Koronavirüs hepimizin hayatını çok etkiledi. Şimdiye kadar koronavirüsten çok sayıda kişi hayatını kaybetti. Yeni aşıların bulunmasıyla birlikte içimizde bir umut belirdi. Ülkemizde Biontech aşısının da uygulanmaya başlanmasıyla birlikte özellikle alerjik hastalığı olan kişiler hangi aşıyı seçecekleri konusunda kafa karışıklığı yaşıyor. Aşılara karşı gelişen ciddi alerjik reaksiyon gelişen vakaların bildirilmesi ile birlikte alerjik hastalığı olanlar endişeli. Alerji ve Astım Derneği Başkanı Prof. Dr. Ahmet Akçay, "Almanya'nın Pfizer BioNTech aşısı mRNA tabanlı Kovid-19 aşısıdır. Diğer mRNA aşısı Moderna aşısıdır. BNT162b2 aşısı için BioNTech teknolojisi, SARS-CoV-2 koronavirüsün (Kovid-19) yüzeyinde bulunan diken proteininin bir kısmını kodlayan nükleositle modifiye edilmiş mRNA (modRNA) kullanımına dayanmaktadır. Bu aşıda mRNA tarafından diken proteinin bir parçası vücutta oluşur ve bu da vücutta bağışıklık oluşturur. Bu bağışıklık enfeksiyona karşı koruma sağlar" dedi.
Bağışıklığı uyarıyor
Prof. Dr. Akçay, "Çin'in Sinovac firmasının Coronavac aşısı formaldehitle inaktive edilen ve adjuvan olarak alüminyum kullanılan ölü aşıdır. Virüs parçalanıp etkisiz hale getirilerek vücudumuza ara verilmeden bağışıklığımızı uyarmaktadır. Ölü aşı olduğu için daha güvenli olduğu düşünülmektedir" diye ekledi. Akçay şunları dile getirdi: “Aşılara karşı gelişen alerjik reaksiyonlar genellikle aktif bileşenin kendisinden ziyade katkı maddelerine ve aşıdaki koruyucular ve antibiyotikler gibi bileşenlere bağlıdır. Aşılar ayrıca üretim sürecine bağlı olarak az miktarda protein içerebilir. BioNTech aşısı için milyon doz aşı başına yaklaşık on bir vakada şiddetli alerjik reaksiyon gözlenmiştir. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinin bir raporuna göre, bu alerjik reaksiyonların yüzde 71'i aşılamadan sonraki 15 dakika içinde gelişmiş ve çoğunlukla (yüzde 81) bir alerji veya alerjik reaksiyon öyküsü olan kişilerde meydana geldiği bildirilmiştir.
30 Dakika beklenmeli
Alerjik astım, egzama, alerjik nezle ve diğer alerjik hastalığı olan kişilerin gerek BioNTech gerekse Çin aşısı Coronavac aşısı olmasında sakınca yoktur. Sadece alerjik hastalığı olanların aşılarını hastane ortamında yaptırmaları ve aşı sonrası 30 dakika gözetim altında beklemeleri faydalı olacaktır. İlaç alerjisi ve besin katkı maddelerine alerjisi olanlar için BioNTech aşısının alerji riski daha yüksektir. Bu nedenle özellikle ilaçların tablet formuna alerjik reaksiyon geçirmiş olanlar, ilaç alerjisinin nedeni tespit edilmemiş olanlar, besin katkı maddesine alerjisi olanların BioNTech aşısı yerine Çin aşısı Coronavac aşısı olması alerji riski açısından daha emniyetli olabilir.
Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Ümit Savaşçı ise, "Eğer kişi bağışıklık istemini baskılayacak ilaç kullanıyorsa, kemoterapi alıyorsa, kanser tedavisi görüyorsa veya daha önceden ağır bir nörolojik hastalık geçirmişse ilk tercihi Sinovac aşısı olsun. Ama genç, sağlıklı hiçbir hastalığı yoksa, kronik hastalığı var; ama bu saydığım hastalıklar değilse o zaman Biontech aşısının koruyuculuk oranı Sinovac aşısına göre yüzde 10 daha fazla" dedi.
