Türkiye’de bankacılık sektörü, 2023 yılında tarihi bir kârlılık oranına ulaştı. Türkiye’nin en büyük 10 bankası, geçen yıl toplam 507 milyar lira net dönem karı elde etti. Bu rakam, önceki yıla göre yüzde 40,4 artış anlamına geliyor. Bankaların aktif büyüklüğü ve mevduatları da rekor seviyelere çıktı.
Bankaların kârı nasıl arttı?
Bankaların kârını artıran en önemli faktörlerden biri, faiz gelirlerinin artması oldu. 2023 yılında, bankaların faiz gelirleri yüzde 71,6 artarak 1,8 trilyon liraya yükseldi. Bankaların faiz giderleri ise yüzde 64,9 artarak 1,1 trilyon lira oldu. Böylece, bankaların net faiz geliri yüzde 83,2 artarak 720 milyar liraya ulaştı.
Bankaların kârını artıran diğer faktörler arasında, komisyon gelirleri, ticari kâr, kur farkı gelirleri ve sermaye piyasası işlemlerinden elde edilen gelirler sayılabilir. Bankaların komisyon gelirleri yüzde 48,5 artarak 157 milyar lira, ticari kâr yüzde 66,5 artarak 97 milyar lira, kur farkı gelirleri yüzde 51,7 artarak 83 milyar lira ve sermaye piyasası işlemlerinden elde edilen gelirler yüzde 54,8 artarak 52 milyar lira oldu.
Bankaların kârı arasında fark var mı?
Bankaların kârı arasında büyük farklar olduğu görülüyor. 2023 yılında, en çok kâr eden banka 89,9 milyar lira ile Ziraat Bankası oldu. Ziraat Bankası, önceki yıla göre kârını yüzde 118,7 artırarak, sektördeki en yüksek kâr artışını gerçekleştirdi. Ziraat Bankası’nı, 87,3 milyar lira ile Garanti BBVA, 72,3 milyar lira ile Türkiye İş Bankası, 68 milyar lira ile Yapı Kredi ve 66,5 milyar lira ile Akbank takip etti.
Bankaların kâr artış oranları arasında da farklılıklar vardı. Garanti BBVA, kârını yüzde 49,3 artırırken, Türkiye İş Bankası yüzde 17,4, Yapı Kredi yüzde 28,9 ve Akbank yüzde 10,8 artırdı. Kârlılık sıralamasında alt sıralarda yer alan bankaların kâr artış oranları ise daha yüksekti. QNB Finansbank yüzde 124,9, DenizBank yüzde 122,5, Kuveyt Türk yüzde 112,8, VakıfBank yüzde 97,6 ve Halkbank yüzde 94,7 kâr artışı sağladı.
Bankaların aktifleri ve mevduatları ne durumda?
Bankaların kârlılığı ile birlikte, aktif büyüklüğü ve mevduatları da arttı. 2023 yılı sonunda, Türkiye’deki 63 bankanın toplam aktif büyüklüğü 23,5 trilyon lira oldu. Bu rakam, 2022 yılı sonuna göre yüzde 66,7 artış anlamına geliyor. Bankaların aktif büyüklüğü içinde, krediler yüzde 64,9 artarak 14,4 trilyon lira, menkul değerler yüzde 74,4 artarak 5,4 trilyon lira ve nakit ve nakit benzerleri yüzde 58,8 artarak 2,1 trilyon lira oldu.
Bankaların en büyük fon kaynağı olan mevduatlar da rekor seviyelere ulaştı. 2023 yılı sonunda, bankalardaki mevduatların toplamı 13 trilyon lira oldu. Bu rakam, 2022 yılı sonuna göre yüzde 69,1 artış anlamına geliyor. Mevduatların yüzde 54,8’i TL, yüzde 45,2’si ise yabancı para cinsinden oldu. Mevduatların yüzde 61,2’si bireysel, yüzde 38,8’i ise kurumsal müşterilere aitti.
Yurttaşların borcu ne kadar?
Bankaların kârı rekor kırarken, yurttaşların borcu da arttı. 2023 yılında, kredi kartı borcu bulunan yurttaşların sayısı 36,7 milyona ulaştı. Bu rakam, 2022 yılında 32,4 milyondu. Kredi kartı borcu olan yurttaşların borcu da 2,5 kat artarak 1,1 trilyon lirayı aştı. Bu rakam, 2022 yılında 446 milyar liraydı.
Yurttaşların kredi kartı borcunun yanı sıra, tüketici kredileri de arttı. 2023 yılı sonunda, tüketici kredilerinin toplamı 1,5 trilyon lira oldu. Bu rakam, 2022 yılında 1,1 trilyon liraydı. Tüketici kredilerinin yüzde 28,4’ü konut, yüzde 6,1’i taşıt ve yüzde 65,5’i ise ihtiyaç kredilerinden oluştu.
Yurttaşların borcu artarken, ödeme güçlüğü de yaşadı. 2023 yılı sonunda, bankaların takipteki alacakları 197 milyar lira oldu. Bu rakam, 2022 yılında 144 milyar liraydı. Takipteki alacakların yüzde 51,4’ü tüketici kredileri, yüzde 48,6’sı ise kredi kartlarından kaynaklandı.
