30 Ocak 1923. Anadolu ve Balkan coğrafyası için etkisi 21. yüzyıla uzanacak sarsıcı değişimin başladığı tarih. Lozan Antlaşması kapsamında imzalanan Türk-Rum Nüfus Mübadelesi’nin yaşadığımız coğrafyayı topyekün değiştirdiği o tarihin 100. yılındayız. Ege’nin her iki yakasında derin izler bırakan nüfus mübadelesinin 100’üncü yılında Öykü Tiyatro Topluluğu, Karşıyaka Belediyesi himayelerinde mübadil ailelerin göç hikayelerini sahneye taşıyor. Mübadeleyi ve göçenlerin yurtlarına olan hasretini gözler önüne seren oyun, her iki yakanın mübadeleden etkilenmiş insanlarını, aile büyüklerini, ortak anılarını anlatan 4 öyküden oluşuyor. Ve o insanlar ve o hikayeler bugün hala aramızda yaşıyor.

9 Eylül Gazetesi muhabiri Aydın Çetinkaya, 10 Nisan ve 12 Nisan’da Karşıyaka Belediyesi Hikmet Şimşek Sanat Merkezi’nde saat 20.45’de oynanacak oyunun yönetmeni Bilgehan Oğuz ile oyuna dair söyleşi yaptı.

Bize ‘Öykü Tiyatro Topluluğu’ndan bahsedebilir misiniz?

Öykü Tiyatro Topluluğu, İzmir’in en eski tiyatro topluluğu. Merhum ünlü tiyatro oyuncusu Suat Taşer’in öncülüğünde kuruldu. İlk yıllarda hikaye resitalleri ile sahneye çıktık. O dönem Suat Taşer yerli ve yabancı yazarlardan sahneye taşınabilecek öyküler seçerdi ve o öyküleri oynardık. 90’lı yıllarda Muzaffer İzgü’den ‘Yıl Sıfır, Darbe Hazır’ oyununu oynadık. Yine hikaye resitallerine güncel öykücülerden ekleme yaparak oynamaya devam ettik. İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin geçen yıl Suat Taşer anısına düzenlediği İzmir Tiyatroları Buluşması’nda değerli hocamız Suat Taşer’in yapıtı olan ve Prof. Dr. Murat Tuncay tarafından sahneye uyarlanan ‘Gönderilemeyen Mektuplar’ isimli eserle seyirci karşısına çıktık. 11 Mayıs’ta yine aynı oyun ile Bostanlı Suat Taşer Sahnesi’nde olacağız.

Bize ‘Mübadele Ökyüleri’ tiyatro oyunundan bahsedebilir misiniz?

Pandemiden önce 8 aylık bir masa çalışması yaptık. Bu masa çalışmasında mübadelenin ne olduğu, bu süreçte neler yaşandığını araştırdık, inceledik. Pek çok kitaptan 100’e yakın öykü okuduk. Seçtiğimiz 4 öyküyü ise oyuna uyarladık. Yazar Erhan Ceylan’ın ‘Kör Bir Durakta’, Merve Serbest’in ‘Deniz Ötesi’, Nuri Demir’in ‘Stella’nın S’si’ ve Hakan Sipahioğlu’nun ‘Odisseus’u Aramak’ isimli öykülerini sahneye taşıyoruz. Yaşadığımız pandemi nedeniyle oyunları sahnede oynayamadığımız için, oyunumuz İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin İzmir Tube kanalında izleyici ile buluşma imkanı buldu. Bu yıl, mübadelenin 100. yılı. Karşıyaka Belediye Başkanımız Cemil Tugay’ın da desteği ile şimdi oyunumuzu sahnede izleyici ile buluşturuyoruz. 10 ve 12 Nisan’da mübadelenin yaşattığı acıları, büyüklerinden dinleyen, mübadelede yaşananları öğrenmek isteyen tüm sanatseverleri oyunumuza bekliyoruz.

