Türkan KOÇ / ANKARA - Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, ithalat eleştirilerine cevap vererek, “16 milyar dolar ithalat yapmışız, 28,6 milyar dolar ihracatımız var. Hasat zamanı ve hiçbir zaman ithalat yapmadık. Ve ben Bakan olduğum sürece, Türkiye hasat zamanı hiçbir zaman ithalat yapmayacak” dedi. 

2020 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ile 2018 Yılı Kesin Hesap Kanunu Teklifi görüşmelerinde konuşan Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, tarım ve orman sektörünün 2019 yılını değerlendirdi, 2020 yılına ilişkin hedef ve projelerini açıkladı. 

Tarım ve orman sektörünün 2018'de yüzde 1,9 büyüme, 2019'un ilk üç çeyreğinde de yüzde 3,56 büyümeyle diğer sektörlere oranla daha pozitif bir büyümeyle tamamladığını ifade eden Bakan Pakdemirli, “2002 ile 2018 arasında ortalama yüzde 2,6 büyümeyle 44 milyar dolarlık tarımsal gayrisafi yurtiçi hasılaya ulaştık. Son on yedi yılın on dördünde büyümeye ve 2018'de de gayrisafi yurtiçi hasılaya yüzde 6,2'lik katkımız var. Tarımsal hasılamız -hep diyorsunuz ya ‘Tarım bitti' diye- 2002'de 37 milyarken 2018'i 216,7 milyarla kapattık, yüzde 486 artış yani 5 misli artışla kapatmışız. 2019 ilk dokuz aylık tarım orman gayrisafi yurtiçi hasılası 2018'in aynı dönemine göre yüzde 30,4 artışla 205,5 milyar lira oldu” diye konuştu. 

“İTHALAT CENNETİ DEĞİLİZ”

Türkiye’nin 195 ülkeye bin 690 tarım ürünü ihraç ettiği bilgisini veren Pakdemirli, Türkiye’nin ihracatçı bir ülke olduğunu belirterek, şunları söyledi: “Tarımdaki ihracatımız son on yedi yılda 4,7 kat arttı. 2019'un ilk on ayında da 14,4 milyar dolar ihracatımız vardır. 2018'in dış ticaret fazlası 4,8 milyar dolardır. Türkiye ithalat cenneti filan değildir. Bütçemizin yüzde 55’ini tarımsal desteklere ayırdık. 2020 yılında desteklemelerimiz yüzde 36.7 oranında artarak 21 milyar 968 milyon lira olacak. 2019 yılında 12 yeni ürüne destek, 2019 yılında da 32 desteğin birim fiyatında artış sağlamıştır. Türkiye cumhuriyet tarihinde dane zeytine ilk defa 15 kuruş destek verdik. Tarımsal desteklerimiz de 2002'den bu yana tam 8 misli arttı. 2002 yılında tarımsal destekler 1,8 milyar lira iken 2018 yılında 14,5 milyar lira, yüzde 17 artışla 2019 yılında 16,9 milyar lira ve 2020 yılında yüzde 36,7 artışla yaklaşık 22 milyar lira tarımsal destekleen yüksek artışı sağlıyoruz.16 milyar dolar ithalat yapmışız, 28,6 milyar dolar ihracatımız var. 2019'da çiftçimizi enflasyon altında ezdirmedik. Son on yedi yılda hayvancılık desteklerimiz 45 kat artarak 33 milyar lira oldu. 2020 yılı için de 6 milyar lira hayvancılık desteği planladık. Kırsala yatırım, üreticiye gelir ve istihdama katkı; 9,9 milyar lira hibe ve 200 bin kişiye istihdam sağladık.”

