İzmir Büyükşehir Belediyesi, Basmane’nin köklü kimliğini yeniden canlandıracak önemli bir projeyi hayata geçiriyor. “Basmane’de Yeniden Basma Atölyesi” adıyla duyurulan çalışma, 94’üncü İzmir Enternasyonal Fuarı kapsamında tanıtıldı. Türk Kadınlar Birliği İzmir Şubesi ve İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) işbirliğiyle yürütülen proje, semte adını veren basma üretim geleneğini yeniden hayata geçirmeyi amaçlıyor.
Atölye kadınlar ve gençler için üretim alanı olacak
Proje kapsamında Pazaryeri Mahallesi’ndeki Fatma–Mustafa Hasdemir Binası, basma deneyim atölyesine dönüştürülüyor. Burası yalnızca üretim değil, aynı zamanda kültür, eğitim ve paylaşım merkezi işlevi de görecek. Kadınların ekonomik bağımsızlık kazanmasına, gençlerin üretimle tanışmasına ve yerel ekonominin canlanmasına katkı sağlanacak. Atölyede İzmir’in özgün desenleri çağdaş yöntemlerle yeniden yorumlanacak, ekolojik ve yenilikçi modeller geliştirilecek.
“Basmanelilere müjde vermek istedik”
İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi ve Tanıtımı Dairesi Başkanlığı’na bağlı Kültürel Mirasın Yönetimi ve Tanıtımı Şube Müdürü Ayşegül Güngören, projeyle ilgili şunları söyledi:
“Basmane’ye adını veren basma zanaatının yeniden tanınmasını ve deneyim atölyesiyle üretime katkı sunmayı hedefliyoruz. Kadınlarımıza eğitim vererek yeni bir yolculuğa çıkıyoruz. Bu projeyi İEF’de duyurarak müjde vermek istedik ve büyük ilgi gördük.”
Osmanlı’dan günümüze uzanan izler
Güngören, basmacılığın tarihine de dikkat çekti: “Osmanlı kaynaklarında kadınların başörtüsü olan çember tarzı örtülerin Basmane’de basıldığına dair bilgiler var. Avrupa kaynaklarında ise Smyrna Kumaşı olarak ünlenen ve İzmir’de üretildiği düşünülen kumaşlardan bahsediliyor. Bu üretim biçimi zamanla ihraç ürünü haline gelmiş. Bu değerli mirasın derlenip belgelenmesi İzmir için büyük önem taşıyor.”
Basmane’nin tarihi kimliği
-
yüzyıl ortalarında bugünkü Basmane Garı’nın bulunduğu yerde kurulan basmahane fabrikası, 1850’li yıllara kadar aktifti. Ancak ithal ürünlere uygulanan düşük vergiler yüzünden rekabet edemedi, fabrikanın yerine demiryolu garı inşa edildi. Buna rağmen basma üretim kültürü, İzmir’in ticari ve sanayi tarihine damgasını vurdu. 20. yüzyılda Sümerbank ve Nazilli Fabrikası ile evrilen bu gelenek, ulusal sanayileşme politikalarının yerele yansıması açısından da dikkat çekici oldu.
Kentin kültürel ve ekonomik hafızası için
İzmir Büyükşehir Belediyesi, bu projeyi yalnızca bir atölye çalışması olarak değil, kentin kültürel hafızasının yeniden inşası olarak tanımlıyor. Geleneksel basmacılık mirası, atölyelerde yeniden hayat bulurken aynı zamanda turizme, yerel ekonomiye ve kadınların üretime katılımına da katkı sağlayacak.
