Türkiye ekonomisinin 2025 yılı performansına dair en kritik verilerden biri olan üçüncü çeyrek Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) sonuçları belli oldu. Zincirlenmiş hacim endeksi baz alınarak yapılan hesaplamalara göre ekonomi, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 3,7 oranında bir genişleme hacmi yakaladı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilere bakıldığında ise bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,1’lik bir artış kaydedildiği görüldü. Bu veriler, ekonomideki çarkların dönmeye devam ettiğini ancak sektörler arası ayrışmanın belirginleştiğini ortaya koydu. Cari fiyatlarla hesaplanan GSYH büyüklüğü ise geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 41,6 artışla 17 trilyon 424 milyar 718 milyon TL seviyesine ulaştı. Dolar bazında değerlendirildiğinde ise üçüncü çeyrek hasılası 432 milyar 880 milyon dolar olarak kayıtlara geçti.
Lokomotif inşaat oldu tarımda alarm zilleri çaldı
Büyüme verilerinin alt kalemleri incelendiğinde, sektörel bazda yaşanan dramatik farklar raporun en çarpıcı kısmını oluşturdu. Özellikle kentsel dönüşüm projeleri ve altyapı yatırımlarının etkisiyle hareketli günler geçiren inşaat sektörü, 2025 yılının üçüncü çeyreğinde yüzde 13,9’luk rekor bir büyüme oranına imza attı. İnşaatı, yüzde 10,8’lik artışla finans ve sigorta faaliyetleri ile yüzde 10,1’lik büyüme yakalayan bilgi ve iletişim faaliyetleri takip etti. Sanayi sektörü ise yüzde 6,5 oranında büyüyerek üretime dayalı gücünü korumaya çalıştı. Ancak tablonun diğer yüzünde, gıda güvenliği ve enflasyonla mücadele açısından hayati öneme sahip olan tarım sektörü yer aldı. Tarım, diğer tüm sektörlerin aksine yüzde 12,7 oranında küçülerek büyüme verileri üzerinde aşağı yönlü bir baskı oluşturdu ve endişe verici bir tablo çizdi.
Vatandaş harcamaya devam etti yatırımlar hızlandı
Büyümenin harcama bileşenlerine bakıldığında, iç talebin canlılığını koruduğu gözlemlendi. Yerleşik hanehalklarının tüketim harcamaları, 2025 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 4,8 oranında artış gösterdi. Vatandaşın tüketim iştahı sürerken, devletin nihai tüketim harcamalarındaki artış yüzde 0,8 ile sınırlı kaldı. Ekonominin geleceğine duyulan güvenin ve üretim kapasitesinin artırılmasının en önemli göstergesi olan gayrisafi sabit sermaye oluşumu, yani yatırım harcamaları ise yüzde 11,7 gibi oldukça yüksek bir oranda artış kaydetti. Bu veri, iş dünyasının ve yatırımcıların makine, teçhizat ve inşaat yatırımlarına hız kesmeden devam ettiğini gösterdi.
Dış ticarette ihracatın katkısı negatife döndü
Türkiye ekonomisinin büyüme kompozisyonunda dış ticaret dengesi de belirleyici bir rol oynadı. Yılın üçüncü çeyreğinde mal ve hizmet ihracat verileri, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 0,7 oranında azaldı. Küresel pazarlardaki durgunluk ve rekabet koşullarının etkisiyle ihracatta yaşanan bu düşüşe karşılık, mal ve hizmet ithalatı yüzde 4,3 oranında artış gösterdi. İthalatın ihracattan daha hızlı büyümesi ve ihracatın eksiye düşmesi, net dış talebin büyümeye verdiği katkının sınırlanmasına neden oldu. Bu durum, büyümenin daha çok iç talep ve yatırımlar kanalıyla desteklendiğini ortaya koydu.
İşgücü ödemelerinin pastadaki payı sabit kaldı
Büyüme rakamlarının açıklanmasıyla birlikte, yaratılan katma değerin bölüşümü de netleşti. Gelir yöntemiyle hesaplanan GSYH verilerine göre, çalışanların milli gelirden aldığı payı gösteren işgücü ödemeleri, 2025 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 41,1 oranında arttı. Ancak bu nominal artış, oransal olarak bir iyileşmeye işaret etmedi. Geçen yılın üçüncü çeyreğinde Gayrisafi Katma Değer içerisinde yüzde 35,0 olan işgücü ödemelerinin payı, 2025 yılında da aynı seviyede kalarak yüzde 35,0 olarak gerçekleşti. Buna karşılık sermaye sahiplerinin aldığı payı temsil eden net işletme artığı/karma gelirin payı ise yüzde 46,0’dan yüzde 46,7’ye yükseldi. Bu veri, gelir dağılımındaki dengenin emekçiler lehine değişmediğini gösterdi.
