GÜNÜMÜZDE akıllı telefonlar, hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline gelmiş durumda. Bu cihazlar sayesinde iletişim kuruyor, bilgiye erişiyor, eğleniyor ve birçok günlük işleri gerçekleştirebiliyoruz. Bununla beraber, kişisel gizlilik ve veri güvenliği endişeleri de ön plana çıkıyor. Acaba telefonlarımız bizi dinliyor mu? Takip ediliyor muyuz? Kişisel verilerimiz gizlilikle korunuyor mu? Bu endişe verici soruların cevaplarını bulmak üzere bilgi güvenliği ve bilgi sistemleri uzmanı Berker Taşoluk, Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Görsel İletişim Tasarımı Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Ali Murat Kırık ve İstanbul Barosu Bilişim Hukuku Komisyonu Üyesi Av. Sezer Irmak ile konuştuk.
Kullanıcılar Farkında Olmadan Dinleniyor
Bilgi Sistemleri Uzmanı Berker Taşoluk, akıllı telefonların kullanıcıları belli bir seviyede dinlediğini, izlediğini ve takip ettiğini belirtiyor. Bu izleme ve veri toplamanın genellikle kullanıcıların açık rızasıyla gerçekleştiğini vurgulayan Taşoluk, sözlerine şunları ekliyor: “Kullanıcılar bu izinleri verirken, bazen neye izin verdiklerinin tam olarak farkında olmayabiliyorlar. Bu durumda, kullanıcıların haberi olmadan verilerin toplanması veya kullanıcıların takip edilmesi gibi durumlar yaşanabiliyor. Üreticiler böyle olumsuz olaylar yaşandığında genellikle hemen açıklama yaparak bu pratiklerden vazgeçiyorlar.” Doç. Dr. Ali Murat Kırık ise bazı hizmet sağlayıcıların veri toplama ve reklam hedeflemesi için kullanıcı verilerini analiz ettiğinin bilindiğini ifade ediyor. Buna karşın kullanıcıların gizliliklerini korumak için bazı adımlar atabileceğine değinen Kırık, “Bunların başında gizlilik politikalarını ve izinleri düzenli olarak kontrol etmek, güvenilir kaynaklardan uygulamalar indirmek ve gizlilik ayarlarını güncellemek geliyor” diyor.
Gizli İzleme Yöntemleri
Peki, akıllı telefonlar ve uygulamalar tarafından kullanılan izleme yöntemleri neler? Akıllı telefonlardaki uygulamalarının, telefonun tüm sensörlerini, mikrofonunu, kamerasını ve telefon içindeki tüm verileri kullanabildiğini belirten Taşoluk, her uygulamanın her veriye erişiminin olmadığını ve işletim sisteminin bunu kısıtlaması gerektiğini ifade ediyor. Bazı uygulamaların kullanıcının istemeden izin vermesi ya da eksik işletim sistemi kontrollerini atlatması nedeniyle bu kontrollerin devre dışı bırakılabildiğine işaret eden Taşoluk, kullanıcıların telefonlarındaki verilerinin de risk altında olduğunu belirtiyor. Taşoluk, sözlerini şöyle sürdürüyor: “SMS'ler, WhatsApp yazışmaları, gezilen internet siteleri, kullanıcı adı ve şifre bilgileri ile epostalar telefonlarda bulunabiliyor. İzinleri iyi ayarlanmamış ya da izinleri atlatmış bir uygulama bu verilere erişebilir. Ayrıca, mikrofon ve kameradan gelen veriler de yetkili bir uygulama için risk oluşturabilir. Mikrofona erişme yetkisi olan bir uygulama kullanıcının söylediklerini duyabilir ve bununla ne yapacağı tamamen uygulama geliştirenin hayal gücüne kalmıştır. Konum verisi de önemli bir izleme yöntemi. GPS verisi kullanıcının konum bilgisini ifşa ediyor ve gezdiği yerleri takip edebiliyor.”
Kullanıcı Verileri Analizi
Taşoluk, uygulamaların çeşitli bilgileri toplayarak, bir araya getirdiğini ve kullanıcılara ilgi duyabilecekleri reklamları sunmak için analiz ettiğini ifade ediyor. Kullanıcıların konuşmalarının resmi olarak hiçbir servis tarafından işlenmediğine ve işlenmesinin sözleşme ihlali anlamına geleceğine dikkat çeken Taşoluk, uygulamaların kullanıcıların internet geçmişini, aradıklarını, satın aldıklarını, konum verilerini ve diğer birçok bilgiyi işlediğini vurguluyor. Google Gmail’de yazılan mesajların içeriğine göre reklam çıkarıldığını örnek olarak veren Taşoluk, akıllı asistanlarla etkileşime geçtikten sonra söylenenlerin işlenerek reklam hedeflemesine dahil edilebileceğini belirtiyor. Taşoluk, uygulamaların topladığı verilerin sadece bunlarla sınırlı olmadığını, arkadaşların verilerinin de işlenebildiğini açıklıyor.
