Can Semercioğlu

Ekonomik anlamda güçlük yaşayan yayınevleri gelecekten ciddi endişe duyuyor. Yayıncılığın önümüzdeki aylarda ciddi bir dönüşüme uğrayacağını dile getiren yayınevleri, dijital kanallar için yeni stratejiler oluşturmaya çalışıyor.

Yayınevleri faaliyet göstermesine karşın kitabevlerinin bir kısmı belirsiz bir süre kepenk kapattı ve yeniden ne zaman faaliyete geçeceği belli değil. Bazı kitabevleri açık olsa da özellikle zincir kitap mağazaları kapalı. Online kitap satış platformları ise sık sık kampanya yaparak okurları kitap satın almaya teşvik ediyor. Kitapların yanı sıra kırtasiye, oyuncak ve elektronik gibi ürünler de ön plana çıkıyor.

TYB: 3 Ay dayanırız

Türkiye Yayıncılar Birliği (TYB) yayıncılık sektörünün yaşadığı sorunları tespit etmek amacıyla “Koronavirüsün Yayıncılık Sektörüne Etkileri” başlıklı bir anket düzenledi. Farklı ölçeklerde 76 yayınevinin katıldığı anket, bu yayınevlerinin 335 başlıktan oluşan 1 milyon 42 bin 430 kitabı basmasına karşın dağıtamadığını, 771 başlığı iptal etmek zorunda kaldığını gösteriyor. Ankete katılan yayınevlerinin verilerine göre kitap satışları adet bazında yüzde 63 düştü.

Anketi cevaplayan 43 yayınevi 1-5 ay arası süre boyunca dayanacak gücü olduğunu ifade ederken; 16 yayınevi 6-12 ay arası dayanabileceğini belirtiyor. Kalan 17 yayınevi ise herhangi bir öngörüde bulunamadığını ifade ediyor. Bu beyanların ortalaması alındığında, mevcut personel pozisyonunda değişiklik yapmadan faaliyetlerini yürütmeye dayanma süresi ortalama 3 ay olarak ortaya çıkıyor.

Gelecek endişesi taşıyorlar

Bu yayınevlerinden Siren Kitap, Mart ayının ikinci yarısı ve Nisan ayı için planlamış olduğu tekrar baskılar ve yeni kitapları sonraki günlere erteleme kararı aldı.

Siren Kitap Genel Koordinatörü Erol Aydın’a göre kitap satışı hem online olarak sürüyor hem de bazı kitabevleri kitapları okurun ayağına kadar götürecek sistemleri hızla geliştirdi.

Kitaplara sanılanın aksine yoğun bir talep olduğunu dile getiren Aydın, “Temel problemimiz, operasyonumuzun salgın dolayısıyla sekteye uğramış olması; maliyetlerin artması, kitabevlerinin içinde bulunduğu zorlu durum ve tahsilat güçlükleri şimdilik sürecin beraberinde gelen en büyük sıkıntılar” diyor.

Aydın koronavirüs sebebiyle yayıncılık sektöründe bulunan küçük aktörlerin piyasadan çekilmek zorunda kalacağı düşüncesinde: “Bizim özelimizde en yakıcı durum, halihazırda büyük mekanizmaların hüküm sürdüğü sektörel manzaradan eksilecek küçük aktörlerin yarattığı zenginlikten mahrum kalmak olur.”

İthaki Yayınları ise yayın periyodu ve yayın sayısı açısından sorun yaşamayan yayınevlerinden. İthaki Yayınları Genel Müdürü Coşkun Ören ise kitap piyasasının daraldığını belirtirken, ‘yayıncılığın bel kemiği’ diye tanımladığı bağımsız kitapçıların durumundan endişe ettiğini dile getiriyor. Ören’e göre geleceğe dair belirsizliğin yanı sıra en çok sıkıntı yaşadıkları noktanın ödemeler dengesindeki bozukluklar ve belirsizlikler.

Salgın bitse de eski hayatımıza dönmeyeceğimizi düşünen Ören, yayıncılık sektörünün ciddi desteğe ihtiyaç duyduğunu belirtiyor: “Mesela, karşılıksız kira destekleri, faizsiz uzun dönemli krediler gibi.”

Türkiye Yayıncılar Birliği (TYB) de hükümetin yayıncılara bu dönemde gereken desteği sağlamasını talep ediyor. Birlik, kısa çalışma ödeneği, kredilerden öncelikli yararlandırma, vergi borcundan muafiyet başlıklarını dile getiriyor.

E-Kitap devrede

Yayınevleri koronavirüs günlerinde e-kitaba daha çok yönelmeye başladı. Kitap satış sitelerinde e-kitap bölümlerinde daha çok ürün yer alıyor. Can Yayınları e-kitap arşivini genişletirken, İletişim Yayınları basılı versiyonu olmayan e-kitaplar yayınlıyor. Pek çok yayınevi de son haftalarda matbu kitapların yanında e-kitap da yayınlıyor.

Yayınevleri bu dönemde okuyucuya ulaşmak için sesli kitap gibi geleneksel olmayan bazı yollara da başvuruyor. Sesli kitap okuma uygulaması Storytel de koronavirüs sebebiyle 14 gün olan deneme süresini 30 güne çıkardı.

Koronavirüs sonrası günlerde e-kitabın öneminin artacağının altını çizen Sirek Kitap Genel Koorninatörü Erol Aydın, öngörülerini şöyle anlatıyor: “Kitap nesnesi dijital ortamlarda etkinliğini artıracaktır, buradaki talebi görüyoruz. Fuarlar bugüne kadar yapıldığı şekliyle bir süre yapılamayacaktır. Kitabevi deneyimi değişir mi, onu beraberce göreceğiz, sektörün can damarı olan bağımsız kitabevlerinin ayakta kalması en büyük temennimiz.”

İthaki Yayınları genel müdürü ise e-kitap çalışmaları bulunmasına karşın çok fazla ilgi görmediğini belirtiyor.