Röportaj / Engin YAVUZ
Yöreye özgü toprak malzemeden seramik üretimini görmek isteyen yerli ve yabancı binlerce turist her yıl Karacasu’yu ziyaret ediyor.
Aydın’ın Karacasu ilçesinde yörenin çok özel toprağından ilçedeki atölyelerde tamamen el emeğiyle üretilen Karacasu çömleği ve seramikleri, Nevşehir çömleği olarak Türkiye ve dünya pazarlarına satılıyor. Karacasu Seramikçiler Derneği Başkanı Selahattin Öztürk, "Tarihi 8 asır öncesine dayanan atölyelerde çok zor koşullarda üretim yapıyoruz. Bize kimse sahip çıkmadığı için ürünlerimiz Nevşehir’den Eskihisar seramiği olarak Türkiye ve dünya pazarlarına gönderiliyor" dedi.
Pazarlama sorunları yaşadıklarını ve atölyelerin bu yüzden zor durumda olduğunu belirten Ekiz, "Seramik yapımında kullanılan dünyanın en kaliteli toprağı Karacasu’da bulunuyor. Kayıtlara göre ilçemizde 8 asırdır toprak işleniyor ve seramik ürünleri yapılıyor. Şu anda Karacasu’da 50 aile 32 toprak işleme atölyesinde üretimi sürdürüyor. Ama ürünlerimiz başka isimlerle pazarlanıyor. Seramik üreticilerinin daha iyi tanıtılması şart” diye konuştu.
ÇOCUKLAR SEVİYORSeramikçiliğin aslında bölgenin en önemli meslekleri arasında yer aldığını ve ilçede yetişen her çocuğun demir, çamur ve hamura yatkın olduğunu belirten Karacasu’nun en eski seramik üreticilerinden Süleyman Sertkaya şunları söyledi:
“Karacasu derinin, demirin, çamurun ve hamurun hayat bulduğu bir ilçedir. Karacasu'da 11’inci asırdan bu yana Türkler tarafından deri, demir, hamur ve çamur işlemeciliği yapılıyor ve bu meslek de Karacasuluların en önemli geçim kaynakları arasında yer almıştır. Bugün Türkiye'nin neresine giderseniz gidin hamur işleyip pide yapan ustaların çoğunluğu Karacasuludur. Türkiye'nin en önemli seramik işlemeciliği de yine ilçemizde yapılır” dedi.
BU İŞ ÇOK EMEK İSTER
Yaklaşık 50 yıldır ilçedeki atölyesinde seramik üretimini sürdürdüğünü belirten Sertkaya, “Basit gibi görünse de seramik üretimi çileli bir iş. 5-6 dakikada hazırlanan bir çömlek benim elimden çıktıktan sonra yandaki bölümde çömlek yaptığımız toprağın kaymak tabakası ile cilalanıyor. Ardından 700 derecelik fırında kademeli olarak ısı artırılarak 8 saat boyunca pişiriliyor. Ben burada ürettiğim çömleği ilçemizden gelip geçenlere 5 liradan satıyorum. Ama İzmir’de bu çömleğin aynısını 25 liradan aşağıya alamazsınız” diye konuştu.
GENÇLER ÖĞRENİYOR
Karacasu'da ustalar tarafından yapılan seramik işlemelerini bilimsel anlamda gençlere öğretebilmek için üniversitelerin meslek yüksek okullarında bölümler açıldığını belirten Sertkaya, “İlçemizde yetişen gençlerin yarısı çamura hayat verip istediği şekle sokarak yaşamının bir parçası haline getirmeyi becerir. Her geçen gün doğallığa daha fazla ihtiyaç duyduğumuz günümüzde Karacasu'nun en önemli kültürleri arasında yer alan seramik işlemeciliğini de gençlerimize en ince ayrıntısına kadar öğretiyoruz. Hedefimiz bu kültürümüzü hem gelecek kuşaklara aktarmak hem de ihtiyaç halinde gençlerimizin bu meslekten de ekmek yemesini sağlamak" dedi.
Testi, küp, kupalı bardak, gelin bardağı, vazo, saksı, şekerlik ve çömlek gibi günlük kullanıma yönelik ürünlerin yapıldığı Karacasu’da en çok ilgiyi çömlekler görüyor. Yapılan ürünler, yine aynı yörenin toprağından elde edilen yağlı toprakla cilalanıyor. Tamamen elle şekillendirilen toprak seramikler, odunlarla ısıtılan doğal fırınlarda yüksek ısıda pişiriliyor.
NASIL YAPILIR
Eskiden çömlekler akarsu yataklarından alınan toprağın veya killi toprağın üstündeki özlü çamur süzülerek, içindeki çakıl taş parçaları alındıktan sonra taşla veya tahta tokmakla dövülerek yapılırdı. Killi toprağa sadece biraz su katılır, süzülmüş balçıklı toprak kalıplara dökülerek sıkıştırılır veya ortası oyularak çeşitli biçimlere sokulurdu. Günümüzde ise çömlek yapılırken kil bol su içinde ıslatılarak sıvılaştırılıp süzülür. Süzülen bu sulu çamur belirli bir kıvama gelinceye kadar kurutulduktan sonra elle işlenerek biçimlendirilir. Günümüz çömlekçiliğinde önemli bir yeri olan “çömlekçi çarkı”, yaklaşık olarak M.Ö. 3 bin yılları civarında bulundu ve çömlekçiliğin çok büyük bir gelişim süreci içine girmesine neden oldu. Son yıllarda üreticiler çömlekleri açık ateş yerine bu iş için özel olarak yapılmış çömlek fırınlarını kullanarak pişirmeye başladı.
