Türkiye'de derinleşen ekonomik kriz ve durdurulamayan hayat pahalılığı, ailelerin bütçesindeki kara deliği büyütmeye devam ediyor. Birleşik Metal-İş Sendikası'na bağlı Sınıf Araştırmaları Merkezi'nin (BİSAM) her ay düzenli olarak yayımladığı Açlık ve Yoksulluk Sınırı raporunun Eylül 2025 sonuçları, tablonun vahametini gözler önüne serdi. Rapora göre, dört kişilik bir ailenin sağlıklı ve dengeli beslenebilmesi için sadece gıdaya yapması gereken aylık minimum harcama tutarı, yani açlık sınırı, 26 bin 418 liraya fırladı. Bu rakam, mevcut asgari ücretin binlerce lira üzerinde kalarak, milyonlarca çalışanın artık ailesini doyuracak bir gelire dahi sahip olmadığını kanıtladı.
Yoksulluk sınırı 91 bin lirayı aştı
BİSAM'ın araştırması, geçim mücadelesinin sadece mutfakla sınırlı kalmadığını, insanca bir yaşamın maliyetinin ne denli yükseldiğini de ortaya koydu. Gıda harcamalarının yanı sıra eğitim, sağlık, barınma, ulaşım, faturalar ve giyim gibi temel ihtiyaçların da dahil edildiği yoksulluk sınırı, dört kişilik bir aile için 91 bin 381 lira olarak hesaplandı. Bu rakam, bir ailenin borçlanmadan, temel ihtiyaçlarından kısmadan ay sonunu getirebilmesi için haneye girmesi gereken toplam geliri ifade ediyor. Mevcut ekonomik koşullar altında bu gelire ulaşabilen aile sayısının son derece sınırlı olması, toplumun geniş bir kesiminin yoksulluk içinde yaşadığı gerçeğiyle yüzleştiriyor.
Tek başına yaşamak bile lüks haline geldi
Ekonomik kriz sadece aileleri değil, tek başına yaşayan bireyleri de derinden etkiliyor. Araştırmaya göre, tek başına yaşayan bir kişinin açlık sınırı değil, temel tüm harcamalarıyla birlikte yoksulluk sınırının aylık 42 bin 526 liraya ulaştığı tespit edildi. Bu rakam, bekar bir çalışanın, öğrencinin veya emeklinin hayata tutunabilmesi için gereken minimum gelirin dahi ne kadar yüksek seviyelere tırmandığını gösteriyor. Özellikle büyük şehirlerdeki fahiş kira artışları ve yüksek yaşam maliyetleri göz önüne alındığında, tek başına yaşayan milyonlarca insan için geçinmek adeta bir hayatta kalma mücadelesine dönüştü.
Mutfaktaki ateş: Günlük gıda masrafı 881 lira
Araştırmanın detayları, mutfaktaki yangının boyutlarını daha net bir şekilde ortaya koyuyor. Dört kişilik bir ailenin sağlıklı beslenebilmesi için yapması gereken günlük gıda harcaması 881 lirayı buluyor. Bu harcamanın en büyük kalemini ise günlük 258 lira ile meyve ve sebze oluşturuyor. Sağlıklı beslenmenin temel taşlarından olan bu ürün grubuna erişim, artan fiyatlar nedeniyle her geçen gün daha da zorlaşıyor. Meyve ve sebzeyi, günlük 225 liralık masrafla süt, peynir ve yoğurt gibi temel süt ürünleri takip ediyor. Et, tavuk ve balık gibi protein kaynakları için ayrılması gereken günlük bütçe ise 171 lira olarak hesaplandı. Sadece ekmek için bir ailenin günlük 80 lirayı gözden çıkarması gerekiyor.
Asgari ücret, açlık sınırının altında kaldı
Raporun ortaya koyduğu en çarpıcı gerçeklik ise asgari ücret ile açlık sınırı arasındaki devasa uçurum oldu. 26 bin 418 lira olarak hesaplanan dört kişilik bir ailenin aylık gıda masrafı, milyonlarca çalışanın eline geçen asgari ücreti fersah fersah geride bıraktı. Bu durum, asgari ücretle geçinmeye çalışan bir ailenin, başka hiçbir harcama yapmasa bile sadece mutfak masraflarını karşılamasının dahi matematiksel olarak imkansız olduğunu gösteriyor. Sendikalar ve ekonomistler, asgari ücretin artık bir geçim ücreti olmaktan çıktığını, insanları açlığa mahkum eden bir sefalet ücretine dönüştüğünü vurguluyor.
