Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), ekonomi çevrelerinin merakla beklediği "Reel Efektif Döviz Kuru Gelişmeleri" raporunu kamuoyuyla paylaştı. Gelen veriler, yerel paranın uluslararası ticaret ortaklarının para birimlerine karşı reel değerini ölçen Reel Efektif Döviz Kuru (REK) endeksindeki düşüşün kasım ayında da hız kesmeden devam ettiğini gösterdi.
Reel Efektif Döviz Kuru (REK) Ne Anlatıyor ve Neden Önemli?
REK endeksi, Türkiye’nin ticaret yaptığı ülkelerle aramızdaki fiyat düzeylerinin ve nominal kurun etkileşimini gösteren kritik bir göstergedir. Endeksin düşmesi, Türk Lirası'nın reel bazda değer kaybettiği anlamına gelir. Bu durum, Türkiye’nin ihracat mallarını nispeten ucuzlatırken, ithal mallarını ise pahalılaştırdığına işaret eder. 2003=100 baz alınarak hesaplanan bu endeksteki her hareket, ülkenin dış ticaret dengesi ve rekabet gücü açısından büyük önem taşıyor.
Kasım Ayı Verileri Piyasaları Nasıl Salladı?
TCMB’nin açıkladığı rakamlara göre, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) bazlı Reel Efektif Döviz Kuru endeksi, kasım ayında bir önceki aya kıyasla 0,07 puanlık bir gerileme yaşayarak 71,86’dan 71,79’a düştü. Bu düşüş, TL’nin reel değerindeki zayıflamanın sürdüğünü tescilledi. Aynı dönemde, Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) bazlı reel efektif döviz kuru endeksi de benzer bir seyir izleyerek 95,52’den 95,47’ye indi ve 0,05 puan azaldı.
Geçen Yıla Göre Kayıp Ne Durumda?
REK’teki gerileme sadece aylık bazda kalmadı. Türk Lirası’nın reel değeri, geçtiğimiz yılın aynı dönemiyle kıyaslandığında, TÜFE bazında 0,34 puan ve Yİ-ÜFE bazında ise daha sert bir düşüşle 1,52 puanlık bir azalış kaydetti.
Nominal Kur Artışı ve Enflasyon Dinamiği: Değer Kaybının Kaynağı Nedir?
Merkez Bankası, endeksteki bu düşüşün temel sebeplerini detaylıca analiz etti. TCMB değerlendirmesinde, REK endeksindeki azalışın ana etkeninin, nominal kurdaki artışın Tüketici Fiyat Endeksi’ndeki (TÜFE) artıştan daha yüksek olmasından kaynaklandığı vurgulandı. Başka bir deyişle, Türk Lirası'nın dolar ve euro karşısındaki hızlanan değer kaybı, yurtiçi enflasyondan daha belirleyici oldu.
Hangi Kurlar Ne Kadar Etkili Oldu?
TÜFE bazlı REK endeksini etkileyen bileşenlere bakıldığında, kasım ayında Türk Lirası karşısında: Amerikan Doları (USD) ortalama yüzde 1,08 değer kazandı.
Euro (EUR) ortalama yüzde 0,30 değer kazandı. Bu döviz artışlarına karşın, yurtiçi fiyat endeksleri de yükselişini sürdürdü. Kasım ayında TÜFE bir önceki aya göre yüzde 0,87 artarken, Yİ-ÜFE ise yüzde 0,84 oranında yükseliş gösterdi.
