Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı son verilere göre, ülkenin üretim ve ihracat dinamiklerini yansıtan en önemli göstergelerden biri olan Yurt Dışı Üretici Fiyat Endeksi (YD-ÜFE), Ağustos ayında da artışını sürdürdü. 2025 yılı Ağustos ayında endeks, bir önceki aya göre yüzde 1,32'lik bir artış kaydetti. Yıllık bazda bakıldığında ise artış oranı yüzde 28,01 olarak gerçekleşti. Bu rakam, ihracatçıların bir yıl öncesine göre maliyetlerinin ortalama olarak bu oranda arttığını gösteriyor.
Rakamlar ilk bakışta yüksek bir enflasyona işaret etse de, geçmiş yıllarla kıyaslandığında üretici enflasyonunda belirgin bir yavaşlama eğilimi dikkat çekiyor. Örneğin, 2023 yılının Ağustos ayında yüzde 59,24 gibi rekor bir seviyede olan yıllık artış, 2024'ün aynı ayında yüzde 28,67'ye gerilemişti. Bu yılki yüzde 28,01'lik oran, baz etkisinin de yardımıyla dezenflasyon sürecinin üretici fiyatları tarafında devam ettiğini teyit ediyor. On iki aylık ortalamalara göre değişim oranının yüzde 25,47 olarak gerçekleşmesi de bu yavaşlamayı destekleyen bir diğer önemli veri. Zira bu oran, 2024'te yüzde 52,55, 2023'te ise yüzde 55,86 gibi çok daha yüksek seviyelerdeydi. Ancak yavaşlamaya rağmen yıllık bazda yüzde 30'a yakın seyreden bir maliyet artışı, üreticilerin kârlılıkları üzerindeki baskının ve fiyatlama davranışlarındaki zorlukların devam ettiğine işaret ediyor.
İmalat sanayii maliyet artışının lokomotifi oldu
Endeksin alt kalemleri incelendiğinde, yurt dışı üretici fiyatlarındaki artışın ana kaynağının imalat sanayi olduğu görülüyor. Sanayinin iki ana sektöründen biri olan madencilik ve taş ocakçılığında yıllık maliyet artışı yüzde 27,06 olarak ölçülürken, endekste çok daha büyük bir ağırlığa sahip olan imalat sektöründeki artış yüzde 28,03 olarak gerçekleşti. Bu durum, Türkiye'nin ihraç ettiği ürünlerin büyük bir kısmını oluşturan sanayi mamullerinin üretim maliyetlerindeki artışın, genel endeksi yukarı çeken temel faktör olduğunu gösteriyor. Hammadde fiyatları, işçilik maliyetleri, lojistik ve enerji giderlerindeki değişimler, imalat sanayii firmalarının yurt dışına sattıkları ürünlerin fiyatlarını doğrudan etkiliyor.
Tüketim mallarında fiyat artışı yüzde 32'yi aştı
YD-ÜFE verilerinin en dikkat çekici ve tüketiciyi en yakından ilgilendiren kısmı ise ana sanayi gruplarındaki değişimlerde ortaya çıktı. Özellikle nihai tüketiciye ulaşan ürünlerdeki maliyet artışlarının diğer kalemlerden daha yüksek olduğu gözlemlendi. Verilere göre, son bir yılda gıda, giyim gibi ürünleri kapsayan dayanıksız tüketim mallarında üretici fiyatları yüzde 32,80 oranında arttı. Benzer şekilde, beyaz eşya, mobilya gibi ürünleri içeren dayanıklı tüketim mallarındaki maliyet artışı da yüzde 32,41'i buldu. Bu iki kalemde de yıllık artışın genel ortalamanın yaklaşık 5 puan üzerinde olması, hayat pahalılığını tetikleyen temel maliyet baskısının bu alanlarda yoğunlaştığını gösteriyor.
Diğer yandan, makine ve teçhizat yatırımlarını ifade eden sermaye mallarında yıllık artış yüzde 30,20, üretimde girdi olarak kullanılan ara mallarında ise yüzde 24,62 olarak kaydedildi. Endeksi aşağı çeken tek kalem ise enerji oldu. Enerji sektöründeki üretici fiyatları yıllık bazda sadece yüzde 13,73 artarak, genel ortalamanın oldukça altında kaldı ve endeksin daha da yükselmesini engelledi.
Türkiye 2025 Ağustos YD-ÜFE sektör değişimleri (yıllık ve aylık)
Aylık bazda enerji fiyatları geriledi, tüketim malları zamlandı
Ağustos ayına ilişkin aylık veriler ise daha karmaşık bir tablo sunuyor. Aylık yüzde 1,32'lik genel artışın arkasında, sektörler arası farklılaşmalar dikkat çekiyor. İmalat sanayiindeki aylık maliyet artışı yüzde 1,34 olurken, madencilikte bu oran yüzde 0,44 ile daha sınırlı kaldı. Aylık bazdaki en önemli gelişme ise enerji fiyatlarında yaşandı. Ağustos ayında enerji maliyetleri bir önceki aya göre yüzde 1,23 oranında geriledi. Bu düşüş, küresel petrol ve doğalgaz fiyatlarındaki anlık bir gevşemeden kaynaklanmış olabilir ve genel enflasyonist baskıyı hafifleten olumlu bir sinyal olarak görülebilir.
Ancak enerji fiyatlarındaki bu aylık düşüşe rağmen, tüketiciye yansıyan ürün gruplarındaki artış devam etti. Dayanıksız tüketim mallarında aylık maliyet artışı yüzde 2,24, dayanıklı tüketim mallarında ise yüzde 2,23 olarak gerçekleşti. Bu durum, enerji maliyetleri düşse bile gıda, işçilik ve diğer hammadde maliyetlerindeki artışların, özellikle nihai ürünler üzerinde fiyat baskısı yaratmaya devam ettiğini gösteriyor.
Üretici fiyatları enflasyon için ne anlama geliyor?
Yurt Dışı Üretici Fiyat Endeksi, sadece ihracatçıların maliyetlerini göstermekle kalmaz, aynı zamanda hem yurt içi hem de yurt dışı tüketici enflasyonu (TÜFE) için önemli bir öncü gösterge olarak kabul edilir. Üreticiler, artan maliyetlerini bir süre sonra kaçınılmaz olarak sattıkları ürünlerin fiyatlarına yansıtırlar. Bu nedenle, YD-ÜFE'deki artışların birkaç aylık bir gecikmeyle tüketici fiyatlarına yansıması beklenir. Yıllık üretici enflasyonunun yüzde 60'lardan yüzde 28'lere gerilemiş olması, önümüzdeki dönemde tüketici enflasyonu üzerindeki maliyet baskısının azalacağına dair olumlu bir işaret verse de, artışın hala yüksek seviyelerde sürmesi, enflasyonla mücadelenin henüz sona ermediğini gösteriyor. Özellikle tüketim mallarındaki yüzde 32'yi aşan maliyet artışları, gıda ve genel perakende fiyatları üzerinde yukarı yönlü riskin devam ettiğini ortaya koyuyor. TÜİK tarafından bir sonraki YD-ÜFE haber bülteninin 20 Ekim 2025'te yayımlanacağı ve bu verilerin, enflasyonun gelecekteki seyrine ilişkin yeni ipuçları sunacağı belirtildi.