TARIM VE ORMAN SEKTÖRÜ BÜYÜDÜ

Tarım orman sektörünün 2018 yılını yüzde 2,5 büyümeyle tamamladığını, 2019 yılı birinci çeyrekte yüzde 1,3, ikinci çeyrekte de 3,4 büyüyerek sanayi ve hizmet sektörlerine göre pozitif bir büyüme gösterdiğini vurgulayan Bakan Pakdemirli, şu bilgileri verdi: “Yaklaşık 3 milyon tarımsal işletmede, 38 milyon hektar tarım ve mera alanında emek ve alınteri dökülmüştür. 2018-2019 üretim sezonunda 119 milyon ton bitkisel üretim, 68 milyon baş hayvan; 22,1 milyon ton süt üretimi; 1,1 milyon ton kırmızı et üretimi; 19,6 milyar adet tavuk yumurtası üretimi; 2,2 milyon ton tavuk eti üretimi yapılmasını öngörüyoruz. Ülkemiz,2003-2018 döneminde yıllık ortalama olarak yüzde 2,72’lik büyümeyle Hollanda, İspanya, Fransa gibi birçok Avrupa ülkesini geride bıraktı. Ülkemiz 44 milyar dolarlık tarımsal gayrisafi yurt içi hasılayla Avrupa’da lider ülkeler arasındadır. Türkiye tarımsal üretim bakımından Avrupa’nın ve dünyanın önde gelen ülkelerinden biridir. Tarım orman sektörü 2018 yılında gayrisafi yurt içi hasılaya yüzde 5,8’Iik katkı sağlayarak ülke ekonomisine destek oldu. 2002 yılında tarımsal hasılamız 37 milyar lira iken 2018 döneminde yüzde 486 artışla 216,7 milyar liraya yükseldi. 2019 yılı ilk altı aylık verilerine göre, tarım orman sektörünün gayrisafiyurt içi hasılası 2018 yılının ilk altı aylık dönemine göre yüzde 27,4’lük artış göstererek 72,1 milyar lira olarak gerçekleşti.”

15 YILDA 117,4 MİLYAR DESTEK

Türkiye’nin, fındık, kiraz, incir, kayısı ve ayva üretiminde dünya birincisi; haşhaş, kavun, karpuz üretiminde dünya ikincisi; mercimek, Antep fıstığı, kestane, vişne ve hıyar üretiminde ise dünya üçüncüsü olduğunu kaydeden Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, buğday un ihracatında dünyada birinci, makarna ihracatında ise ikinci olduğumuzu dile getirdi. 
Tarımsal desteklerle ilgili bilgi veren Bakan Pakdemirli, şöyle devam etti: “Mazot maliyetinin yüzde 50’sini desteklemeye devam ediyoruz. Gübre desteğini ise hububatta yüzde 100 oranında artırdık. Gübrede KDV’nin kaldırılmasıyla çiftçimize dolaylı olarak 2 milyar lira destek sağladık. Mazot ve gübreye son on yedi yılda toplam 20,1 milyar lira, yem bitkilerine 5,9 milyar lira, sertifikalı tohum kullanımına 2 milyar liranın üzerinde, organik tarıma 835 milyon lira, iyi tarım uygulamalarına ise 881 milyon lira destekleme yaptık. Tarımsal yer altı su kısıtı görülen havzalarda az su tüketen nohut, mercimek ve yem bitkisi yetiştirenlere ilave yüzde 50 destek veriyoruz. 2019 yılında bugüne kadar, 9,9 milyar lira bitkisel üretim destekleme ödemesi yaptık. Tarımsal destekleri, verimlik ve kaliteyi artıracak şekilde çeşitlendirerek kırsal kalkınmayı ve sektörde sürdürülebilir gelişmeyi sağlayan etkin bir yapıya kavuşturduk. Bu kapsamda, tarıma yapılan çeşitli desteklemelerin yanı sıra, 2003-2018 döneminde çiftçilerimize 117,4 milyar lira direkt nakit destekleme ödemesi yaptık. 2019 yılı içerisinde Ekim ayı sonuna kadar ise toplam 14,5 milyar lira nakit destekleme ödemesi yapılmış olup yıl sonuna kadar 16,9 milyar lira destekleme ödemesi gerçekleştirilmiş olacaktır.”