Mübadele ile ilgili neler söylemek istersiniz? 

Mübadele sözleşmesi iki ülke arasında 30 Ocak 1923’de imzalandı. Din temelli yaklaşımla yapıldığını görüyoruz. Mübadele; yerinden, yurdundan edilen insanları maalesef biçare bir durumda bıraktı. Çoğu geldikleri yerde mesleklerini yapamadı. Örneğin Yunanistan’da balıkçılık yapan bir kişi, Türkiye’ye geldiğinde onu denizi olmayan bir yere yerleştirdiler. Para kazanamadı, başka işler yaparak ailesini geçindirmek durumunda kaldı. Türkiye’de çiftçilikle uğraşan bir kişi oraya gittiğinde marangozluk yaptı. Böyle örnekler çok fazla.


Günümüze döndüğümüzde bu yaşanan acılardan ders çıkarabilir miyiz?

Bugün yine savaşlar nedeniyle yerlerinden, yurtlarından edilen göçmenlerin dramlarını yüreğimizde hissediyoruz. İnsanlar, ülkelerindeki savaştan kaçmak ve daha iyi bir yaşam kurabilmek için kendilerini denize, ölüme atıyor. 100 yıl önce yaşanan mübadeleden ders alacaksak, gözümüzü göçmenlere ve göçmen topluluklarına çevirmeliyiz. Bunun için bir şeyler yapmalıyız. Dünyada sınıf savaşı devam ediyor. Bir yanda egemenler diğer yanda sömürenler var. Öncelikle bu sömürü düzeninin değişmesi, bu kavganın bitmesi gerekiyor. Bu aynı zamanda demokrasi ve sosyalizm mücadelesi. 

Oyuncular ve teknik ekipte kimler var?

Mübadele Öyküleri’nde tiyatro oyuncusu Hilmi Altınkaya, avukat, şair, müzisyen Yücelay Sal, tiyatro oyuncusu Kamuran Çolak, Feridun Akbeyaz, Bilgehan Oğuz, Yılmaz Çokekoğlu ile Melike Kutluyurt, Alpaslan Bakırcı ve Murat Parıltı oynuyor. Ses, ışık, efekt ve görsel yönetmen Abdullah Uyan, ışık-efekt sorumlusu Faris Kabak, suflöz Dilara Kabak, kostüm  sorumlusu Kamuran Çolak. Oyunda kullanılan müzikler Evrim Ateşler, görseller ise Hanri Akyüz, Çınar Yıldırım ve İsmet Aktaş tarafından düzenlendi.   

Bilgehan Oğuz kimdir?

Oyuncu, yönetmen ve seslendirme sanatçısı olan Bilgehan Oğuz, ilkokul yıllarında tiyatro çalışmalarına başladı. TRT, o zamanlar İzmir Radyosu olarak bilinirdi; uzun yıllar Çocuk Saati’nde oyunculuk, daha sonra yönetmenlik yaptı. Radyo tiyatroları, Arkası Yarınlar ve skeçlerde oynadı. Amerikan Kültür Derneği Tiyatro Kulübü’nde oyunculuk yaptı. 1971'de İzmir'de tiyatro eleştirmeni, yayıncı Sabri Günay Akarsu ve Devlet Tiyatrosu oyuncu ve yönetmeni, şair, çevirmen, oyun yazarı Suat Taşer ile birlikte İzmir'de kurulan Merhaba Gösteri Topluluğu'na katıldı. Reklam Sanat Merkezi Tiyatrosu’nu kurdu. Çok sayıda başarılı oyuncu yetiştirdi. Etkili ve Güzel Konuşma dersleri verdi. 1971/72'de Suat Taşer tarafından profesyonel olarak kurulan Öykü Tiyatro Topluluğu’nun amatör olarak bugünlere gelmesi yolunda yürütücülük, yöneticilik, oyunculuk ve yönetmenlik yaptı. HABER MERKEZİ