Rojda DOLGUN/ Türkiye’de üniversite eğitimi almak her geçen gün daha da zorlaşıyor. Artan yaşam maliyetleri, yurt sorunu, yüksek ev kiraları ve temel ihtiyaçların karşılanamaması yüzünden milyonlarca öğrenci eğitimini tamamlayamadan üniversitelerden ayrılmak zorunda kaldı. Yükseköğretim Kurulu’nun (YÖK) açıkladığı verilere göre, 2015-2025 yılları arasında 19 milyondan fazla öğrenci üniversite eğitimini bıraktı.
Özellikle ekonomik krizin derinleştiği 2022 yılı, öğrenci kaybının en yüksek olduğu dönem olarak kayda geçti. O yıl yalnızca bir senede 3 milyon 955 bin öğrenci eğitimini terk etti. 2020’den bu yana üniversiteyi bırakmak zorunda kalanların sayısı ise 12 milyonu geçti. Üniversite sınavında iyi bir derece yaptığı halde şehir dışındaki illeri tercih listesine eklemeyen Oğuz Kaan Aydın şu ifadeleri kullandı:
“Öğrenciler üniversiteden kopuyor. Çünkü ekonomik sebepleri var. Ayrıca artık üniversitelerin çok niteliksiz olması insanların kafasında soru işareti yaratıyor. Bundan dolayı iyi üniversitelerde okumak isteyen insanlar ya şehir dışını tercih ediyor ya da ekonomik gerekçelerden dolayı şehir dışına da gidemiyor. Bence devletin veya belediyelerin sunduğu burslar çok yetersiz.
Benim şu an çalıştığım yerde çalışan çok arkadaşım var. Onların hepsi burs alıyordu ama aynı zamanda çalışmaya devam ediyorlardı. Çünkü çalışarak kazandıkları paraya, okumak için ihtiyaç duyuyorlar. Bu yıl sınava girdim. Sınavda 36 bin sıralama yaptım. Yazdığım yerler şehir içi ve geçen seneye göre bakarsak işte taban puanları, sıralamaları tutan yerlerdi. Ama bu sene yazdığım yerlere giremedim. Eğer sıralamam iyiyse iyi bir yerde okumak isterim.”
Öğrencilere şehir dışını seçme şansı tanınması gerektiğinin altını çizen Aydın “Sıralaması iyi olan öğrenciler neden Kütahya'da, Isparta'da, Mardin'de yeni açılan üniversitelerde okusun ki? Şehir dışını da başarı kriteriyle tercih edebilme şansı tanınmalı. Ama ekonomik koşullar başarının önüne geçiyor. Ben bilginin güç olduğunu düşünenlerdenim. O yüzden öğrenmek hoşuma gidiyor ama artık lüks oldu. Sınavla herhangi bir üniversiteye yerleşemediğim için hizmet sektöründe çalışıyorum” dedi.
Doktora öğrencileri bile eğitimini sürdüremedi
YÖK verilerine göre, son on yılda eğitimini yarıda bırakan öğrencilerin büyük bölümü devlet üniversitelerinde öğrenim görüyordu. Toplam 16.9 milyon öğrenci devlet üniversitelerinden, 2.1 milyon öğrenci vakıf üniversitelerinden ayrıldı. Vakıf meslek yüksekokullarında ise 57 bin öğrenci eğitimini tamamlayamadı.
Bu süreçte yalnızca lisans ve ön lisans değil, yüksek lisans ve doktora programlarında da ciddi bir öğrenci kaybı yaşandı. 1.4 milyon yüksek lisans öğrencisi eğitimini yarıda bırakırken, 182 bin doktora öğrencisi de maddi zorluklar nedeniyle üniversiteyle ilişiğini kesti.
En çok kayıp 20-25 yaş aralığında
Üniversiteyi bırakanların yaş gruplarına bakıldığında, en fazla kaybın 20-25 yaş arası gençlerde olduğu görülüyor. 8 milyon öğrenci bu yaş grubunda eğitimini yarıda bırakırken, 25-30 yaş arasında 4.7 milyon öğrenci üniversiteyle yollarını ayırdı. Cinsiyet dağılımında ise 9.7 milyon erkek öğrenci eğitimini yarıda bırakırken, 9 milyon 350 bin kadın öğrenci de aynı durumu yaşadı.
“Yoksul ailelerin çocukları okuyamıyor”
Verilere ilişkin değerlendirme yapan CHP Milletvekili Aliye Timisi Ersever, üniversiteyi bırakmak zorunda kalan öğrenci sayısındaki artışın temel nedeninin iktidarın yarattığı ekonomik kriz olduğunu söyledi. Ersever, “Toplumun yoksul kesimlerinin çocukları artık üniversite okuyamıyor. Eğitim, adeta zenginlerin erişebildiği bir ayrıcalığa dönüştü” ifadelerini kullandı.
Ersever, barınmadan beslenmeye kadar her alanda artan maliyetlerin gençlerin geleceğini kararttığını vurgulayarak, “Türkiye’nin nitelikli nüfusu ve aydınlık geleceği bu tabloyla ağır darbe alıyor” dedi.
Yıllara göre üniversiteyi bırakan öğrenci sayısı
2020: 1.596.920
2021: 1.631.351
2022: 3.954.996
2023: 1.734.721
2024: 1.931.381
2025: 1.202.752
Barınma krizi gençlerin önündeki en büyük engel
Özellikle büyük şehirlerde artan yurt sıkıntısı ve yüksek kiralar, öğrencilerin üniversite hayatını sürdürmesini imkânsız hale getiriyor. Birçok öğrenci barınma sorununa çözüm bulamadığı için eğitimine devam edemedi. KYK yurtlarının kapasitesinin yetersiz kalması, öğrencileri fahiş kira fiyatlarına mahkûm etti. Bunun yanında artan gıda fiyatları, ulaşım giderleri ve eğitim masrafları öğrencilerin yükünü katbekat artırdı. Sonuç olarak gençler, üniversiteyi bırakmak dışında başka bir seçenek bulamıyor.
