Ayvatlar Köyü yakınlarında henüz kazı çalışmalarının başlamadığı Perperene Antik Kenti yer alıyor.Bugün Bergama'dan 20 kilometre uzaklıktaki Kozak Yaylası'ndayız. Birkaç yıldan beri madencilerin altın ve diğer madenler için yüzlerce sondaj yapıp delik deşik ettiği yaylada gün boyunca dolaşalım. Yaz sıcağında yayla serinliğinin tadını çıkaralım.Bergama ile Ayvalık arasında birçok köy yer alıyor.Yöredeki Yukarıbey, Karaveliler, Kıranlı, Çamavlu, Güneşli (Tekke), Göbeller, Terzihaliller, Kaplan, Hacıhamzalar, Aşağıcuma, Aşağıbey, Hisarköy, Ayvatlar, Yukarıcuma, Demircidere ve Okçular köylerine Kozak Köyleri, dağlık ve ormanlık alana kurulan bu bölgeye de Kozak Yaylası adı veriliyor.
Deniz seviyesinden 500-1000 metre arasında yükseltilere sahip olan Kozak’ta 500 aile geçimini yaylacılıktan sağlıyor. 5 milyondan fazla fıstık çamı ağacının bulunduğu yaylanın kendi adıyla anılan kara üzümü de çok lezzetli.
MESİRE YERİ VAR
Kozak Yaylası 67 kilometrelik Bergama-Ayvalık karayolu üzerinde yer alıyor. Yolculuğun her metresinden keyif alacağınızdan eminim. Hele sonbahar ve ilkbaharda tadına doyamayacağınız, görsel açıdan keyif yaşayacağınız doğa köşelerinden biri Kozak Yaylası. Yaylaya giden yol üzerinde Orman Genel Müdürlüğü Bergama Orman İşletme Müdürlüğü sorumluluk sahasında Bergama-Kozak karayolunun 17'inci kilometresinde, 10 hektarlık bir alanda Çınarlı Mesire Alanı yer alıyor. İzmir'den 115 kilometre uzaklıktaki bu orman içi dinlenme alanına giderken, yol üzerinde Bergama harabeleri ile dünyanın ilk darphanesini de görmeyi ihmal etmeyin.
HENÜZ KAZI YOK
Yaylada gezip görülecek birçok doğal ve tarihi zenginlik var. Yalnızca ilginç kayalıklarla ve ormanlarla bezenmiş karayolu bile gezginler için büyük sürprizler taşıyor. Nebiler Köyü’ndeki şelale mutlaka görülmeli. Burada küçük bir kaplıca da var. Ayrıca mağarayı da görebilirsiniz. Ayvatlar Köyü yakınlarında henüz kazı çalışmalarının başlamadığı Perperene Antik Kenti yer alıyor. Doğanın sarıp sarmaladığı kalıntıları görmenizi tavsiye ederim. Göbeller civarında kamp alanları ve yürüyüş parkurları var. Burası kuş gözlemciliği yapmaya da elverişli. Demircidere'de Türkmen geleneklerini incelemek için zaman ayırabilirsiniz. Aşağıbey köyündeki tarihi Roma hamamını da mutlaka görün.
DOKUMACILIK YAYGIN
Aşağıbey Köyü'ndeKİ 30 yataklı otel yaylayı gezmeye gelen yerli ve yabancı turistlerin konaklayabileceği çok az sayıda tesisten biri. Ayrıca Aşağıbey Köyü'nde köy evlerini de yaz aylarında kiralayabilirsiniz. Bergama'daki Kozak Garajı'ndan kalkan minibüslerle Kozak Yaylası'na ulaşılıyor. Özel araçlarıyla yaylaya çıkmak isteyenler Bergama'nın Şadırvan Mevkii'nden yön tabelaları izleyerek Kozak'a ulaşabilir.
Her şehrin, kasaba ve köyün birer dokuma merkezi olduğu Anadolu’nun zengin dokuma kültürüne sahip merkezlerinden biri de Kozak Yaylası. Kozak’ta Türk halı ve düz dokuma yaygılarının en iyi örneklerini bulmak olası. Kozak yöresinde günümüzde halı ve düz dokuma yaygılar (kilini, cicim, zili, sumak) dokunuyor. Bugüne gelebilen pedallı tezgâhlardan halkın, eskiden beri dokumacılık yaptığı, giyim-kuşam ve sergi ihtiyacını kendisinin ürettiği anlaşılıyor. Günümüzde bu tezgâhlara, halk arasında, tızgâh (tezgâh) deniliyor. Tızgâhda, yakın zamanlara kadar düz dokuma yaygı (kilim), heybe, ihram (çarşaf), bel kuşağı, peşkir (havlu), iç ve dış çamaşırlar dokunuyordu. Günümüzde çarşaf, bel kuşağı ve çevrede yaşayan yörükler için yolluk tipi dokumalar üretiliyor. Kozak'ta eskiden her köyde halı dokunurken günümüzde bu gelenek 15 köyden yalnızca Karaveliler, Kıranlı, Çamavlu, Güneşli (Tekke), Terzihaliller, Yukarıcuma ve Hacıhamzalar köylerinde sürdürülüyor.
BİNLERCE HEKTARLIK
Kozak binlerce hektarlık alanı kaplayan büyük bir yayla. Yaylanın Balıkesir ve İzmir sınırları içinde toprakları var. Bergama Krallığı'ndan beri fıstık çamına sahip bir bölge olduğu biliniyor. Yaklaşık 5 milyon civarında ağaç olduğu belirtiliyor. Şu anda bölgede yılda 2.000 tona yakın fıstık elde ediliyor. Çam fıstığı üretimi Terzihaliller, Yukarıcuma, Yukarıbey, Aşağıbey, Aşağıcuma, Ayvatlar, Çamavlu, Demircidere, Okçular, Göbeller, Güneşli, Hacıhamzalar, Hisar, Kaplan, Karaveliler ve Kıranlı köylerinde yaygın. Ama bu nazlı ürüne kavuşmanın bedeli ağır. Bir ağacın kozalak vermesi için dikiminden sonra 10 yıl geçmesi gerekiyor. Nisan ayına kadar kozalak toplanıyor. Yöre insanları bu işleme "Çam indirme" diyorlar. "Keye" adı verilen sırıklarla kozalaklar toplanıyor. Bir ağaçtan elde edilen çam fıstığının miktarı ise yalnızca 7 kilogram. İşlemler kozalakları indirmekle bitmiyor. Bir ton kozalaktan 70-80 kilogram fıstık çıkıyor. Ağaçlarda görülen bir hastalık nedeniyle bölgedeki ağaçlarda kuruma başlamıştı. Hastalık artık giderilmek üzere. Ancak en iyimser tahminle üç-dört yıl geçmeden fıstık çamlarından ürün almak mümkün olmayacak.
KEŞKEK ÇOK MEŞHUR
Kozak Yaylası’nda yöresel peynirler, çamfıstığı, üzüm ve fıstık helvası çok seviliyor. Demircidere'de çok güzel keşkek yapılıyor. Bir de "gelin alma"da pişirilen "sura" var. Bu yemek yapılırken kemiksiz kuzu kaburga, Kozak fıstığı, kuşüzümü ve dağlardan toplanan otlar hep birlikte fırınlanıyor. Bu yerel lezzetleri tatmadan İzmir'e dönmeyin.
