Plastik ürünler hayatımızın her alanında karşımıza çıkıyor. Su şişelerinden, yemek kaplarına, oyuncaklardan, kozmetik ürünlere kadar pek çok alanda plastik kullanılıyor. Peki plastikler sağlığımız için ne kadar güvenli? Plastiklerin altında bulunan numaralar ne anlama geliyor? Hangi plastikler zararlı, hangileri güvenli? Bu soruların cevaplarını bu haberde bulabilirsiniz.
Plastik Numaraları Ne Anlama Geliyor?
Plastik ürünlerin altında genellikle üçgen şeklinde bir işaret ve içinde bir numara görürsünüz. Bu numara, plastik ürünün hangi tür plastikten yapıldığını gösterir. Plastikler, üretim yöntemleri, kimyasal bileşimleri ve özellikleri bakımından farklı türlere ayrılır. Bu türler, uluslararası bir standart olan ISO 1043’e göre kodlanır. Bu kodlara göre plastikler şu şekilde sınıflandırılır:
- 1 numara: PET veya PETE (Polietilen Tereftalat) Bu plastik, en yaygın kullanılan plastik türüdür. Genellikle su, meşrubat, yağ ve sirke gibi sıvı gıdaların şişelerinde, bazı tekstil ürünlerinde ve halılarda kullanılır. Bu plastik, tek kullanımlık ürünler için güvenlidir. Ancak tekrar kullanıldığında, içinde bakteri üreyebilir ve zararlı kimyasallar salabilir. Bu yüzden PET şişeleri tekrar doldurup kullanmamak gerekir. Ayrıca bu plastik, doğada çok zor çözünür ve çevreye zarar verir. Bu plastik, geri dönüştürülebilir bir plastiktir.
- 2 numara: HDPE veya HDP (Yüksek Yoğunluklu Polietilen) Bu plastik, gıdalarla teması güvenli olan bir plastik türüdür. Süt, deterjan, şampuan, oyuncak ve plastik torbaların yapımında kullanılır. Suya herhangi bir kimyasal bulaştırmaz ve ısıya dayanıklıdır. Bu plastik, en tercih edilen plastiklerden biridir. Bu plastik de geri dönüştürülebilir bir plastiktir.
- 3 numara: PVC veya V (Polivinil Klorür) Bu plastik, gıdalarla teması kesinlikle uygun olmayan bir plastik türüdür. İçindeki zararlı maddeleri gıdalara ve suya sızdırabilir. Genellikle yiyecek kapları, yumuşak materyaller, oyuncaklar, tüp ve borular, perde ve halı gibi ürünlerde kullanılır. Bu plastik, ısıtıldığında veya yanarken kanserojen bileşikler yayabilir. Bu yüzden bu plastikten uzak durmak gerekir. Bu plastik, geri dönüştürülmesi zor olan bir plastiktir.
- 4 numara: LDPE (Düşük Yoğunluklu Polietilen) Bu plastik, zararsız olan bir plastik türüdür. Kuru temizleme, çöp torbaları, yemek saklama kapları, ketçap ve mayonez kapları, pek çok çöp torbası ve plastik poşetlerde kullanılır. Suya herhangi bir kimyasal bulaştırmaz, ancak gıdalara bulaştırma ihtimali vardır. Bu yüzden bu plastikle gıda saklamamak daha iyidir. Bu plastik de geri dönüştürülebilir bir plastiktir.
- 5 numara: PP (Polipropilen) Bu plastik, en güvenli plastik türü olarak kabul edilir. Beyaz renkte ve yarı şeffaf bir plastik tipidir. Sert ve hafif olmasıyla göze çarpar. Isıya karşı yüksek bir dirence sahiptir. Isıtıldığında diğer plastiklerin aksine erimez. Bu da onu muhafaza ettiği ürün için iyi bir koruyucu yapar. PP, aynı zamanda gıdada yağlanma ve rutubeti engellemek için idealdir. Bu plastik, yoğurt kapları, biberon ve şişe kapakları, pipetler, mikrodalga fırın kapları ve tıbbi malzemelerde kullanılır. Bu plastik de geri dönüştürülebilir bir plastiktir.
