Türkiye'de milyonlarca vatandaşın en önemli yatırım ve ihtiyaç kalemlerinden biri olan ikinci el otomobil piyasası, uzun süredir kontrolsüz yapısı, spekülatif fiyat hareketleri ve artan dolandırıcılık vakalarıyla gündemden düşmüyordu. Vatandaşların birikimlerini hiçe sayan sahte ilanlar ve kayıt dışı ticaretin neden olduğu mağduriyetler, piyasaya olan güveni ciddi şekilde sarsıyordu. Ticaret Bakanlığı, bu gidişata dur demek ve sektörde yeni bir sayfa açmak amacıyla devrim niteliğinde bir adım attı. 16 Haziran 2025 tarihinden itibaren, internet üzerindeki tüm ikinci el taşıt ilanları için yetki belgesi zorunluluğu getirildi. Bu uygulama, Elektronik İlan Doğrulama Sistemi (EİDS) üzerinden yürütülecek ve sektörde adeta bir milat olarak kabul ediliyor.
Yeni düzenlemeyle birlikte, artık önüne gelen herkes başkasına ait bir aracın ilanını internete koyamayacak. Bir taşıt ilanı verebilmek için ya o aracın ruhsat sahibi olmak ya da ruhsat sahibi tarafından e-Devlet üzerinden resmi olarak yetkilendirilmiş olmak gerekiyor. Bakanlık, yetkilendirilebilecek kişileri de net bir çerçeveyle sınırladı. Buna göre ilanlar; sadece taşıtın sahibi, taşıt sahibinin birinci ve ikinci derece kan hısımları (anne, baba, çocuk, kardeş, dede, nine, torun), eşi veya mesleki yeterlilik belgesine sahip, ruhsatlı ve yetki belgeli oto galerileri tarafından verilebilecek. Bu kural, özellikle başkasına ait araçların fotoğraflarını kopyalayarak piyasa fiyatının çok altında sahte ilan oluşturan ve "kapora" adı altında vurgun yapan dolandırıcıların hareket alanını tamamen ortadan kaldırmayı hedefliyor. Aynı zamanda, herhangi bir vergi kaydı olmadan, "ayaküstü" tabir edilen yöntemlerle araç alım satımı yaparak haksız kazanç sağlayan ve kayıtlı esnafla haksız rekabete giren kişilerin de sistem dışına itilmesi sağlanacak.
İzmirli esnafın yüzü gülüyor: "yıllardır bunu bekliyorduk"
Ticaret Bakanlığı'nın bu kararı, en çok yıllardır haksız rekabet ve piyasadaki güvensizlik ortamından şikayetçi olan yetkili galeri esnafını sevindirdi. İzmir'de ikinci el otomobil alım satımı yapan esnaf, yeni dönemi büyük bir memnuniyetle karşıladı. Piyasada yıllardır faaliyet gösteren 54 yaşındaki galerici Fahri Karlık, bu düzenlemenin uzun zamandır bekledikleri bir adım olduğunu vurguladı. Karlık, "Piyasada bu işi meslek olarak yapmayan, herhangi bir sorumluluğu olmayan çok sayıda kişi vardı. Biz bu işin sadece vergisini ödeyen, kurslarını tamamlamış, belgelerini almış, dükkanı olan galerici esnafı tarafından yapılmasını istiyorduk. Bakanlık, nihayet sesimizi duydu ve bu sistemi hayata geçirdi" dedi.
Karlık, sistemin işleyişine de değinerek, "Artık bir vatandaş aracını bizim satmamızı istediğinde e-Devlet üzerinden bize onay vererek, bizi resmi olarak yetkilendiriyor. Eskiden kötü niyetli insanlar, bizim verdiğimiz bir ilanın fotoğraflarını kopyalayıp daha düşük bir fiyata başka bir siteye koyarak kapora dolandırıcılığı başta olmak üzere çeşitli sahtekarlıklar yapabiliyordu. Artık ilanın sahibi belli, yetkilisi belli. Bu sahtekarlıklar geride kaldı. Vatandaş artık hem aracını güvenle satabiliyor hem de alacağı aracın ilanı konusunda tereddüt yaşamıyor" şeklinde konuştu. Fahri Karlık, bakanlığın daha önce getirdiği ve noter satışı tamamlanana kadar parayı bir havuzda tutan güvenli satış sisteminin, bu yeni yetki belgesi zorunluluğu ile birleşerek alım satım sürecini baştan sona tam bir güvence altına aldığını da sözlerine ekledi.
'Üçkağıtçılığın önüne geçildi': genç galericilerden tam destek
Sektörün genç temsilcileri de yeni düzenlemeden oldukça umutlu. 27 yaşındaki galerici Ali Berke Belli, uygulamanın özellikle kayıt dışı çalışan ve piyasanın dengesini bozan kişilere büyük bir darbe vurduğunu ifade etti. Belli, "Ayaküstü araba alıp satanlara bu sistem net bir engel oldu. Artık herkes bu işi yapamıyor; sadece resmi yerlerde, kurallara uygun şekilde yapılacak. Üçkağıtçılığın ve dolandırıcılığın önüne geçildi. İnternet sitelerine artık herkes keyfine göre ilan koyamıyor. Sadece yetkilendirilenler koyuyor. Bu, bizim gibi işini dürüstçe yapan esnaf için harika bir sistem ve sonuna kadar memnunuz" dedi. Bu yeni düzenleme, mesleğe yatırım yapan, dükkan kirası ve vergi ödeyen, istihdam sağlayan resmi işletmelerin, hiçbir maliyeti olmayan kayıt dışı satıcılara karşı yaşadığı haksız rekabeti sonlandıracak bir adım olarak görülüyor.
Vatandaş için güvenli liman: e-devlet ile tam yetkilendirme
Yeni sistem sadece esnafı değil, aracını satmak veya yeni bir araç almak isteyen vatandaşı da koruma altına alıyor. Galeride kuzeninin otomobilini satmak için ona e-Devlet üzerinden yetki verdiğini belirten 18 yaşındaki Süleyman Talha Belli, uygulamanın vatandaş gözündeki karşılığını anlattı. Belli, "Bakanlık çok güzel ve pratik bir sistem yapmış. Birkaç dakika içinde e-Devlet üzerinden kuzenime yetki belgesi verdim. Artık benim adıma ilanı güvenle yayınlayabilir ve satış sürecini yürütebilir. Bu sayede hem benim hem de aracı alacak kişinin aklında hiçbir soru işareti kalmıyor. Satışlar çok daha güvenli bir ortamda yapılabiliyor" diye konuştu. Bu basit ama etkili dijital doğrulama adımı, ikinci el piyasasının en büyük sorunu olan güven eksikliğini ortadan kaldırmayı vaat ediyor. Alıcılar, artık ilanı veren kişinin gerçekten o aracın sahibi veya yasal temsilcisi olduğundan emin olarak pazarlık masasına oturabilecek. Bu durum, piyasada şeffaflığı artırarak, daha sağlıklı bir fiyat oluşumuna da zemin hazırlayacak.