Şeker ve böbrek hastaları
Ankara Üniversitesi (AÜ) Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İsmail Balık da, Alman BionTech aşısı ile Çin Coronavac aşısı hakkında bilgiler verdi. Profesörün önerisi şöyle: “Obez kişiler, böbrek rahatsızlığı olan hastalar, şeker hastaları BioNTech aşısını tercih etsin. BioNTech aşısı immün sistem üzerinde uyarısı daha güçlü, daha kısa sürede yüksek antikor cevabı oluşturuyor. Aşı yapıldıktan bir hafta sonra bağışıklık önemli ölçüde oluşmaya başlıyor. Alerjisi olanlar Çin Coronavac aşısını tercih edebilir. İnaktif olan Çin Coronavac (Sinovac) aşısı bağışıklık sistemi üzerinde daha zayıf uyarı yapıyor. O nedenle de ikinci dozdan 15 gün sonra etkili bağışıklık gelişiyor. Alerjik bünyesi olanlar Coronavac (Sinovac) aşısını seçebilir.
İlaç Bilincini Geliştirme ve Akılcı İlaç Derneği Başkanı olarak da görev yapan Balık, şunları söyledi: "BioNTech aşısı, yan etki olarak daha fazla kendini gösteriyor. Bunlar, aşı yerinde ağrı, şişlik, ateş, vücut kırgınlığı gibi belirtiler BioNTech aşısında daha fazla görülüyor ama bunların hiçbiri risk oluşturmuyor, kişiyi ağır hastalık geçirme ve ölüm riskinden koruyor. İnaktif olan Sinovac aşısında ise bu tip yan etkiler ya olmuyor ya daha az gözüküyor."
Şu an kullanımda olan aşıların mutant virüsler üzerine etkisine de değinen Balık, "Aşılar, bu İngiliz mutantından etkilenmiyor, bu iyi bir haber. Şu anda yapılan aşıların tümü bu mutanta karşı da etkili" dedi. Aşıların salgını kırma ve vaka sayılarını hızla azaltmada çok etkili olduğunun İngiltere ve İsrail'de görüldüğünü aktaran Balık, sözlerini şöyle sürdürdü: "İngiltere, kısa bir zaman öncesine kadar Avrupa'da en fazla vakanın görüldüğü ülkeydi, ancak üç gündür Londra'da hiç ölüm görülmediği açıklandı. Hızlı bir şekilde salgın orada azaldı. İsrail'de ise neredeyse hiç vaka görülmez hale geldi. Neden? Çünkü, bu aşılanma ile sağlandı. Aşıyla toplumsal bağışıklığı sağladılar. Salgınlarda nüfusun yüzde 60'tan fazlasını aşılarsanız, bir kısmı da hastalığı doğal yoldan geçirdiği için bağışıklık kazanmış olacağından salgın o ülke için sorun olmaktan çıkar. Türkiye'de aşı temininde sorun yaşanmazsa, Sayın Bakanımızın da açıkladığı gibi haziran sonuna kadar nüfusun önemli bir kısmı aşılanmış olacak ve sonbahara salgından uzaklaşmış olarak girmiş olacağız."
Yan etki nasıl anlaşılır?
Alerjik şok en yaygın olarak deri, kalp ve dolaşım ve solunum sistemi etkilenmektedir. Alerjik şok durumunda şu belirtiler meydana gelebilir:
* Ciltte döküntü kızarıklık, kaşıntı
* Dilde ve dudaklarında şişlik
* Gırtlaktaki şişlik ve bronşlardaki daralma sonucunda ses kısıklığı
* Nefes darlığı ve astım tablosu
* Kalp dolaşımın etkilenmesi sonucunda tansiyon düşmesi
* Kalbin hızlı atması
* Bayılma, sindirim sisteminin tutulumu sonucunda kusma ve kramp şeklinde karın ağrısı bulguları oluşur
* Glukagon ilacı hazır bulundurulmalı
Aşıya karşı alerji gelişenlere çok hızlı bir şekilde müdahale edilmelidir. İlk olarak hayat kurtarıcı adrenalin uygulanmalıdır. Özellikle beta bloker tansiyon ilacı kullananlarda adrenalin etkili olmayacağı için glukagon ilacı kullanılması gereklidir. Bu nedenle aşı yapılan merkezlerde glukagon ilacının da hazır bulundurulması çok önemlidir.
