Alevilerin tavşan eti tüketmemesi birçok sebep üzerine kurulu. Bu tutumun temel nedeni, tavşanın adet görmesi ve etinin kanlı ve sağlıksız olmasıdır. Ayrıca tavşanın fizyolojik ve biyolojik yapısı, diğer hayvanlardan farklılıklar içermektedir. Tavşanın kafa yapısı kediye, kulakları eşeğe, arka ayakları köpeğe, ön ayakları kediye ve kuyruğu domuza benzemektedir. Alevilere yöneltilen "neden tavşan yemiyorsunuz?" sorusu, sağlıklı ve tüketilebilecek diğer hayvanların varlığı göz önünde bulundurulduğunda, düşündürücü bir soru olarak nitelendiriliyor.
Alevi-Bektaşi Toplumunda Tavşan Algısı
1. İslam'ın Bakış Açısı:
Alevi-Bektaşi inancına göre, İslam'da geviş getirmeyen ve çift tırnaklı olmayan hayvanlar murdar sayılır. Tavşan, geviş getirmeyen ve çok tırnaklı olmasıyla insan benzeri özelliklere sahip olduğu için Aleviler tarafından yenmez.
2. Farklı Fiziksel Özellikler:
Tavşanın kafa yapısının kediye, kulaklarının eşeğe, burnunun fareye ve ayaklarının köpeğe benzemesi, toplumda tavşan etinin tüketilmemesine neden olmaktadır. Kur'an'da haram olarak belirtilmeyen hayvanlar dışında isteyenlerin tüketebileceği vurgulanmaktadır.
3. Tavşanın Kadına Benzemesi:
Tavşanın hayız getirmesi, Alevilikte kadının değerinin büyük olduğu düşüncesiyle bağlantılıdır. Ayrıca, diğer murdar hayvanlar gibi üst dişlere sahip olması nedeniyle etinin yenmemesi tercih edilir.
4. Hz. Ali İle İlişkilendirme:
Tavşanın, Hz. Ali'nin kedisine benzemesi sebebiyle yenmediği ifade edilmektedir. Bu inanç, tavşanın özel bir statüye sahip olduğu düşüncesinden kaynaklanmaktadır.
5. İmam Rıza'nın Görüşü:
Alevi-Bektaşilerin inandığı İmam Rıza, tavşanın haram olduğunu belirtmiştir. Kediye benzeyen pençe yapısı ve eşeğe benzeyen kulaklarındaki necaset, tavşanın tüketilmemesine yönlendiren sebepler arasında sayılmaktadır.
6. Hızır İnancı:
Alevilerin tavşan eti tüketmemesinin bir diğer nedeni Hızır inancından kaynaklanmaktadır. Hızır, medet dilemeye gelenlere farklı biçimlerde yaklaşır ve tavşanın bu iletişimde kullanılması doğru bulunmaz.
Alevilerde Uğurlu ve Uğursuz Kabul Edilen Hayvanlar
Uğursuz Hayvanlar:
- Keklik: Aleviler, Hüseyin'in kanına bulandığına inandıkları için kekliği sevmezler.
- Katır: Allah'ın lanetine uğradığına inanılan bir hayvandır ve dolayısıyla sevilmez.
- Ayı: Adı anılmaz ve genellikle "Dağdaki" ya da "Kocaoğlan" gibi atıflarla ifade edilir.
- Domuz ve Hindi: Aleviler tarafından sevilmezler.
- Baykuş: Uğursuz kabul edilen bir kuştur.
Uğurlu Hayvanlar:
- Turna: En hayırlı kuş olarak kabul edilir ve sesi, Hz. Ali'nin sesi gibi algılanır.
- Kırlangıç: Kutsal sayılır.
- Geyik: Kutsal sayılır.
- Koyun: Mübarek kabul edilen kurbanlık bir hayvandır.
- At: Kardeş ve murat olarak sayılır, Hz. Ali'nin "düldül" adlı atıyla özdeşleştirilir.
- Bülbül: Değerli kabul edilir ve sesinin sürekli Allah'a zikir çektiğine inanılır.
- Güvercin: Aleviler için kutsal sayılan bir kuştur, avlanmaz, kesilmez ve yenmez. Hacı Bektaş'ın Sulucakarahöyük'e güvercin biçiminde geldiği inanışı vardır.