SERTİFİKALI TOHUM ÜRETİMİ ARTIYOR

Sertifikalı tohum üretiminin 7 kat artışla 145 bin tondan 1 milyon 59 bin tona çıktığını dile getiren Pakdemirli, “Toplam tohum ihtiyacımızın yüzde 96’sını yurt içinde üretiyoruz; yüzde 4’üne tekabül eden 40 bin tonluk kısmını da ithal ediyoruz. İhtiyacımızın yüzde 96’lık kısmını oluşturan tohumun yüzde 80’ini yerli çeşitlerden, yüzde 20’sini de yabancı menşeli çeşitlerden yurt içinde üretiyoruz. Sebze alanının, yaklaşık yüzde 45’inde yerli, yüzde 55’inde yabancı menşeli tohum kullanılmaktadır. Tohumluk ihracatımızı 19 milyon dolardan, 8 kat artışla 152 milyon dolara çıkararak 86 ülkeye ihracat yaptık” dedi.
IPARD kapsamında kırsal kalkınma desteklerinin de başarılı bir şekilde devam ettiğini söyleyen Bekir Pakdemirli, Türkiye’nin IPARD uygulamasında AB’ye aday ülkeler içinde en başarılı ülke olduğunu dile getirdi. IPARD kapsamında bugüne kadar toplam 14 bin 315 projeye 4 milyar lira hibe sağlandığı bilgisini veren Bakan Pakdemirli, “Bu hibelerle kırsalda 10 milyar liralık yatırım ve 60 bin yeni istihdam oluşturuldu. IPARD yatırımları vergilerden muaf olduğundan, yatırımcılara 1,5 milyar liralık dolaylı bir katkı sağlandı. 2019 yılında, IPARD-2 kapsamında toplam hibe bütçesi 2 milyar lira olan 3 başvuru çağrısına çıktık. IPARD kapsamında olan ‘LEADER’ yani “Yerel Kalkınma Stratejilerinin Uygulaması” AB’ye aday ülkeler içerisinde ilk kez Türkiye’de başladı. 2023 yılına kadar IPARD kapsamında hedeflerimiz şu şekilde: IPARD-1’de 10.695 olan proje sayısını 20 bine, 3,2 milyar lira olan hibe miktarını 8 milyar liraya, 7 milyar lira olan yatırım miktarını 15 milyar liraya, 57 bin olan istihdam sayısını ise 100 bine çıkarmayı hedefliyoruz” diye konuştu. 
Tarımsal kredilerde yüzde 25 ile yüzde 100 arasında faiz indirimi uygulaması ile hayvancılık sektöründe sıfır faizli kredi uygulamasının devam ettiğini ifade eden Pakdemirli,  Faizsiz kredi kapsamında, Ziraat Bankası ve tarım kredi kooperatifleri tarafından 2018 yılında, 498 bin üreticiye, 8,7 milyar lira; 2019 yılında Eylül ayı sonu itibarıyla 282 bin üreticiye 6,6 milyar lira; 2010-2018 döneminde ise 923.449 üreticiye toplam 19,4 milyar lira kredi kullandırıldığını söyledi. 

HAYVANCILIKTA REKOR 

Hayvan varlığındaki artış bakımından Cumhuriyet tarihinin rekorlarını kırdıklarını savunan Tarım ve Orman Bakanı Pakdemirli, şunları söyledi: “2002-2018 yılları arasında; büyükbaş sayısı 9,9 milyondan yüzde 74 artışla 17,2 milyona, küçükbaş sayısı 31,9 milyondan yüzde 44 artışla 46,1milyona, kanatlı sayısı 251 milyondan yüzde 43 artışla 360 milyona, arılı kovan sayısı 4,1 milyondan yüzde 95 artışla 8,1 milyona, süt üretimi 8,4 milyon tondan yüzde 163 artışla 22,1 milyona, kırmızı et üretimi 420 bin tondan yüzde 167 artışla 1 milyon 118 bin tona, tavuk eti üretimi 696 bin tondan yüzde 207 artışla 2,1 milyon tona, yumurta üretimi 11,5 milyar adetten yüzde 70 artışla 19,6 milyar adede, bal üretimi 74 bin 500 tondan yüzde 45 artışla 107 bin tona yükseldi. TÜİK’in 2019 yılı ilk altı ay verilerine göre büyükbaş hayvan varlığı 1 milyon artışla 18,2 milyona, küçükbaş hayvan varlığı ise 4 milyon artışla 50 milyona ulaştı. Ülkemiz, Avrupa’da toplam hayvan ve küçükbaş hayvan varlığında 1’nci, büyükbaş hayvan varlığında ise 2’nci sırada bulunuyor. Hedefimiz, nüfusumuz kadar küçükbaş hayvan varlığına sahip olmak. 2018 yılında 1,4 milyar dolar hayvansal ürün ihracatı yaptık. 2019 yılının ilk dokuz ayında, hayvan ve hayvansal ürün ihracatımız 1 milyar 60 milyon dolar olarak gerçekleşti. Hayvancılığa sağlanan destekler ve kredilerle uygulanan projeler neticesinde, 2002-2018 döneminde 50 baş ve üzeri büyükbaş işletme sayısı 8 kat artarak 46 bin 475’e yükseldi. Kişi başına düşen süt üretimimiz yıllık 126,6 kilogramdan yüzde 113 artışla 270 kilograma, kırmızı et üretimimiz 6,3 kilogramdan yüzde 115 artışla 13,6 kilograma, tavuk eti üretimimiz 10,5 kilogramdan yüzde 150 artışla 26,3 kilograma, yumurta üretimimiz yıllık 174 adetten yüzde 37 artışla 240 adede yükseldi.”

