Sayıştay denetçilerinin en çarpıcı tespitlerinden biri, Torbalı Belediyesi'ne ait taşınmazların envanterinin sağlıklı bir şekilde tutulmaması oldu. Rapora göre, belediye adına tapuda kayıtlı olan çok sayıda arsa, arazi ve bina gibi değerli mülkün ne değer tespiti yapılmış ne de muhasebe kayıtlarına alınmış. Mevzuata göre, tüm kamu taşınmazlarının rayiç değerleri üzerinden kayda alınması zorunlu iken, Torbalı Belediyesi'nin bu temel yükümlülüğü yerine getirmediği görüldü. Bu durum, belediyenin bilançosunda yer alan varlıkların gerçek değerini yansıtmamasına ve mali tabloların güvenilirliğini tamamen ortadan kaldırmasına neden oluyor. Denetçiler, bu durumun sadece bir muhasebe hatası olmadığını, aynı zamanda kamu varlıklarının kontrolsüz ve denetimsiz kalmasına yol açarak kötüye kullanıma zemin hazırladığını vurguladı.
Taksi duraklarında şaibeli kullanım
Rapor, belediyenin gelir getirebilecek mülklerinin yönetimindeki başıboşluğu da gözler önüne serdi. İlçe genelindeki taksi durakları gibi ticari potansiyeli yüksek alanların, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu hiçe sayılarak hiçbir ihale yapılmaksızın ve kira bedeli alınmaksızın kullandırıldığı tespit edildi. Benzer şekilde, belediyeye ait çok sayıda taşınmazın da ihale ile kiraya verilmek yerine, ecrimisil (işgal tazminatı) adı altında fiili işgalcilere bırakıldığı anlaşıldı. Sayıştay, ecrimisilin bir kiralama yöntemi olmadığını, aksine yasa dışı kullanımı sonlandırmak için bir araç olduğunu hatırlatarak, bu uygulamanın kamuya ait mülklerin peşkeş çekilmesi anlamına geldiğini belirtti. Ayrıca, ilçe sınırlarındaki elektrik trafoları için dağıtım şirketinden alınması gereken ecrimisil bedellerinin de takip edilmediği ve belediyenin önemli bir gelir kaynağından mahrum bırakıldığı kaydedildi.
Personel giderleri yasal sınırı aştı, şirket borç batağında
Torbalı Belediyesi'nin mali disiplinsizlikleri, personel yönetimine de yansımış durumda. Rapora göre, belediyenin ve belediye şirketi TORBEL A.Ş.'nin toplam personel giderleri, yasal olarak belirlenen ve belediye gelirlerinin %40'ını aşmaması gereken sınırı geçmiş durumda. Bu durumun, belediyenin mali sürdürülebilirliğini tehlikeye attığı ve yeni personel alımını yasal olarak engellediği belirtildi. Daha da vahimi, belediyenin kendi şirketi olan TORBEL'e yapması gereken hakediş ödemelerini eksik yapması nedeniyle, şirketin Sosyal Güvenlik Kurumu'na (SGK) olan prim borçlarının katlanarak arttığı ve sürdürülemez bir hale geldiği tespit edildi. Bu durumun, şirketi iflasın eşiğine getirdiği ve kamu kaynaklarının verimsiz yönetimi nedeniyle devasa bir faiz yükü oluşturduğu vurgulandı.
Vergi ve gelir tahsilatında büyük kayıp
Belediyenin en temel görevlerinden olan vergi ve harç toplama konusunda da ciddi zafiyetler yaşandığı ortaya çıktı. Yapılan denetimlerde, ilçe sınırları içerisinde faaliyet gösteren çok sayıda işyerinin çevre temizlik vergisi mükellefiyetinin dahi oluşturulmadığı anlaşıldı. Ayrıca, yapı ruhsatı veya yapı kullanma izni olmayan binalardan emlak vergisi alınmadığı, ilan ve reklam vergisi, işgal harcı ve idari para cezaları gibi birçok gelir kaleminde tahsilat oranlarının %50'nin altında kaldığı görüldü. Bu durum, belediyenin kendi gelirlerini toplama konusundaki yetersizliğini ve bunun sonucunda milyonlarca liralık bir kamu geliri kaybı yaşandığını açıkça gösterdi. Sayıştay, belediye yönetimini, gelirlerini etkin bir şekilde takip ve tahsil etmesi konusunda uyardı.
İmara aykırı uygulamalar ve hukuki ihmaller
Raporda, belediyenin imar ve şehircilik uygulamalarındaki hukuka aykırılıklar da dikkat çekti. Kamu hizmetine ayrılmış olan yol, park ve meydan gibi alanların özel kişiler tarafından işgal edilmesine ve bu alanlar üzerine kaçak yapılar inşa edilmesine göz yumulduğu belirlendi. Üstelik bu yasa dışı yapılar için bir de "yapı kayıt belgesi" düzenlendiği görüldü. Öte yandan, belediye aleyhine sonuçlanan davalara ilişkin mahkeme kararlarının zamanında uygulanmaması nedeniyle, belediyenin ekstradan icra masrafları ve gecikme faizi ödemek zorunda kaldığı, bu durumun da bir başka kamu zararı kalemi oluşturduğu raporda yer aldı.
