İzmir Büyükşehir Belediyesi, uzun süredir üzerinde çalıştığı Engelli Hizmetlerine Yönelik İzmir Yaklaşımı ve Eylem Planını geniş katılımlı bir lansman ile kamuoyuna açıkladı. Kentin tüm engel gruplarını kapsayan ilk yerel stratejisi olarak öne çıkan plan, sadece bir rehber değil; aynı zamanda İzmir’in önümüzdeki yıllarda atacağı adımlara ışık tutacak bir dönüşüm çerçevesi niteliği taşıyor.
Erişilebilirlikten istihdama, afet hazırlığından ekonomik desteğe kadar geniş bir alana yayılan çalışma, akademisyenler, sivil toplum kuruluşları, engelli bireyler ve ailelerin katkılarıyla şekillendirildi. Plan; bedensel, zihinsel, görme, işitme, otizm, süreğen hastalıklar ve diğer tüm engel gruplarını kapsayan bütüncül bir politika seti sunuyor.
“Kimsenin geride kalmadığı bir kent” hedefi
Lansmanda konuşan İzmir Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Prof. Dr. Pınar Okyay, eylem planının katılımcı bir süreçle hazırlandığını vurgulayarak şu sözleriyle dikkat çekti:
“Bu planı hep birlikte hazırladık, hep birlikte hayata geçireceğiz. Başkanımız Dr. Cemil Tugay’ın söylediği gibi ‘Bu kentte kimse geride kalmayacak.’ Bunun için çalışıyoruz. Sizin katkılarınızla ortaya çıkan bu eylem planı, İzmir’in kapsayıcı dönüşümü için çok güçlü bir başlangıç.”
Okyay, belediyenin geri bildirimlere tamamen açık olduğunu belirterek tüm yurttaşlara çağrı yaptı:
“İzmir hepimizin… Daha iyi bir yaşam için birlikte çalışmaya devam edeceğiz.”
Kentlerin sorumluluğu: “Erişilebilir yaşamı mümkün kılmak”
İZPA Genel Müdür Yardımcısı Pınar Börü, engellilik alanının yalnızca bireysel farklılıklar değil aynı zamanda çevresel ve sosyoekonomik koşulların bir sonucu olduğunu vurguladı.
Börü’nün şu sözleri planın felsefesini özetledi:
“Kentler iyi olma halini gözeterek düzenlemeler yapmak zorunda. Erişilebilir bir yaşamı mümkün kılmak yerel yönetimlerin doğrudan sorumluluğudur. Bu eylem planı da sürdürülebilir kalkınma hedefleri ve Tek Sağlık yaklaşımıdoğrultusunda kapsamlı bir çerçeve sunuyor.”

Kent Konseyi’nden teşekkür: “Bu dönem büyük bir şans”
Lansmana katılan İzmir Kent Konseyi Engelli Meclisi Başkanı Şirince Süzek, İzmir için hazırlanan planı “tarihi bir kazanım” olarak nitelendirdi.
“Engellilerle ilgili bir eylem planı hazırlanması için yıllardır mücadele ediyorduk. Bugün bu planın hayata geçmiş olması çok büyük bir kazanım. En büyük alkış İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne” diyerek çalışmayı yapan tüm ekibe teşekkür etti.
“İyi olma hali” kavramı planın merkezinde
İzmir Büyükşehir Belediyesi Engelli Çalışmaları Şube Müdürlüğü Sosyal Hizmet Uzmanı Sinem Tankoç, planın ruhunu oluşturan “iyi olma hali” kavramını şöyle açıkladı:
“İyi olma hali yalnızca hastalık ya da engellilik durumunun olmaması değildir. Bireyin yaşamdan tatmin duyduğu, üretken, sağlıklı ve bağımsız bir yaşam sürdürebilmesidir. Bu kavram planın en üst stratejik hedefini oluşturuyor.”
Tankoç, hazırlanan eylem planının aynı zamanda Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ile uyumlu olduğunu vurguladı.
