıldığı söyleşinin ardından öğrencilerle bir anı fotoğrafı çektirdi.

•••

Bir kampanya mutlu iki kütüphane

"Kitap Dostu" sayfamızda 29 Mart 2022 günü yayımlanan haberde İzmir Atatürk Lisesi son sınıf öğrencisi ve Kütüphane Kulübü Başkanı Eren Bice ila arkadaşlarının okul kütüphanesine kitap bağışı çağrısına yer vermiştik. Bice ve arkadaşlarının yaptığı çağrının karşılığını bulduğunu öğrendik. Aradan geçen iki aylık sürede yapılan bağışlarla İzmir Atatürk Lisesi Kütüphanesi'ne dört bini aşkın kitap kazandırıldığını belirten Eren Bice, şunları söyledi: "Okul kütüphanemizi yenilemek için bağış beklediğimizi duyurduğunuz haber sonrası çok güzel gelişmeler oldu. Bağışlanan kitap sayısı dört bini aştı. Arkadaşlarımız Elif Nehir Küçük, Eren Bice, Tamer Mercan, Nehir Özdemir, Atilla Bulut ile beraber gelen kitapları tasnif ettik. Bu kitapların içindeki 300 kadar çocuk kitabını ise kardeş kütüphanemiz Bayındır Kazım Dirik Ortaokulu'na teslim ettik. Yani bir kampanya ile iki kütüphane ve biz kitap sever öğrenciler mutlu oldu."

•••