Emek Partisi (EMEP) İstanbul Milletvekili İskender Bayhan, Tuzla tersanelerinde çalışan on binlerce işçinin uzun çalışma saatleri, güvencesiz istihdam, kayıt dışı uygulamalar ve iş kazaları tehdidi altında çalıştığını belirterek konuyu Türkiye Büyük Millet Meclisi gündemine taşıdı. Bayhan, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’ın yanıtlaması istemiyle 16 sorudan oluşan yazılı soru önergesi verdi.
Bayhan, önergesinde Tuzla tersanelerinde ücretlerin bir bölümünün elden, bir bölümünün bankadan ödendiğini, sigorta primlerinin fiili ücretler yerine asgari ücret üzerinden yatırıldığını ve bu uygulamaların yaygın, sistematik bir hal aldığını ifade etti. İşçilerin iş sağlığı ve güvenliği açısından zorunlu olan koruyucu ekipmanları dahi çoğu zaman kendi imkânlarıyla temin etmek zorunda kaldığını vurguladı.
Ankete göre tablo ağır
Önergede, Kasım ayında yapılan ve 103 tersane işçisinin katıldığı “Baret Anketi”nin sonuçlarına da yer verildi. Ankete göre işçilerin yüzde 94’ü aldığı ücretin temel geçimini karşılamaya yetmediğini belirtirken, ortalama ücret 49 bin TL olarak ölçüldü. İşçilerin “geçinebilmek için gerekli” gördüğü ortalama ücret ise 96 bin TL olarak ifade edildi.
Barınma sorununun da öne çıktığını belirten Bayhan, tersane işçilerinin yalnızca yüzde 21’inin kendi evinde yaşayabildiğini, yüzde 79’unun ise kiralık ev, pansiyon ya da bekâr evinde yaşamak zorunda kaldığını aktardı. Ankete göre kira giderleri, işçilerin gelirinin ortalama yüzde 47’sine ulaşıyor. Her dört işçiden üçünün kredi ya da kredi kartı borcu bulunduğu da önergede yer aldı.
Bayhan, ücretlerin yetersizliği nedeniyle fazla mesainin bir “tercih” olmaktan çıkıp zorunlu hale geldiğini belirtti. Ankete göre işçilerin yüzde 34’ü günde 10 saatin üzerinde, yüzde 27’si ise haftada 20 saatin üzerinde fazla mesai yapıyor. Buna karşın sigorta primlerinin eksik yatırıldığına dair beyan oranı yüzde 77 olarak kaydedildi.
İş kazalarına ilişkin veriler de önergenin önemli başlıklarından biri oldu. Ankete katılan işçilerin yüzde 37’si, ağır yaralanmayla sonuçlanan bir iş kazası geçirdiğini belirtti. Buna rağmen iş güvenliği önlemlerinin büyük ölçüde işçilerin sorumluluğuna bırakıldığı, kişisel koruyucu donanımın sağlanmadığı ifade edildi.
Bakanlığa 16 soru
Bayhan, Bakan Işıkhan’a yönelttiği sorular arasında şu başlıklara yanıt istedi:
Tuzla tersanelerinde son yıllardaki ortalama ücretler,
Sigorta primlerinin asgari ücret üzerinden yatırılmasına karşı denetim yapılıp yapılmadığı,
Elden ödeme uygulamalarına ilişkin denetim ve ceza verileri,
Yasal sınırları aşan çalışma sürelerine yönelik yaptırımlar,
Fazla mesai ile iş kazaları arasındaki ilişkinin izlenip izlenmediği,
Son 5 yıldaki iş kazası, ağır yaralanma ve iş cinayeti sayıları,
Kayıt dışı bırakılan “küçük” iş kazalarına yönelik inceleme olup olmadığı,
Taşeron çalışmaya ilişkin muvazaa tespitleri ve sendikal baskı iddiaları.
Önergede ayrıca, Tuzla tersanelerine yönelik özel bir “denetim seferberliği” başlatılıp başlatılmayacağı ve denetim sonuçlarının kamuoyuna şeffaf biçimde açıklanıp açıklanmayacağı da soruldu.
