Türkiye’de yerli otomobil üretmek için çalışan Türk Otomotiv Endüstrileri A.Ş., Zafer adlı bir otomobil tasarladı ancak proje iptal edildi. Zafer’in tasarımı, daha sonra İsrail’de Triumph markasıyla üretildi. Bu haberimizde, Türkiye’nin unutulan yerli otomobili Zafer’in hikayesini anlattık.
Türk Otomotiv Endüstrileri A.Ş. (TOE) Kimdir?
Türk Otomotiv Endüstrileri A.Ş. (TOE), 1955 yılında OYAK bünyesinde kurulan ve kamyon, kamyonet, otobüs, minibüs, traktör, arazi aracı ve askeri araç üretimi yapan bir şirketti. Şirket, 1962 yılında Amerikalı International Harvester Company ile ortaklık kurarak lisanslı araçlar üretmeye başladı. Şirket, 1983 yılında Ziraat Bankası’na devredildi ve 1993 yılında özelleştirilerek Rumeli Grubu’na satıldı. Şirket, 1991 ve 1992 yıllarında az sayıda araç üretti ve 1993 yılında faaliyetlerini sonlandırdı.
Zafer Projesi Nasıl Doğdu?
TOE, 1960’lı yıllarda Türkiye’de yerli bir otomobil üretmek için çalışmalar yaptı. Şirket, ilk olarak Volvo ile görüşerek ortak araç üretimi için anlaşmaya çalıştı ancak bu girişim başarısız oldu2. Şirket, daha sonra İngiliz Triumph ile bir ortaklık anlaşması imzalayarak yeni bir proje başlattı. Bu projenin adı Zafer’di.
Zafer, Triumph 1300 modelinin Türkiye’ye uyarlanmış bir versiyonuydu2. Aracın sedan, station wagon ve pick-up modelleri üretilmesi planlanıyordu2. Aracın adı, Türk milletinin zaferlerini simgelemek için seçilmişti. Aracın tanıtımı için 1968 yılında bir basın toplantısı düzenlendi.
Zafer Neden İptal Edildi?
Zafer projesi, tanıtım aşamasında iken bazı kişi ve çevrelerin baskısı nedeniyle iptal edildi. Bu kişi ve çevrelerin kim olduğu tam olarak bilinmiyor ancak bazı iddialara göre, dönemin başbakanı Süleyman Demirel’in, otomobil üretimine karşı olduğu ve TOE’yi zarar ettirmek için çaba gösterdiği söyleniyor. Bazı iddialara göre de, TOE’nin ortağı olan International Harvester Company’nin, Zafer projesine karşı çıktığı ve şirketin zararına neden olduğu ileri sürülüyor2. Zafer projesinin iptal edilmesi, Türkiye’de yerli otomobil üretimine büyük bir darbe oldu.
Zafer’in Akıbeti Ne Oldu?
Zafer projesinin iptal edilmesinden sonra, aracın tasarımı Triumph firmasının elinde kaldı2. Triumph, bu tasarımı, 1967 yılında İsrail’de kurulan Autocars şirketine sattı. Autocars, Zafer’in tasarımını kullanarak, Triumph Zafer, Gilboa ve Carmel isimleriyle araçlar üretti. Bu araçlar, 1973 yılına kadar CKD (Completely Knocked Down) yöntemiyle monte edildi. Bu yöntem, araç parçalarının ayrı ayrı üretilip, sonradan birleştirilmesi anlamına geliyor2. Bu araçlar, İsrail’de ve diğer bazı ülkelerde satıldı2. Böylece, Zafer’in tasarımı, Türkiye’den İsrail’e geçmiş oldu.
Sonuç
Türkiye’de yerli otomobil üretmek için birçok girişimde bulunuldu ancak bunlardan biri olan Zafer, siyasi baskılar nedeniyle iptal edildi. Zafer’in tasarımı, daha sonra İsrail’de Triumph markasıyla üretildi. Bu haberimizde, Türkiye’nin unutulan yerli otomobili Zafer’in hikayesini anlattık. Zafer, Türk otomotiv sanayisinin önemli bir kilometre taşı olabilirdi ancak maalesef gerçekleşmedi.