Oruçluyken aşı yaptırılabilir mi?
Diyanet İşleri Başkanı ve Türkiye Diyanet Vakfı (TDV) Mütevelli Heyeti Başkanı Ali Erbaş, TDV Kocatepe Cami Konferans Salonu'nda ana teması "Şifa Ayı Ramazan" olan 2021 Yılı Ramazan Ayı Bilgilendirme Toplantısı'na katıldı. Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş, “Din İşleri Yüksek Kurulumuzun da açıkladığı gibi gerektiğinde oruçluyken aşı olmakta bir sakınca yoktur ve bu durum orucu bozmaz" açıklamasında bulundu.
'Randevuya gidilmezse ayda 150 bin aşı ziyan olur'
Antalya Kent Konseyi Sağlık Çalışma Grubu Başkanı Dr. Ozan Uzkut, koronavirüse karşı geliştirilen Pfizer-Biontech aşılarının -70 derece soğuk dolaplarda saklanıp, randevu sayısına göre özel taşıma aküleriyle soğuk zincir kırılmadan aşı merkezlerine götürüldüğünü söyledi. Uzkut, "Biontech aşıları dolaptan flakon halinde çıkıyor ve bu flakonun 6 kişiye yapılması, dolaptan çıktıktan sonra 6 saatte tüketilmesi gerekiyor. Gün sonunda 6 kişi gelmezse aşıların bir kısmı kalabiliyor" diye konuştu.
Aşı öncesi ve sonrası merak edilen sorular
* Aşılandım virüs bulaştırır mıyım?
Aşı olan kişiler de hastalığa yakalanabilir ve virüsü başkalarına bulaştırabilir. Bu yüzden aşıdan sonra da maske, mesafe, hijyen kuralına uymak gerekir. Ancak veriler aşının ağır hastalık ve ölümü büyük ölçüde engellediğini gösteriyor
* Koruma ne zaman başlıyor?
Sinovac aşısında ikinci dozdan sonra 15 gün geçmesi gerekiyor. BioNTech aşısında da ikinci dozu beklemek gerekiyor.
* Antikoruma baktırayım mı?
Aşının koruyuculuğunu tek başına antikorlara bağlamamak gerekiyor. Aşı ile elde edilen bağışıklık, sadece antikor testleri ile anlaşılabilecek bir şey değil. Yaptırmak gereksiz.
* Korona geçirdim, aşı olayım mı?
Hastalığı geçirdikten sonraki üç ay içinde aşı yaptırmaya hiç gerek yok. Korona geçirenlere altı aydan sonra yapılan tek doz aşı bağışıklık sisteminde hatırlatma etkisi yapacağı için oldukça güçlü bir antikor oluşturuyor.
* İkinci doz için farklı aşı seçebilir miyim?
İkinci dozun farklı olması tercihe değil mecburiyetlere bağlı olabilir. Genel olarak aşılamada bağışıklık sistemine hangi antijeni tanıttıysanız tam ve kalıcı bir etki oluşturması için ikinci dozu da aynı aşıdan yaptırmak gerekir.
* Kanser hastasıyım, hangi aşıyı yaptırayım?
Bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullanan kişilerde bağışıklık sistemi zayıflar. Bu kişiler, aşılara daha zayıf cevap verir. Böyle bakınca bağışıklık cevabının daha yüksek olduğunu bildiğimiz BioNTech aşını tavsiye edebiliriz. Ama bu, CoronaVac aşısının etkisiz olacağı anlamına gelmez..
* Alerjim var, Biontech yaptıramaz mıyım?
Gözlemler alerjik reaksiyon görülme oranının, BioNTech de biraz daha fazla olabileceğini gösteriyor. Sağlık Bakanlığı BioNTech aşısının ilk dozunda ağır alerjik reaksiyon geçirenlere ikinci dozun yapılmaması kararını aldı.