- 6 numara: PS (Polistiren) Bu plastik, çok farklı amaçlarla kullanılan ucuz ve hafif bir plastik türüdür. Genellikle kullan-at tarzda (yemek paketleri, plastik bardaklar, tabaklar, yumurta kapları ve kaşık) gibi ürünlerde kullanılır. Ayrıca strafor, CD, DVD ve kaset gibi ürünlerde de bulunur. Bu plastik, ısıtıldığında veya yanarken kanserojen bileşikler yayabilir. Bu yüzden uzun süreli kullanımlarda kesinlikle tavsiye edilmez. En çok kullanılan bir plastik olmasına rağmen oldukça zararlıdır. Bu plastik, geri dönüştürülmesi zor olan bir plastiktir.
- 7 numara: Diğer Bu plastik, diğer plastik türlerine uymayan karışık plastiklerdir. Sporcu su şişeleri, biberonlar, yemek saklama kapları ve bazı pet şişelerde kullanılır. Bu plastikler, polikarbonat (PC) adı verilen bir plastik türünü içerir. Bu plastik, içinde bisfenol A (BPA) adı verilen ve sağlığa zararlı olan bir kimyasal madde barındırır. Bu madde, hormon dengesini bozabilir, kanser riskini artırabilir, kalp hastalıklarına ve diyabete yol açabilir. Bu yüzden bu plastiklerden de uzak durmak gerekir. Bu plastik, geri dönüştürülmesi zor olan bir plastiktir.
Plastik Numaralarına Göre Sağlık Durumu
Plastik numaralarına göre sağlık durumunu şöyle özetleyebiliriz:
- 1, 2, 4 ve 5 numaralı plastikler sağlığa zararsız veya göreceli olarak güvenli plastiklerdir. Ancak bunlar da tekrar kullanılmamalı veya uzun süre saklanmamalıdır. Ayrıca bu plastiklerin geri dönüşümüne katkıda bulunmak gerekir.
- 3, 6 ve 7 numaralı plastikler sağlığa zararlı plastiklerdir. Bu plastiklerden kesinlikle uzak durmak ve gıda veya su ile temas ettirmemek gerekir. Bu plastiklerin geri dönüşümü de zordur ve çevreye de zarar verir.
Plastik Kullanımını Azaltmak, Geri Dönüştürmek ve Alternatiflerini Bulmak
Plastik ürünlerin sağlığımız ve çevremiz üzerindeki olumsuz etkilerini biliyorsak, plastik kullanımını azaltmak için neler yapabiliriz? İşte bazı öneriler:
- Plastik ürünleri alırken, altındaki numaraya bakarak, sağlığa zararlı olanlardan kaçının. Mümkünse, 1, 2, 4 ve 5 numaralı plastikleri tercih edin.
- Plastik ürünleri tekrar kullanmamaya veya uzun süre saklamamaya çalışın. Özellikle gıda ve su ile temas eden plastikleri sık sık değiştirin.
- Plastik ürünleri atarken, geri dönüştürülebilir olanları ayrı bir çöp kutusuna atın. Böylece plastik atıkların çevreye zarar vermesini önleyebilirsiniz.
- Plastik ürünlerin alternatiflerini bulmaya çalışın. Örneğin, plastik su şişeleri yerine cam veya metal şişeler, plastik poşetler yerine bez çantalar, plastik kaplar yerine cam veya porselen kaplar kullanabilirsiniz.
- Plastik üretimini ve tüketimini azaltmak için kampanyalara ve girişimlere destek olun. Plastik kirliliği ile mücadele eden sivil toplum kuruluşlarına katılın veya bağış yapın.
Plastik numaraları ve sağlık konusunda sizleri bilgilendirmeye çalıştık. Umarız bu makale sizin için faydalı olmuştur. Sağlıklı ve çevre dostu bir yaşam dileriz.
Kaynak: HABER MERKEZİ