HAYVANCILIK DESTEKLEMELERİ

“Son on yedi yılda hayvancılık desteklerini üretimi ve kaliteyi artıracak ve geliştirecek şekilde çeşitlendirerek destek miktarlarını artırdık” diyen Pakdemirli, şu bilgileri verdi: “Bu kapsamda, 2002 yılında 83 milyon lira olan destek miktarını 45 kat artırarak 2018 yılında 3,7 milyar liraya çıkardık. 2019 yılında ise Ekim ayı sonu itibarıyla 4,4 milyar lira destekleme ödemesi yaptık ve yıl sonunda da 5,2 milyar liraya ulaşmasını öngörüyoruz. 2020 yılında ise hayvancılık destekleri 6,6 milyar lira planlanmıştır. Böylece 2003-2019 döneminde toplam 33 milyar lira hayvancılık desteği ödemiş olacağız.Su ürünleri yetiştiriciliğine bugüne kadar 1,3 milyar lira destek verdik. Su Ürünleri Kanunu’nda köklü bir değişiklik yaptık. Bu kanun değişikliğiyle 1971 yılında yürürlüğe giren kanun günümüz koşullarına uyumlu hâle getirildi. Su ürünleri yetiştiriciliğinde 2018 yılında 315 bin ton olan üretimimizi, 2023 yılında 600 bin tona çıkarmayı ve 2 milyar dolar ihracat yapmayı hedefliyoruz. Öte yandan; yüzde 50 hibe destekli Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı’nı 81 ilimizde uygulamaya devam ediyoruz. Ulusal bütçeyle desteklenen ve bugüne kadar 12 etap başvurusuna çıkılan programın 13’üncü etap başvurularına 2019 Ağustos ayında başladık. Yaklaşık 7 bin yatırım için online başvuru yapılmıştır. Kırsal alanda yatırımlara hibe desteği sağlayan proje kapsamında bugüne kadar yaklaşık 11 bin adet projeye 4,5 milyar lira hibe desteği sağladık. 2019 yılında 490 projenin yatırımı devam ediyor. Bu projelerle kırsal alanda 9 milyar liralık yatırım ve yaklaşık 92 bin yeni istihdam sağlandı.”

2020 DİJİTALLEŞME YILI OLACAK

Özellikle teknoloji ve değer zincirinin bir bütün olarak ortaya çıkmasıyla 2020 yılını “Tarım ve Orman Bakanlığı dijitalleşme yılı” olarak ilan ettiklerini açıklayan Bakan Pakdemirli, “Tarımda dijital kayıtlılıkla üretimde ve gıda sanayisinde beklenen gelişim ve verim artışı en kısa yoldan sağlanabilecek, dijital değer akışı haritalamayla tarladan sofraya kayıtlılık ve yapay zekâ uygulamaları üzerine hedef koyarak, hem üreticinin gelir seviyesini artıracak hem de tüketicinin daha kaliteli, zamanında ve uygun fiyata beslenmesini sağlayacak bir üretim planlamasını hedefledik. Kıt olan kaynakların verimliliğini artırmak için yeni teknoloji ve teknikleri kullanarak daha az girdiyle daha fazla ürüne birim maliyeti azaltarak ulaşabiliriz. Bu amaçla, tedarikten lojistiğe kadar tüm süreci optimize edecek bir sistemi de tanımladık. Erken uyarı sistemleriyle iklim değişimi, toprak analizi, teknolojik eğitim, ürün ve girdi fiyatlarının takibi, küçük ölçekli işletmelerin üretim ve fiyatalanında karşılaşabilecekleri sorunları önceden tespit ederek geleceğe yönelik alınması gereken tedbirleri alacağız” diye konuştu.

