9 Eylül - İzmir Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (İZSU), kentin ekolojik mirası için tarihi bir adım atarak, yıllar içinde büyük ölçüde yok olan Çiğli'deki Çilazmak Dalyanı'nı eski görkemine kavuşturmak üzere kapsamlı bir proje başlattı. Yaklaşık 482 milyon liralık dev bir bütçeye sahip olan "Dip Tarama Malzemesinin Çilazmak Dalyanı Rehabilitasyonu ve Restorasyonunda Kullanılması Projesi" ile hem İzmir Körfezi'nin tabanından çıkarılacak malzeme bertaraf edilecek hem de bu malzeme, on binlerce canlıya ev sahipliği yapan Gediz Deltası'nın can damarlarından birini yeniden hayata döndürmek için kullanılacak. Bu girişim, Türkiye'de ekolojik restorasyon alanında bugüne kadar atılmış en büyük adımlardan biri olarak gösteriliyor.
Yıllar içinde göz göre göre yok oldu
Bir zamanlar flamingo, pelikan gibi yüzlerce kuş türüne ve sayısız deniz canlısına ev sahipliği yapan Çilazmak Dalyanı, Gediz Nehri yatağının değişmesi, iklim krizine bağlı deniz seviyesindeki yükselme ve fırtınaların artan etkisiyle yıllar içinde erozyona uğradı. 1950'li yıllara ait hava fotoğraflarında sağlıklı ve bütüncül bir yapıya sahip olduğu görülen dalyanın, günümüzde kıyı kordonlarını neredeyse tamamen yitirdiği ve küçük adacıklar dışında bir sulak alan formundan uzaklaştığı biliniyor. Uluslararası Ramsar Sözleşmesi ile koruma altında olan ve UNESCO Dünya Doğa Mirası listesinde yer alan Gediz Deltası'nın bu kritik parçası, can çekişen bir ekosisteme dönüşmüştü. Proje ile bu olumsuz gidişatın durdurulması ve bölgenin yeniden bir kuş cenneti haline getirilmesi hedefleniyor.
Körfezin çamuru dalyana hayat verecek
Projenin temelini, "İzmir Körfezi ve Limanı Rehabilitasyon Projesi" kapsamında açılacak sirkülasyon (akıntı iyileştirme) kanalındaki dip tarama faaliyeti oluşturuyor. Bu kanaldan hidrolik tarama yöntemiyle yaklaşık 2 milyon metreküpten fazla dip malzemesi çıkarılacak. Bu malzeme, karaya çıkarılmadan, özel bir boru hattı sistemiyle doğrudan Çilazmak Dalyanı bölgesine pompalanacak. Burada, dalyanın denizle olan sınırını yeniden oluşturacak yaklaşık 8.8 kilometrelik yeni bir kıyı kordonu (sedde) inşa edilecek. Böylece bir atık olarak görülen körfez çamuru, ekolojik bir kazanım için hammaddeye dönüşmüş olacak. Bu yöntem, projenin hem çevresel hem de ekonomik sürdürülebilirliği açısından büyük bir önem taşıyor.
Biyoçeşitlilik ve yerel ekonomi canlanacak
Çilazmak Dalyanı'nın restorasyonu, sadece ekolojik bir onarım anlamına gelmiyor, aynı zamanda bölgenin biyolojik çeşitliliği ve ekonomisi için de yeni bir başlangıç vadediyor. Oluşturulacak yeni kıyı kordonu ve dalyan içi adacıklar, başta tepeli pelikanlar olmak üzere birçok su kuşu için güvenli üreme ve barınma alanları sunacak. Ayrıca, proje kapsamında balıkların dalyan ile deniz arasında geçişini sağlayacak özel "kuzuluk" yapıları inşa edilecek. Bu yapılar, dalyanın balıklar için bir beslenme ve büyüme alanı olarak işlev görmesini sağlayarak, İzmir Körfezi'ndeki balık stoklarının artmasına ve yerel balıkçılığın canlanmasına doğrudan katkı sunacak. Proje tamamlandığında, bölgenin yeniden kazanılan ekosistem hizmetleri sayesinde hem doğa turizmi potansiyelinin artması hem de sürdürülebilir balıkçılığın gelişmesi bekleniyor. Bu yönüyle proje, doğa koruma ile kalkınmanın bir arada yürütülebileceği uluslararası bir örnek teşkil ediyor.
