Türkiye'de hukuk sistemini yeniden şekillendirecek kritik düzenlemeler hayata geçiyor. Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararı doğrultusunda, icra iflas, noterlik, idari yargı, Türk Ceza Kanunu, trafik ve internet düzenlemeleri başta olmak üzere pek çok kanunda kapsamlı değişiklik yapıldı.
İnternet yayınlarına ilişkin kapsamlı değişiklik
İnternet ortamında yapılan yayınlar için erişim engeli ve içerik çıkarma düzenlemeleri netleştirildi. Teklifle, Anayasa Mahkemesinin iptal kararı doğrultusunda İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun'da değişikliğe gidiliyor. Kanun'daki "içeriğin yayından çıkarılması" tanımı, "içeriğin internet ortamından çıkarılması" olarak değiştiriliyor.
"Uyarı yöntemi" tanımı, "internet ortamında yapılan yayın içeriği nedeniyle Kurum veya haklarının ihlal edildiğini iddia eden kişiler tarafından yapılan bildirimi" şeklinde düzenleniyor. "İçeriğin yayından çıkarılması" tedbiri uygulandığında söz konusu içerikler, gerektiği durumda geri döndürülebilir şekilde internet ortamından çıkarılabilecek.
Kişilik haklarının ihlali durumunda sulh ceza hakimleri, içeriğin çıkarılması veya erişimin engellenmesi kararı verebilecek. Kararın gereğini yerine getirmeyen sosyal ağ sağlayıcılarının internet trafiği bant genişliği %50 oranında daraltılabilecek, gerekli durumda bu oran %90'a kadar çıkarılabilecek.
Kişilik haklarının ihlal edilmesi vurgusu
Kanun'un Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen "İçeriğin yayından çıkarılması ve erişimin engellenmesi" hükmünün başlığı "Kişilik haklarının ihlal edilmesi" olarak değiştiriliyor. Yeniden düzenlenen hükme göre, yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden kişiler tarafından içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi amacıyla sulh ceza hakimliğine başvurulabilecek.
Sulh ceza hakimliğince, ayrıntılı bir inceleme yapılmasına gerek olmaksızın ihlalin ilk bakışta anlaşılabildiği hallerde 24 saat içinde içeriğin çıkarılması ve/veya erişimin engellenmesi kararı verilecek.
Yayın içeriği nedeniyle kişilik haklarının ihlal edildiğini iddia eden kişilerin talep etmesi durumunda sulh ceza hakimliğince, ayrıntılı bir inceleme yapılmasına gerek olmaksızın ihlalin ilk bakışta anlaşılabildiği hallerde başvuranın adının ihlale konu internet adresleriyle ilişkilendirilmemesine karar verilecek. Kararda bildirim yapılacak arama motorlarına yer verilecek. Ayrıntılı bir inceleme yapılmasına gerek olmaksızın ihlalin ilk bakışta anlaşılamadığı hallerde başvuru reddedilecek.
Sulh ceza hakimi, bu hüküm kapsamında yalnızca ihlalin gerçekleştiği yayın ile sınırlı olarak karar verecek. İnternet sitesinde yapılan yayının tümüne yönelik erişimin engellenmesine karar verilemeyecek. Ancak URL adresi belirtilerek içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle ihlalin engellenemeyeceğine dair kanaat oluşması veya içeriğin çıkarılması kararının gereğinin yerine getirilmemiş olması halinde, gerekçesi açıkça belirtilmek kaydıyla internet sitesinde yapılan yayının tümüne yönelik erişimin engellenmesine karar verilebilecek.
Sulh ceza hakimi tarafından verilen karar, erişim sağlayıcılar ile ilgili içerik ve yer sağlayıcılara bildirilmek üzere doğrudan Birliğe gönderilecek. Bu karar, Birlik tarafından erişim sağlayıcılar ile ilgili içerik ve yer sağlayıcılara bildirilecek. Bildirim üzerine kararın gereği derhal ve en geç 4 saat içinde yerine getirilecek.
Bu kapsamda verilen karara konu kişilik hakkının ihlaline ilişkin yayının başka internet adreslerinde de yayınlanması durumunda ilgili kişi tarafından Birliğe müracaat edilerek, kararın bu adresler için de uygulanması talep edilebilecek. Birlik tarafından talebin kabul edilmesi halinde mevcut karar bu adresler için de uygulanacak. Talebin Birlik tarafından kabulüne karşı, kararı veren hakimliğe itiraz edilebilecek. İnternet sitesindeki yayının tümüne yönelik erişimin engellenmesi kararlarında bu hüküm uygulanmayacak.
Adli para cezası verilecek
Erişimin engellenmesine konu içeriğin çıkarılmış olması durumunda hakim kararı kendiliğinden hükümsüz kalacak. İnternet sitesinin tümüne yönelik verilen erişimin engellenmesi kararına konu içeriğin çıkarılmış olması durumunda ise ilgilinin talebi üzerine kararı veren sulh ceza hakimliği tarafından karar kaldırılacak. Bu kapsamda sulh ceza hakimliklerince verilen kararlara karşı Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerine göre itiraz edilebilecek. Kararına itiraz edilen hakim veya itirazı incelemeye yetkili merci gerekli görmesi halinde tarafları dinleyebilecek. Söz konusu kararların gereğini yerine getirmeyen erişim sağlayıcılar ile ilgili içerik ve yer sağlayıcının sorumluları, 1000 günden 5 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak.