TARIM VE HAYVANCILIKTA 2020 HEDEFLERİ

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Bakanlığın 2020 yılına ilişkin hedeflerini şöyle açıkladı:
* Bitkisel üretim yüzde 5 artırılarak yaklaşık 125 milyon tona, sertifikalı tohum üretimi de yüzde 5 artırarak 1,2 milyon tona çıkarılacak.
* Tohum sektörünün pazar büyüklüğü 1,4 milyar dolara çıkacak.
* Sofralık zeytine kilogram başına 15 kuruş destek verilecek.  
* Küçükbaş Sürü Büyütme Projesi desteği kapsamında sürüye katılan hayvan başına ilave 100 lira destek verilecek. 
* Küçükbaş hayvanlardaki sayısal artış, büyükbaş hayvanlardaki üremeye bağlı kayıpların azaltılması ve etçi kombina buzağılara ilave 250 lira destekle kırmızı et üretiminin 1,25 milyon tona çıkacak. 
* Beyaz et üretimi 2,4 milyon tona çıkacak.
* Kırsal Kalkınma Destekleme Programı kapsamında toplam 4,1 milyar lira tutarında yatırım desteklenecek ve 16 bin istihdam sağlanacak.
* Örtüaltı üretimde yeni teknolojileri uygulamayı teşvik ederek hem gelir hem de istihdam sağlanacak.
* 30 adet topraksız serada yıllık yaklaşık 31 bin ton domates yetiştirilip ürünler ihraç edilerek 155 milyon lira katma değer yaratılacak. Projede bin kişi çalışacak.
* 16 bin 500 ton kapasitede Avrupa’nın ve ülkemizin ilk tarıma dayalı ihtisas organize su ürünleri yetiştiricilik bölgesi kurulacak. 
* Karadeniz’de yetiştiricilik projeleri desteklenerek Türk somonu üretimi, 9 bin tondan 30 bin tona çıkarılacak.
* 220 bin yerli etçi ve yumurtacı damızlık civciv üretimi yapılacak. Bu damızlıklar kullanılarak 30 milyon tavuk üretilebilecek.
* Halk Elinde Küçükbaş Hayvan Islahı Ülkesel Projesi kapsamında 80 bin damızlık koç/teke üretimi gerçekleştirilecek.
* ARGE’ye 27 milyon lira uluslararası finansman sağlanacak. Özel sektöre AR-GE Destek Programı kapsamında 21,4 milyon lira destek verilecek.
* Elektrikli traktörün 65 beygirlik ikinci prototipi ve kendi yürür ilaçlama makinesinin prototipi üretilecek.
* Yaş çay alım miktarı 650 bin tona, ihracat dâhil kuru çay satışı ise 115 tona çıkarılacak.
* Korunan alan sayısı 599’dan 605’e çıkacak.
* Keklik ve sülün gibi kanatlı hayvan üretimi 95 binden 105 bine çıkarılacak. 
* Kırmızı benekli doğal alabalık üretimi 3 milyon 700 binden 4 milyona çıkarılacak.
* Orman varlığı 2020 yılı sonunda 22,9 milyon hektara ulaşacak. 
* Akarsular tarafından denizlere taşınan toprak miktarı 154 milyon tondan 140 milyon tona düşürülecek.
* Zirai don tahminlerine 493 ilçe daha eklenerek toplamda 922 ilçeye çıkarılacak.
* 841 olan baraj sayısı 856’ya, 177 milyar metreküp olan depolama hacmi ise 178 milyar metreküpe çıkarılacak.
* 3 bin 105 adet olan sulama tesisi 3 bin 201’e çıkarılacak. Böylece, 52 bin hektar arazi daha sulamaya açılarak sulanan araziler 6 milyon 703 bin hektara yükseltilip çiftçiye yıllık toplam 390 milyon lira ek gelir artışı sağlanacak.
* Toplulaştırmayla üretimde ve gelirde artış sağlanacak. 230 olan toplulaştırma projesi sayısı 237’ye yükseltilip 143 bin hektar toplulaştırma yapılacak. Tescil olan toplulaştırma alan miktarı da 4,5 milyon hektara çıkarılacak. 
* 72 adet gölet ve bent yapılacak. 161 adet taşkın koruma tesisi inşa edilerek 291 meskûn mahal ve 3 bin 618 hektar arazi daha taşkınlardan korunacak.
* Çiftçiler tüm işlemlerini e-devletten yapılabilir hâle gelecek. 854 olan e-devlet hizmet sayısı 904’e çıkarılacak. E-devlet hizmetlerinden alınan 251 olan belge sayısı sıfırlanacak.