Farkındalık çalışmaları: “Hak temelli bir toplum için güçlü bir adım”
Eylem planının birinci ana amacı, İzmir’de yaşayan engellilerin hakları ve onurlarına saygıyı temel alan bir toplumsal farkındalık oluşturmak. Bu kapsamda yürütülecek temel çalışmalar arasında:
-
Engelli haklarına ilişkin toplumsal bilinci artırma kampanyaları,
-
Belediyeler ve STK’lar arasında kalıcı iş birliği mekanizmaları kurma,
-
Ayrımcılıkla mücadeleyi destekleyen tematik haftalar ve anma günlerinde kamusal etkinlikler düzenleme bulunuyor.
Bu maddeler, İzmir’de engelli hakları konusunda daha görünür ve duyarlı bir toplum hedefinin ilk adımı niteliğini taşıyor.
Kentte tam erişilebilirlik hedefi
İkinci amaç, İzmir’de tüm bireylerin kentsel yaşamdan eşit yararlanmasını sağlamak. Bu kapsamda öne çıkan faaliyetler:
-
İzmir’e özgü Kırmızı Bayrak uygulamasının güçlendirilmesi,
-
Sağlık hizmetlerine erişimi kolaylaştıran düzenlemeler,
-
Teknolojik çözümlerle dijital erişilebilirliğin artırılması,
-
Sosyal, kültürel ve sportif etkinliklere tam erişimin desteklenmesi
Kent genelinde yapılacak düzenlemelerin tamamında kapsayıcı tasarım anlayışı esas alınacak.
Ekonomik bağımsızlık ve istihdam için yeni modeller
Planın üçüncü ana amacı, engellilerin uygun iş kollarında ekonomik bağımsızlık kazanmasını sağlamak. Bu kapsamda:
-
Engelli istihdamına yönelik farkındalık çalışmaları,
-
İşe hazırlık sürecini güçlendirecek modüler eğitim programları,
-
İş yerlerinde engelli bireylerin verimli çalışabilmesi için mekânsal düzenlemeler,
-
İşverenlere yönelik teşvik ve bilgilendirme programları hayata geçirilecek.
İzmir Büyükşehir Belediyesi, engellilerin üretim süreçlerine aktif katılımını kent politikasının bir parçası haline getirmeyi hedefliyor.

Afetlerde kapsayıcılık: “Eşit ve güvenli erişim”
Eylem planının dördüncü ana amacı, afet ve acil durumlarda engelli bireyleri koruyucu ve kapsayıcı politikalar geliştirmek. Bu doğrultuda:
-
Engellilere özel afet farkındalık eğitimleri,
-
Kurumlar arası iş birliği mekanizmalarının güçlendirilmesi,
-
Afet anında toplumsal dayanışmayı artıracak projeler uygulanacak.
İzmir’de afet politikalarının tamamında eşit, hızlı ve güvenli müdahale temel ilke olarak benimsendi.
Engelli verilerinin izlenmesi ve analiz edilmesi
Beşinci amaç, veri temelli politikaların geliştirilmesini hedefliyor. Plan kapsamında:
-
İzmir’de engellilerin ikamet bölgeleri ve engel türlerine göre veri haritaları çıkarılacak,
-
Belediye hizmetlerinin etki analizi gerçekleştirilecek,
-
Ulusal ve uluslararası kuruluşlara sunulmak üzere düzenli raporlama yapılacak.
Bu çalışmalar, gelecek dönem politika tasarımlarının daha gerçekçi ve hedef odaklı olmasını sağlayacak.
Ekonomik destek mekanizmalarının genişletilmesi
Altıncı ana amaç, engelli bireylerin ekonomik güçlenmesine yönelik desteklerin artırılması. Bunun için:
-
Sürdürülebilir ekonomik destek modelleri,
-
Desteklere erişimi kolaylaştıracak başvuru mekanizmaları,
-
Engellilerin bireysel ihtiyaçlarına uygun ücretsiz ve erişilebilir hizmetler sunulacak.
Sağlık ve iyi olma hali için bütüncül yaklaşım
Planın yedinci ana amacı, engellilerin bedensel, ruhsal ve toplumsal iyilik halini güçlendirmek. Alt hedefler arasında:
-
Erken müdahale programlarının yaygınlaştırılması,
-
Engellilik riskine karşı önleyici çalışmalar,
-
Engelliler ve ailelerine yönelik psikososyal destekler bulunuyor.




