Türkiye’de emeklilerin yaşam koşulları, son yıllarda gündemden düşmeyen bir konu. Emekliler, yoksulluk ve açlık sınırının altında kalan maaşları, yüksek sağlık harcamaları, emeklilikte yaşa takılanlar, ek gösterge sorunları ve emeklilik sistemindeki adaletsizlikler nedeniyle zor günler geçiriyor. Emekliler, hak ettikleri insanca yaşam için mücadele ediyor.
Emeklilerin sayısı 12 milyonu aştı
Türkiye’de 2021 yılı sonu itibariyle toplam 12 milyon 324 bin 186 kişi devletten emeklilik, malullük, ölüm aylığı ile dul ve yetim maaşı alıyor. Bu sayı, Belçika’nın toplam nüfusuna yakın, Danimarka ve Finlandiya’nın nüfuslarının neredeyse iki katı. Emeklilerin yüzde 61’i işçi emeklisi, yüzde 27’si memur emeklisi, yüzde 12’si ise Bağ-Kur emeklisi. Emeklilerin yüzde 71’i 56 ve daha yukarı yaştaki kişilerden oluşuyor.
Emeklilerin maaşları asgari ücretin altında
Emeklilerin en büyük sorunlarından biri, maaşlarının yetersizliği. Emeklilerin ortalama maaşı 2 bin 800 TL civarında. Asgari ücretin 3 bin 557 TL olduğu 2021 yılında, emeklilerin maaşları asgari ücretin yüzde 28 altında kalıyor. Emeklilerin maaşları, son 20 yılda milli gelir artışının yüzde 34 gerisinde kaldı. Emeklilerin maaşları, enflasyon karşısında da eriyor. 2021 yılında emeklilere yüzde 8,36 oranında zam verildi. Ancak yılın ilk 10 ayında enflasyon yüzde 17,75 oldu. Bu da emeklilerin maaşlarının reel olarak yüzde 9,39 oranında azaldığı anlamına geliyor.
Emeklilerin yüzde 33’ü çalışmak zorunda
Emeklilerin maaşlarıyla geçinmekte zorlanması, birçok emeklinin ek işlerde çalışmasına neden oluyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, Türkiye’de 4 milyon civarında çalışan veya iş arayan emekli var. Bu da emeklilerin yüzde 33’üne denk geliyor. Emeklilerin yüzde 18’i tarım sektöründe, yüzde 82’si ise tarım dışı sektörlerde çalışıyor. Emeklilerin yüzde 66’sı ücretli veya yevmiyeli, yüzde 23’ü ise kendi hesabına çalışıyor.
Emeklilerin yaşam kalitesi düşük
Emeklilerin yaşam kalitesi endeksi, emeklilerin refahını, ülkelerin geçmişi, bugünü ve tahmini geleceğiyle, ekonomik gelişmesi, politikası, siyasal ve demografik değişikliklerini göz önüne alarak oluşturuluyor. Yaşlı nüfus bağımlılığı, enflasyon, vergi baskısı, kazanç eşitsizliği, işsizlik, mutluluk, çevresel faktörler, su ve hijyen, biyolojik çeşitlilik, yaşam beklentisi, sağlık yatırımları gibi unsurların tamamı, değerlendirmede devreye giriyor ve ortaya bütüncül bir refah resmi çıkıyor. Bu hesaplamayla, 44 ülkeden oluşan listede, Türkiye 40. sırada yer alıyor. Emeklilerin yaşam kalitesi endeksinin yüzde 45,8 olduğu Türkiye, bu alanda Tayvan, Güney Afrika, Uruguay, Malezya, Endonezya gibi ülkeler tarafından da geçiliyor. Raporda Türkiye hakkında, demokratik gerilemeden ve ekonomik özgürlükten de bahsediliyor.
Emeklilerin talepleri neler?
Emekliler, hak ettikleri insanca yaşam için taleplerini dile getiriyor. Tüm Emeklilerin Sendikası (Tüm Emeklilerin-Sen) Eskişehir Şubesi, Hamamyolu’nda bir araya gelerek sendikalarına açılan davaya tepki gösterdi. Sendika adına açıklama yapan Şube Başkanı Nalan Karagöz, “Buradan 16 milyon emekli ve eşleri, çocuklarımız, dul, yetim, engelliler yaklaşık 40 milyon seçmen olarak siyasi iktidarı uyarıyoruz; bizleri ve taleplerimizi yok sayarsanız, sandıkta bunun hesabını mutlaka soracağız. Bir uyarımızda 16 milyon emeklilere; taleplerimiz ve haklarımız için bir araya gelip örgütlenirsek hiçbir siyasi parti ve iktidar bizleri görmemezlikten gelemez ve de yok sayamaz” dedi. Emeklilerin talepleri şöyle:
- Emeklilikte yaşa takılanların mağduriyetinin giderilmesi
- Ek gösterge sorununun çözülmesi
- Emekli aylıklarının asgari ücret seviyesine yükseltilmesi
- Emekli aylıklarının enflasyon karşısında korunması
- Emekli aylıklarının milli gelir artışından pay alması
- Emekli aylıkları arasındaki adaletsizliğin giderilmesi
- Emeklilerin sağlık harcamalarının azaltılması
- Emeklilerin sosyal ve kültürel faaliyetlere katılımının desteklenmesi
