HABER/ Hacer BAYKARA

Van Bölge ve Araştırma Hastanesi, Van'da halk sağlığı sorununa dönüşen tandır kazalarına ilişkin bir rapor hazırladı. Sahada yapılan çalışma sonucu hazırlanan raporda tandır kazaları ve bu kazalarla bağlantılı olarak ortaya çıkan can kaybı ve yaralanmaların detayları saptandı. Tandır ve tandır dumanıyla ilgili alan incelemesi yapan ekipler, 13 ilçe ve merkezde saha çalışması gerçekleştirip, Van’daki 750 muhtardan 529’una ulaşarak, anket yaptı. Ankette, muhtarların bulunduğu yerleşim yerlerinde kaç hane ve kaç tandırı olduğuna, yakmak için nelerin kullanıldığına kadar cevaplar aranırken, hastanenin yanık merkezine gelen 4 bin 500 tandır yanığı vakası da incelendi. Ayrıca araştırma sonucunda tandıra düşerek hayatını kaybeden kadın ve çocukların yanı sıra yine kadınlarda fazla görülen hastalıklar saptandı.Tandır yanıkları, tandır dumanı ve beraberinde oluşturduğu hastalıklarla ilgili araştırmalarda, tandırda ekmek pişiren kadınlarda sigara içmemelerine rağmen KOAH da gözlendiği belirtildi. Yine kadınların uzun yıllar tandır dumanına maruz kaldıklarını ve görme ile ilgili önemli sorunlar yaşadığı saptandı.

10 YILDA 5 BİN VAKA

Yine Van ve çevre illerde ekmek pişirmek için kullanılan tandırlar birçok defa ölüm ve yaralanmalarla sonuçlanan kazalara yol açıyor. Özellikle kırsal alanlarda yaşanan bu kazaların başlıca nedenleri arasında yer altında olan tandırın yapısı, dalgınlık ve dikkatsizlik olarak belirtiliyor. Tandır, bölgede çok ciddi travmalara yol açıyor. Hem organlarda fonksiyon kaybı hem de ciddi psikolojik sorunlar ortaya çıkıyor. Ayrıca tandır kazalarının yol açtığı yanıkların tedavisi çok uzun sürüyor. Van Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi verilerine göre son on yılda Van'da 5 bine yakın yanık hastası olmuş. Bunlardan yaklaşık beşyüzden fazlası tandır yanığıyla ilişkili. Yani çoğu kadın tandırda ekmek pişirirken kendini yakmış. Hastane raporuna göre 20 yıl ve üzeri tandırda çalışmış kadınlarda yemek borusu kanserinin ciddi bir oranda arttığı da belirtiliyor. Raporda, hastanenin göğüs kliniğinde yatan hastaların çoğunun kadınlardan oluştuğu kaydediliyor.

Öte yandan hastane yanık merkezinin 2007 yılında kurulduğu, merkezde sınırlı imkanlarla bölgenin ihtiyacı olan "Yanık Birimi"nin aktif olarak çalışmalarını sürdürdüğü aktarılıyor. Hastane web sitesinde yer alan bilgiye göre Yanık Ünitesi Birimi 2008 yılından beri Van, Ağrı, Şırnak, Hakkari, Batman, Siirt ve Muş başta olmak üzere bölgedeki il ve ilçelerden gelen hastalara hizmet veriyor. Yine son 12 ayda Van ve çevre illerden başvuran 604 hastanın yatarak tedavi edildiği ünitede yüzlerce yanık vakasının ise ayaküstü tedavi gördüğü bilgisi yer almakta.

YANIK SEMPOZYUMU

Kentte tandır yanıkları ile tandır dumanının neden olduğu hastalıklar, 5-6 Haziran'da düzenlenen 'Yanık Sempozyumu'nda ele alındı. Sempozyuma ev sahipliği yapan Van Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi, yaklaşık 5 yıldır hem tandır kullanılan kırsal alanlarda hem de yemek borusu kanseri ve KOAH gibi rahatsızlıklarla hastaneye başvuran hastalar üzerinde yaptığı çalışmaları raporlaştırarak kamoyuna sundu.

CAN KAYIPLARI

Özellikle kırsal kesimlerde tandır kazalarının ardı arkası kesilmiyor. Son olarak 10 Mayıs tarihinde Erciş ilçesinin Yeşilova Mahallesi’nde 6 çocuk annesi Ö.T. (34), tandırda ekmek pişirirken tandıra düşerek yaşamını yitirdi. Ondan önce de Ocak ayında Özalp ilçesi Aşağı Yorganlı Mahallesi'nde 69 yaşındaki Hayriye Ak isimli yaşlı kadın dengesini kaybederek tandıra düşmüş ve hayatını kaybetmişti. Yine geçtiğimiz yıl Haziran ayında Ağrı'nın Taşlıçay ilçesine bağlı Aşağı Toklu köyünde ekmek pişirilen tandırda Hacer Engül (27) ve kızı Ayşegül (2) feci şekilde can vermişti.

NELER YAPILABİLİR?

Tandır kazaları bir halk sağlığı sorunu olarak ele alınıyor. Kadınlar artan ekmek fiyatlarına karşı ekonomik açıdan ekmek pişirmeye mecbur kaldıklarını dile getiriyor. Bu kazaların nasıl minimize edileceğine ilişkin somut çalışmalar ise yeni yeni yapılmaya başlandı. Uzmanlara göre bu kazaların önüne geçmek adına; tandır evleri ıslah edilebilir, koruyucu ekipmanlar giyilebilir. Ayrıca tandır yakılırken çıkan yoğun dumana karşı maske kullanılımı öneriliyor. Tandır evlerindeki dumanın geniş bir bacayla tahliye edilmesi gerektiği de dikkat çekilen bir başka konu.

BELGESELE KONU OLDU

Handan Tufan, 2016 yılında tandır kazalarına ilişkin kısa metrajlı bir belgesele imza attı.Tufan, ''Ölüm Çukuru Tandır'' isimli tandır ekmeği yaparken, tandıra düştükleri için yaralanan kadın ve çocuklarla ilgili belgeselde, Van ve bölgede ekmek pişirme esnasında can kayıpları ve yaralanmalarla sonuçlanan bu sorunu işliyor.