Milyonlarca vatandaşın bütçesini yeniden gözden geçirmesine neden olacak zam dalgasının fitili, TÜİK'in 3 Temmuz Perşembe sabahı açıkladığı verilerle ateşlendi. Yasal düzenlemeler gereği, akaryakıt, alkol ve tütün ürünlerindeki maktu ÖTV tutarları, her yılın ocak ve temmuz aylarında, bir önceki altı aylık Yİ-ÜFE artış oranı kadar otomatik olarak güncelleniyor. Bu, hükümetin yeni bir karar almasına gerek kalmaksızın, fiyatların yasa gereği artması anlamına geliyor.
2025'in ilk yarısını kapsayan Ocak-Haziran döneminde Yİ-ÜFE'deki kümülatif artış yüzde 15,71 olarak kesinleşti. Bu rakam, söz konusu ürünlerdeki ÖTV'nin, Cumhurbaşkanı tarafından aksi yönde bir karar alınmadığı takdirde, bu oranda artırılacağını resmileştirdi. Bu otomatik zam mekanizması, enflasyonla mücadele programının sürdüğü bir dönemde, maliyetler üzerinden yeni bir enflasyonist baskı yaratma potansiyeli taşıması nedeniyle ekonomi çevreleri tarafından yakından izleniyor. Bu artışlar, sadece bireysel tüketicileri değil, aynı zamanda üretim ve lojistik sektörlerini de derinden etkileyecek.
Pompada fiyatlar değişiyor: Benzin, motorin ve lpg'ye ne kadar zam gelecek?
Otomatik ÖTV zammının en hızlı ve en yaygın hissedileceği alan, hiç şüphesiz akaryakıt fiyatları olacak. Yüzde 15,71'lik ÖTV artışı, pompa fiyatlarına litre bazında ciddi bir yük getirecek. Yapılan hesaplamalara göre, akaryakıt ürünlerindeki zamların şu şekilde olması bekleniyor:
-
Benzin: Mevcut durumda litre başına alınan ÖTV tutarı, yüzde 15,71'lik artışla birlikte yaklaşık 1,88 TL yükselecek. Bu artışa Katma Değer Vergisi (KDV) de eklendiğinde, benzinin litre fiyatına yansıyacak nihai zam miktarının 2,22 TL civarında olması öngörülüyor.
-
Motorin (Dizel): Dizeldeki mevcut ÖTV tutarı da aynı oranda artacak. Bu artış, KDV etkisiyle birlikte, motorinin litre fiyatında yaklaşık 2,08 TL'lik bir yükselişe neden olacak. Bu durum, özellikle nakliye ve lojistik sektörünün maliyetlerini doğrudan artıracak.
-
LPG (Otogaz): Otogazdaki ÖTV artışının pompa fiyatlarına yansıması ise litre başına yaklaşık 1,11 TL olarak hesaplanıyor.
Bu zamlar, uluslararası petrol fiyatlarındaki veya döviz kurundaki değişimlerden bağımsız, tamamen vergi kaynaklı bir artış olarak araç sahiplerinin karşısına çıkacak. Bu durum, ulaşım maliyetlerinin artmasıyla birlikte, genel hayat pahalılığını da tetikleyecek bir unsur olarak görülüyor.
Tiryakinin cebi yanacak: en ucuz sigara paketi kaç lira olacak?
ÖTV zammından en sert etkilenecek ürün gruplarından biri de tütün ürünleri. Sigara üzerindeki vergi yükü, zaten oldukça yüksekken, bu yeni artışla birlikte daha da ağırlaşacak. Sigaranın vergi hesaplaması, maktu (sabit) ve asgari maktu vergi kalemleri üzerinden yapılıyor ve Yİ-ÜFE artışı bu sabit vergilere uygulanıyor.
Yüzde 15,71'lik artışın ardından, bir paket sigaradaki toplam vergi yükünün (ÖTV+KDV) 8 ila 10 TL arasında artması bekleniyor. Bu vergi artışı, üretici firmaların maliyet ve kar marjı hesaplamalarıyla birlikte, nihai satış fiyatlarına yansıtılacak. Sektör kaynakları, bu artışın ardından piyasadaki en ucuz sigara paketinin fiyatının 80 TL bandını aşarak yeni bir psikolojik eşiğe ulaşacağını tahmin ediyor. Bu durumun, sigara tüketicilerini daha da zorlayacağı ve kayıt dışı, kaçak tütün ürünlerine olan talebi artırabileceği endişesi de dile getiriliyor.
Kadehler boş kalacak: Rakı ve diğer içkilerde ÖTV şoku
Otomatik ÖTV güncellemesi, alkollü içkiler piyasasında da bir "zam depremi" etkisi yaratacak. Alkol ürünlerindeki vergi yükü, ürünün satış fiyatının büyük bir bölümünü oluşturduğu için, ÖTV'deki en küçük bir artış bile etiketlere ciddi bir zam olarak yansıyor.
Yüzde 15,71'lik artış, özellikle yüksek alkollü içkilerde hissedilir bir fiyat artışına neden olacak. Örneğin, bir litre rakıda uygulanan mevcut ÖTV tutarı, bu zamla birlikte 214 TL'den fazla artacak. Bu artış, 70'lik bir rakı şişesinin raf fiyatına yaklaşık 150 TL'lik bir ek yük getirecek. Benzer şekilde, bira, şarap ve diğer ithal içkilerin fiyatlarında da ÖTV artışına bağlı olarak çift haneli zamların yaşanması kaçınılmaz görünüyor. Bu durum, hem tüketicilerin alım gücünü zorlayacak hem de yeme-içme ve eğlence sektöründeki işletmelerin maliyetlerini artırarak, menü fiyatlarına yeni zamlar yapmalarına neden olacak.
İğneden ipliğe zam kapıda: ÖTV artışının domino etkisi
Her ne kadar ÖTV artışı doğrudan akaryakıt, sigara ve alkolü hedef alsa da, yarattığı etki bu üç ürünle sınırlı kalmayacak. Özellikle akaryakıt fiyatlarındaki artış, ekonomide bir "domino etkisi" yaratarak, iğneden ipliğe her ürünün fiyatını etkileme potansiyeli taşıyor.
Ulaşım ve lojistik, modern ekonominin can damarıdır. Tarladan sofraya gelen bir domatesin, fabrikadan markete ulaşan bir temizlik ürününün veya limandan depoya taşınan bir hammaddenin maliyetinin içinde, mutlaka nakliye gideri bulunur. Motorin fiyatlarına gelen her kuruşluk zam, bu nakliye maliyetlerini doğrudan artırır. Bu artan maliyetler de, eninde sonunda üretici veya satıcı tarafından, ürünün nihai satış fiyatına eklenir.
Dolayısıyla, temmuz ayında pompaya yansıyacak olan bu zam, önümüzdeki aylarda gıda, giyim, elektronik eşya ve daha birçok ürün grubunda yeni fiyat artışlarının habercisi niteliğindedir. Bu durum, enflasyonla mücadele sürecini daha da zorlaştıran ve "enflasyonist sarmal" olarak adlandırılan, maliyetlerin ve fiyatların birbirini sürekli yukarı ittiği bir döngüyü besleyen en önemli faktörlerden biri olarak kabul ediliyor.