Verilen içeriğin çıkarılması kararının gereğinin Türkiye'den günlük erişimi 10 milyondan fazla olan yurt dışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı tarafından yerine getirilmemesi durumunda ilgili kişi tarafından yapılan müracaat üzerine Birlik, kararın uygulanmasını sağlamak için sosyal ağ sağlayıcıya yeniden bildirimde bulunacak. Bildirime rağmen kararın gereğinin 24 saat içinde yerine getirilmemesi durumunda ilgili kişi tarafından sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 50 oranında daraltılması için kararı veren sulh ceza hakimliğine başvurulabilecek.
Başvurunun kabulüne ilişkin hakim kararının uygulanmasından itibaren 30 gün içinde içeriğin çıkarılmaması halinde ilgili kişi tarafından sosyal ağ sağlayıcının internet trafiği bant genişliğinin yüzde 90 oranına kadar daraltılması için kararı veren sulh ceza hakimliğine başvurulabilecek. Hakim ikinci başvuru üzerine vereceği kararında, yüzde 50'den düşük olmamak kaydıyla, sunulan hizmetin niteliğini de dikkate alarak daha düşük bir oran belirleyebilecek. Hakim tarafından verilen kararlar erişim sağlayıcılara bildirilmek üzere Birliğe gönderilecek. Kararların gereği, bildirimden itibaren derhal ve en geç 4 saat içinde erişim sağlayıcılar tarafından yerine getirilecek. İçeriğin çıkarılması kararının gereğinin yerine getirilmesi halinde ilgilinin talebi üzerine kararı veren sulh ceza hakimliği tarafından internet trafiği bant genişliğinin daraltılmasına ilişkin karar kaldırılacak.
İcra ve iflas Kanunu'nda önemli revizyonlar
Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararı uyarınca icra ve iflas kanunu yeniden düzenlendi. İstinaf ve temyiz başvurularında parasal sınırlar, dava açıldığı veya şikayet yapıldığı tarihteki değerlere göre belirlenecek. Yeniden değerleme nedeniyle sınır artışları artık bölge adliye mahkemesi ve Yargıtay kararlarının iptali sonrası verilen kararlara uygulanmayacak. Noterlik Kanunu'nda ise disiplin cezaları belirginleştirilerek, hangi eylemlerin hangi cezaları gerektirdiği açıkça tanımlandı.
Noterlik disiplin hükümleri ve cezalar
Noterler için uyarma, kınama, para cezası, geçici işten çıkarma ve meslekten çıkarma cezalarının kapsamı genişletildi. Özellikle disiplin suçu tekrarı halinde cezaların bir derece ağır uygulanması sağlandı. Ayrıca, eski cezaların etkisi maddesi, zamanaşımı ve üst-alt derece uygulaması başlığıyla değiştirildi.
Ceza Kanunu'nda hapis cezaları artırıldı
Türk Ceza Kanunu'nda suça teşebbüs ve kasten yaralama suçlarına ilişkin cezalar ağırlaştırıldı. Örneğin, kasten yaralama fiilinin mağdurun sağlık durumunu kalıcı şekilde etkilemesi durumunda ceza süreleri 3 yıldan 4 yıla çıkarıldı. Suçun kadına karşı işlenmesi halinde ise alt sınır 6 aydan 9 aya yükseltildi. Tehdit suçunda ise mağdurun şikayeti üzerine verilecek cezanın alt sınırı 2 aya çekildi. Ses ve gaz fişeği atabilen silahlar da genel güvenliği tehlikeye sokan suçlar kapsamına alındı.
Trafik ve ulaşım suçlarına yeni düzenlemeler
Trafik güvenliği için cezalar artırıldı. Alkollü araç kullanma, kara yolu araçlarını tehlikeye atma gibi suçlar için hapis cezalarının alt sınırları yükseltildi. Ayrıca, kara, deniz, hava ve demiryolu araçlarının engellenmesi veya kaçırılması durumunda daha yüksek hapis cezaları öngörülüyor.
Çocuk hükümlüler için infaz sistemi değişiyor
Çocuk kapalı ceza infaz kurumları tanımına çocuk hükümlüler de eklendi. Çocuk eğitimevi ile kapalı ceza infaz kurumu arasında geçişler, iyi hal değerlendirmesi esas alınarak yapılacak. Ayrıca, belirli yaş ve suç türüne göre cezaların konutta infazı düzenlenerek 80 yaşını dolduranlar veya sağlık sorunları nedeniyle cezaevi koşullarına uygun olmayanlar için yeni infaz seçenekleri getirildi.
Hakimler ve savcılar için yeni düzenlemeler
HSK üyeliğinden ayrılanların yeniden göreve dönüşü ve adli-idari yargı mensuplarının yeni atamaları kolaylaştırıldı. Hukuk Muhakemeleri Kanunu, İdari Yargılama Usulü Kanunu ve Noterlik Kanunu gibi birçok düzenleme Anayasa Mahkemesi kararları ışığında kapsamlı şekilde değiştirildi.
