Türkiye otomotiv sanayinin Haziran ayı performansı, sektörün karmaşık dinamiklerini ortaya koyan çelişkili verilerle dikkat çekti. Otomotiv Sanayii Derneği'nin açıkladığı resmi rapora göre, toplam otomotiv üretimi geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 7,8 oranında artarak 107 bin 927 adet seviyesine ulaştı. Bu artış, sektörün genel anlamda toparlanma eğiliminde olduğunu gösteriyor.
Ancak sektörün en önemli alt segmentlerinden biri olan otomobil üretiminde tam tersi bir tablo ortaya çıktı. Otomobil segmentinde üretim, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 7,1 oranında azalarak 63 bin 918 adet olarak gerçekleşti. Bu düşüş, küresel otomobil pazarındaki dalgalanmaların ve tüketici tercihlerindeki değişimlerin Türkiye'ye yansımasının somut bir göstergesi olarak değerlendiriliyor.
Sektör temsilcileri, bu çelişkili durumun arkasında birden fazla faktör bulunduğunu belirtiyor. Ticari araç segmentindeki güçlü performans, toplam üretim rakamlarını yukarı çekerken, otomobil segmentindeki daralma, küresel tedarik zinciri sorunları ve değişen tüketici davranışlarından kaynaklandığı ifade ediliyor.
Pazar tarafında güçlü ivme devam ediyor
Üretim tarafında yaşanan karışık sinyallere rağmen, otomotiv pazarı Haziran ayında güçlü bir performans sergiledi. Toplam pazar, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 12,0 oranında büyüyerek 122 bin 505 adet seviyesine ulaştı. Bu artış, hem ekonomik toparlanmanın bir göstergesi hem de tüketici güvenindeki iyileşmenin somut bir yansıması olarak yorumlanıyor.
Otomobil pazarı özelinde ise büyüme oranı daha ılımlı seyretse de pozitif trend devam etti. Otomobil satışları yüzde 6,6 oranında artarak 93 bin 676 adet olarak gerçekleşti. Bu rakamlar, hem bireysel tüketicilerin satın alma gücünde yaşanan iyileşmeyi hem de kredilendirme koşullarındaki olumlu gelişmeleri yansıtıyor.
Pazardaki bu canlanma, özellikle yerli üreticiler açısından olumlu bir gelişme olarak değerlendiriliyor. Artan iç talep, üretim kapasitelerinin daha verimli kullanılmasına olanak sağlarken, sektörün istihdamı koruma kabiliyetini de güçlendiriyor.
İhracatta çelişkili rüzgarlar esiyor
Türkiye otomotiv sanayinin en güçlü yanlarından biri olan ihracat performansında da Haziran ayında çelişkili bir tablo yaşandı. Genel otomotiv ihracatı adet bazında yüzde 19,8 gibi güçlü bir artış göstererek 90 bin 101 adet seviyesine ulaştı. Bu performance, sektörün küresel rekabet gücünü koruduğunu ve uluslararası pazarlardaki konumunu güçlendirdiğini gösteriyor.
Ancak otomobil ihracatı segmentinde durum farklı. Bu alanda adet bazında yüzde 3,6'lık bir düşüş yaşanarak 49 bin 468 adet seviyesinde gerçekleşti. Bu gerileme, küresel otomobil pazarlarındaki rekabet şartlarının zorlaştığını ve Türk üreticilerinin yeni pazarlama stratejileri geliştirmesi gerektiğini işaret ediyor.
İhracat değeri açısından bakıldığında ise tablo çok daha olumlu. Dolar bazında otomotiv ihracatı değeri yüzde 31,3 artışla 3,34 milyar dolar seviyesine ulaştı. Otomobil ihracatı değeri de yüzde 23,5 artışla 1,01 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu veriler, ihraç edilen ürünlerin katma değerinin arttığını ve daha yüksek fiyatlı segmentlerde başarı sağlandığını gösteriyor.
İlk yarı bilançosu: istikrarlı büyüme, kapasite sorunu
2025 yılının ilk altı aylık dönemine bakıldığında, otomotiv sektörünün genel olarak istikrarlı bir büyüme sergilediği görülüyor. Toplam otomotiv üretimi 706 bin 422 adet olarak gerçekleşerek, bir önceki yılın aynı dönemiyle paralel seyir izledi. Traktör üretimi dahil edildiğinde ise toplam üretim 722 bin 309 adedi buldu.
Otomobil üretimi alanında ise yılın ilk yarısında yüzde 5'lik bir azalış yaşandı ve 439 bin 101 adet seviyesinde gerçekleşti. Bu düşüş, sektörün bu segmentteki zorluklarının devam ettiğini ortaya koyuyor.
Ticari araç grubunda ise daha olumlu bir tablo var. Bu segmentte üretim yüzde 9 artarken, hafif ticari araç grubunda yüzde 11'lik büyüme kaydedildi. Ancak ağır ticari araç grubunda yüzde 13'lük bir gerileme yaşandı.
Sektörün kapasite kullanım oranları ise iyileştirme alanları olduğunu gösteriyor. Otomotiv sanayinin genel kapasite kullanım oranı yüzde 67 seviyesinde kaldı. Araç grubu bazında bakıldığında; hafif araçlarda yüzde 68, kamyon grubunda yüzde 56, otobüs-midibüs grubunda yüzde 63 ve traktörde yüzde 42 seviyelerinde gerçekleşti.
İhracat lideri konumunu koruyorken 20 milyar dolara koşuyor
Türkiye'nin en büyük ihracat sektörlerinden biri olan otomotiv sanayi, 2025'in ilk yarısında da liderlik konumunu sürdürdü. Adet bazında ihracat yüzde 8 artışla 530 bin 322 adet seviyesine ulaştı. Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre, otomotiv sanayi yüzde 17,6'lık payla sektörel ihracat sıralamasında birinci sıradaki yerini korudu.
Değer bazında performans daha da etkileyici. Uludağ İhracatçı Birlikleri verilerine göre, ilk altı aylık dönemde toplam otomotiv ihracatı 19,7 milyar dolar seviyesine ulaştı. Otomobil ihracatı ise yüzde 12 artışla 5,8 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Ana sanayi ve tedarik sanayi ayrımında da pozitif gelişmeler yaşandı. Ana sanayi ihracatı dolar bazında yüzde 15, tedarik sanayi ihracatı ise yüzde 7 oranında arttı. Bu veriler, sektörün hem nihai ürün hem de yan sanayi alanında rekabet gücünü koruduğunu gösteriyor.
Yerli araç payında umut verici gelişmeler
İç pazar performansında dikkat çeken bir diğer nokta ise yerli araç paylarındaki gelişmeler. 2025 yılının ilk yarısında otomobil satışlarında yerli araç payı yüzde 29 seviyesinde gerçekleşti. Hafif ticari araç pazarında ise yerli araç payı yüzde 20 olarak kaydedildi.
Bu oranlar, Türk otomotiv sanayinin yurt içi pazardaki konumunu güçlendirme çabalarının meyvelerini vermeye başladığını gösteriyor. Özellikle yerli markaların uluslararası standartlarda ürün geliştirme kapasitelerinin artması ve tüketici tercihlerindeki değişimler, bu pozitif trendin arkasındaki temel faktörler olarak öne çıkıyor.
